10 καίριες παρεμβάσεις για την αύξηση του επιπέδου ανοσοποίησης

Κρίσιμο θέμα δημόσιας υγείας ο εμβολιασμός των παιδιών για τους ελευθεροεπαγγελματίες παιδιάτρους.

Σύμφωνα με έρευνες, πάνω από τους μισούς γονείς απευθύνονται για τις απαραίτητες εξετάσεις και τα εμβόλια του παιδιού τους σε ιδιώτες παιδιάτρους, αναπτύσσοντας στενή σχέση μαζί τους. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής (ΕΛΠΑΙΔΑΤΤ) αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα γύρω από ζητήματα όπως η ανάγκη αντιμετώπισης του αντιεμβολιαστικού φαινομένου, με πρωτοβουλίες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας.

«Ο εμβολιασμός είναι μία επεμβατική πράξη που δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συναίνεση των γονιών ή του κηδεμόνα του παιδιού» τονίζει μιλώντας στο PhB ο πρόεδρος της ΕΛΠΑΙΔΑΤΤ, Κωνσταντίνος Νταλούκας. Καλεί, παράλληλα, τους ιθύνοντες να επιδείξουν πολιτική βούληση για τη διευθέτηση του ζητήματος λαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα και ανοίγοντας τον διάλογο με την κοινωνία για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίησή της.

ΕΡ_Κύριε Νταλούκα, η ένωση της οποίας είστε επικεφαλής έχει επιδείξει ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα της εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών. Γιατί το τοποθετείτε τόσο υψηλά στην «ατζέντα» σας;

ΑΠ_Για εμάς τα εμβόλια παίζουν τον πρωταρχικότερο ρόλο στην πρόληψη και τη δημόσια υγεία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα εμβόλια έχουν αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Ιατρικής τον τελευταίο αιώνα. Με μια μικρή ένεση κατορθώσαμε να δαμάσουμε και να εξαφανίσουμε νοσήματα που σκότωναν και άφηναν ανάπηρους πληθυσμούς σε όλο τον πλανήτη.

Σαν θέμα το τοποθετούμε υψηλά, γιατί αν οι γονείς δεν συνεχίσουν να εμβολιάζουν τα παιδιά τους και τα ποσοστά εμβολιασμού πέσουν κάτω από ένα όριο, τότε τα νοσήματα αυτά θα αρχίσουν να κάνουν ξανά την εμφάνισή τους.

ΕΡ_Στην Ελλάδα, το αντιεμβολιαστικό κίνημα δεν είναι τόσο οργανωμένο όσο σε άλλες χώρες, ωστόσο υπάρχουν γονείς που δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους, φοβούμενοι τυχόν παρενέργειες. Πόσο ανησυχεί αυτό τους Έλληνες παιδιάτρους;

ΑΠ_Πρόκειται για μια ανόητη και τρομακτικά επικίνδυνη συμπεριφορά από τους γονείς αυτούς, που έχουν πέσει θύματα παραπληροφόρησης, κυρίως μέσω του Διαδικτύου, βάζοντας με τη συμπεριφορά τους σε άμεσο κίνδυνο το παιδί τους, τα παιδιά των άλλων, αλλά και τον γενικό πληθυσμό. Αν και η χώρα μας δεν φαίνεται να είναι στο ίδιο επίπεδο της αντιεμβολιαστικής παράνοιας, που έχει παρασύρει χώρες του εξωτερικού, εν τούτοις και στη χώρα μας δεν είναι μικρό το ποσοστό των γονιών που είτε αρνούνται εξ ολοκλήρου να εμβολιάσουν το παιδί τους είτε καθυστερούν σκόπιμα κάποια εμβόλια.

Ανησυχούμε γιατί η αμφισβήτηση της Ιατρικής και των εμβολίων αναζωπύρωσε την ιλαρά, που σκότωσε για άλλη μια φορά στην Ευρώπη εκατοντάδες ανθρώπους, μεταξύ αυτών και παιδιά. Ο ΠΟΥ, με αφορμή το γεγονός αυτό, αναγκάστηκε να εκδώσει ανακοίνωση όπου σαφώς αναφέρει ότι η επιδημία αυτή οφείλεται κυρίως στη συμπεριφορά των αντιεμβολιαστών.

ΕΡ_Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό;

ΑΠ_Το ερώτημα είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί, αφού ο εμβολιασμός είναι μια επεμβατική πράξη που δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών ή του κηδεμόνα του παιδιού. Παρ’ όλα αυτά, επειδή ο εμβολιασμός των παιδιών αποτελεί σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας, κατά την άποψή μας η ανάγκη για διευθέτηση και λήψη μέτρων θεωρείται επείγουσα και αναγκαία. Τα μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατεύθυνση αυτή θα μπορούσαν να είναι:

• Η δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης και ηλεκτρονικής καταχώρισης των εμβολιασμών.

Η Ένωσή μας έχει επανειλημμένα καταθέσει στο Υπουργείο Υγείας σχετική πρόταση.

• Δημιουργία από τη διεύθυνση δημόσιας υγείας του Υπουργείου Υγείας σελίδας στο Διαδίκτυο που να αφορά την ενημέρωση του κόσμου για τις λοιμώξεις, τα εμβόλια, το όφελος της υγείας που προκύπτει με τον εμβολιασμό, τις παρενέργειες των εμβολίων, το πρόγραμμα εμβολιασμών κ.λπ.
• Η δυνατότητα από τους παιδιάτρους και τους γονείς να μπορούν, μέσα από ειδική φόρμα που θα συμπληρώνουν και που θα αφορά τις παρενέργειες των εμβολίων, να στέλνουν στον ΕΟΦ οποιαδήποτε παρενέργεια παρατηρήσουν μετά τον εμβολιασμό στο παιδί τους.

Η δυνατότητα αυτή θα ενισχύσει κατά πολύ το αίσθημα ασφάλειας, που είναι το ζητούμενο από τους γονείς, προκειμένου να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Βέβαια αυτό προϋποθέτει ότι ο ΕΟΦ θα πρέπει να αναβαθμιστεί και να γίνει εφάμιλλος με άλλες αναπτυγμένες χώρες, προκειμένου να διαχειριστεί την πληροφορία αυτή. Η υπάρχουσα κίτρινη κάρτα που υπάρχει για τα φάρμακα, πέρα από το ότι χρειάζεται αναβάθμιση, δεν καλύπτει επαρκώς το θέμα των εμβολίων. Προ δύο ετών, είχαμε κάνει σχετική γραπτή πρόταση ως ένωση στην Πρόεδρο του ΕΟΦ, κυρία Αντωνίου, για τη δημιουργία τέτοιας φόρμας και, παρά τη συμφωνία της για δημιουργία, ουδέποτε έγινε κάτι.

• Η ενημέρωση των γονιών για την αναγκαιότητα και το όφελος των εμβολιασμών, μέσα από καμπάνιες σε σχολεία, περιοδικά, εφημερίδες, Διαδίκτυο και μέσα μαζικής ενημέρωσης.
• Η ενημέρωση των παιδιών σε παιδικούς σταθμούς και σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης για το όφελος και την αναγκαιότητα των εμβολιασμών.

Θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί ετήσιο θέμα της θεματικής εβδομάδας που έγινε φέτος στα σχολεία. Κατά την άποψή μας αποτελεί πολύ σημαντικότερο θέμα για ενημέρωση από αυτό της «έμφυλης ταυτότητας», που έγινε φέτος στα σχολεία.

• Λήψη μέτρων και επιπτώσεων για τα παιδιά που εγγράφονται στα σχολεία χωρίς να έχουν κάνει τα βασικά τουλάχιστον εμβόλια.

Κατά τη δική μας άποψη, το δικαίωμα στη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας είναι ισχυρότερο από το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Τα μέτρα και οι επιπτώσεις είναι θέμα δύσκολο, αλλά υπάρχουν λύσεις και προτάσεις που να ικανοποιούν τη δικαιοσύνη και τα δικαιώματα. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, αν κάποιο παιδί νοσήσει από νόσημα που προστατεύεται με εμβολιασμό και αποδειχθεί ότι οι γονείς του για λόγους που δεν ήταν ιατρικοί δεν το εμβολίασαν, να καλούνται να επιβαρυνθούν εξ ολοκλήρου την οικονομική δαπάνη νοσηλείας και φαρμακευτικής αγωγής. Η πολιτική βούληση και το «άνοιγμα» διαλόγου είναι το ζητούμενο.

Η πραγματικότητα εξάλλου είναι αμείλικτη. Η γειτονική μας Ιταλία, πρόσφατα, και με αφορμή τα κρούσματα και τους θανάτους από την επιδημία ιλαράς, εξέδωσε νόμο σύμφωνα με τον οποίο δεν μπορεί ένα παιδί να κάνει εγγραφή στο σχολείο αν δεν έχει κάνει τα εμβόλιά του. Εμείς;

ΕΡ_Στις αρχές της σχολικής χρονιάς 2016-17, απασχόλησε την κοινή γνώμη η εμβολιαστική κάλυψη των μεταναστόπουλων-προσφυγόπουλων. Θεωρείτε ότι ο χειρισμός του θέματος εκ μέρους της Πολιτείας υπήρξε ο ενδεδειγμένος;

ΑΠ_Ο χειρισμός του θέματος της εμβολιαστικής κάλυψης των προσφύγων/μεταναστών ποτέ δεν ήταν αυτός που έπρεπε. Ας μην ξεχνάμε ότι μεσολάβησε πολύ μεγάλο διάστημα –περισσότερο από ένα έτος– από την είσοδο και εγκατάσταση στη χώρα μας των πρώτων προσφύγων/μεταναστών μέχρι να αρχίσουν να εμβολιάζονται, και αυτό όχι με σύστημα και μεθοδικότητα. Πώς να αγνοήσουμε εξάλλου το γεγονός ότι η Πολιτεία παραχώρησε το δικαίωμα των εμβολιασμών σε «κάθε καρυδιάς» ΜΗΚΥΟ χωρίς να κρατήσει έστω την υψηλή εποπτεία; Το πώς μεταφέρθηκαν τα εμβόλια, αν τηρήθηκαν οι κανόνες της ψυχρής αλυσίδας, σε πόσους, σε ποιους και πώς έγιναν, παραμένει μέχρι και σήμερα εν πολλοίς άγνωστο. Οι όποιες πληροφορίες και στοιχεία σχετικά με τους εμβολιασμούς προσφύγων που δόθηκαν πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα είναι πληροφορίες που έδωσαν οι διάφορες ΜΗΚΥΟ που είχαν αναλάβει να τους εμβολιάζουν.

«Τα παιδιά-πρόσφυγες είναι κατά κανόνα υγιή και χωρίς μεταδοτικά νοσήματα που να θέτουν σε κίνδυνο άλλα παιδιά, όπως δείχνουν τα στοιχεία νοσηρότητας από τα κέντρα φιλοξενίας» ανακοίνωναν συχνά με δημόσια ανακοίνωση το Υπουργείο Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ, λες και αυτό είναι το κριτήριο που εμβολιάζουμε. Και τα Ελληνόπουλα είναι κατά κανόνα υγιή και χωρίς μεταδοτικά νοσήματα, αλλά τα εμβολιάζουμε.

Οι όποιες αντιρρήσεις μας και οι επιστολές που στείλαμε για το θέμα αυτό στον υπουργό Υγείας και γενικό γραμματέα Δημόσιας Υγείας είχαν να κάνουν με την έλλειψη στοιχείων για την εμβολιαστική κατάσταση των προσφύγων/μεταναστών, την αγωνία μας και το δικαίωμα που είχαμε και έχουμε ως παιδίατροι να γνωρίζουμε για να καθησυχάζουμε ή όχι τους γονείς.

Σε επιστολή μας σχετικά με το θέμα αυτό τον Σεπτέμβριο του 2016, και προκειμένου να μας ενημερώσει το Υπουργείο Υγείας για την εμβολιαστική κάλυψη των προσφύγων/μεταναστών, ως όφειλε να κάνει, ποτέ δεν πήραμε απάντηση. Λες και εμείς θα τους κατηγορούσαμε ότι κακώς εμβολίασαν αν μας ενημέρωναν ότι εμβολίασαν όλους τους πρόσφυγες/μετανάστες.

ΕΡ_Πρόσφατα, το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε να καλύψει το εμβόλιο για τη μηνιγγίτιδα Β μόνο για τις ομάδες υψηλού κινδύνου. Πώς κρίνετε την απόφαση αυτή;

ΑΠ_Την κρίνουμε πολύ θετικά, και ήταν μια απόφαση που θα έπρεπε να έχει ληφθεί από την πρώτη στιγμή από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών. Γιατί έπρεπε να μεσολαβήσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να αποφασιστεί κάτι τέτοιο; Μήπως οι ομάδες αυτές δεν κινδύνευαν και πριν;

Κατά τη γνώμη μας όμως –και την έχουμε εκφράσει πολλές φορές δημόσια–, το Υπουργείο Υγείας πρέπει να πάρει τη γενναία απόφαση να εντάξει στο πρόγραμμα το εμβόλιο για τον μηνιγγιτιδόκοκκο τύπου Β, τουλάχιστον για τα παιδιά ηλικίας κάτω του ενός έτους, αφού τα στοιχεία δείχνουν ότι εκεί έχουμε τα περισσότερα κρούσματα και θανάτους. Καθαρές κουβέντες, για να καταλαβαίνουμε τι λέμε στους γονείς. Η αποζημίωση, μερική ή ολική, είναι θέμα που συζητείται και σίγουρα υπάρχουν λύσεις. Εμείς έχουμε προτείνει ολική αποζημίωση με εισοδηματικά κριτήρια και κριτήρια αριθμού παιδιών, μερική αποζημίωση με τα ίδια κριτήρια, ή εν τέλει ας το εντάξουν στο πρόγραμμα με την υποσημείωση ότι δεν αποζημιώνεται από την Πολιτεία.

Είναι όμως ανεπίτρεπτο να γράφουμε ότι συστήνεται μόνο για τις ομάδες υψηλού κινδύνου, δίνοντας την εντύπωση στους γονείς ότι δεν είναι απαραίτητο για τα υπόλοιπα παιδιά. Φανταστείτε εμείς ως παιδίατροι να πούμε στους γονείς ότι δεν είναι απαραίτητο, και το παιδί τους να πεθάνει από τη μηνιγγίτιδα αυτή. Ούτε σαν σκέψη από το μυαλό μας δεν θέλουμε να περνάει.

Η έλλειψη ενημέρωσης από την Πολιτεία για το θέμα αυτό προς τους γονείς μάς ανάγκασε να προχωρήσουμε στην κατασκευή μιας ψηφιακής πλατφόρμας, του childrencare.gr, που μεταξύ των άλλων σκοπό έχει να ενημερώσει τους γονείς για την επικινδυνότητα της νόσου αυτής και την ανάγκη εμβολιασμού των παιδιών τους.

Εξάλλου, μας ξεπερνάει η σκέψη ότι σε πραγματικό αριθμό τρία με πέντε περίπου παιδιά κάθε χρόνο θα πεθαίνουν από τη μηνιγγίτιδα Β στη χώρα μας και άλλα τόσα ή και περισσότερα θα μένουν ανάπηρα αν δεν μειωθούν τα κρούσματα. Μας ξεπερνάει η σκέψη του Καιάδα. Ποτέ ως παιδίατροι δεν θα δεχτούμε ότι έχουμε ζώνη ασφαλείας, που λέγεται «εμβόλιο», για τη συγκεκριμένη νόσο και δεν θα τη χρησιμοποιήσουμε.

ΕΡ_Κατά καιρούς, η ΕΕΛΠΑΙΔΑΤΤ έχει αναδείξει προβλήματα κι έχει καταθέσει προτάσεις για τα προαναφερόμενα ζητήματα. Πώς ανταποκρίθηκαν οι αρμόδιες αρχές στις πρωτοβουλίες αυτές;

ΑΠ_Η ΕΕΛΠΑΙΔΑΤΤ δημιουργήθηκε για να καλύψει τα κενά ενημέρωσης των γονιών όσον αφορά προβλήματα υγείας των παιδιών τους, να στηρίξει την ορθή άσκηση της παιδιατρικής και να παρεμβαίνει εκεί που χρειάζεται με καθαρή φωνή και ιδέες.

Από την ημέρα της ίδρυσής μας μέχρι και σήμερα, και όπως πιο πριν αναφέρθηκαν, έχουμε καταθέσει αρκετές και σημαντικές για την υγεία προτάσεις στους εκάστοτε υπουργούς. Θεωρούμε κεφαλαιώδους σημασίας τη δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης εμβολίων, την κίτρινη κάρτα εμβολίων και τον Εθνικό Οδηγό Διατροφής του Υπουργείου Υγείας της Βόρειας Αμερικής, τα δικαιώματα του οποίου μας παραχώρησαν, κι εμείς με τη σειρά μας θελήσαμε να παραχωρήσουμε στο ελληνικό Υπουργείο Υγείας.

Θα το γράψω με λύπη και απογοήτευση. Είμαστε μια Ένωση Παιδιάτρων που ποτέ δεν αιτηθήκαμε κανένα συνδικαλιστικό αίτημα. Δυστυχώς, τα αιτήματα αυτά ουδέποτε έτυχαν αποδοχής ή έστω απάντησης από το Υπουργείο Υγείας ή τον ΕΟΦ.

ΕΡ_Ακόμη κι έτσι, είδατε να συζητείται ή να υιοθετείται κάποια πρόταση από όσες έχετε καταθέσει ως ένωση;

ΑΠ_Μακάρι να το είχαν κάνει, αλλά ουδέποτε έδωσαν σημασία σε εμάς ή τις επιστολές μας.

ΕΡ_Συμπερασματικά, ποια μέτρα θεωρείτε κρίσιμο να ληφθούν ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά εμβολιασμών;

Τακτική, συνεχόμενη και ευρεία ενημέρωση του πληθυσμού για τα εμβόλια και τους εμβολιασμούς σε όλα τα σημεία της χώρας μας.

1. Τακτική, συνεχόμενη και ευρεία ενημέρωση του πληθυσμού για τους ισχυρισμούς των αντιεμβολιαστών και ενημέρωση για την αλήθεια.
2. Σωστή και ευρεία ενημέρωση των ενηλίκων για τα εμβόλια που πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν.
3. Σωστή και ευρεία ενημέρωση των εγκύων γυναικών για τα εμβόλια που πρέπει να κάνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
4. Δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης και καταγραφής των εμβολίων.
5. Λήψη μέτρων για την εξασφάλιση του εμβολιασμού των παιδιών κατά την εγγραφή τους στους παιδικούς σταθμούς και τις άλλες εκπαιδευτικές βαθμίδες.
6. Συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων φορέων για την επίτευξη αύξησης της εμβολιαστικής κάλυψης.
7. Να δοθεί η δυνατότητα στους παιδιάτρους να μπορούν να συνταγογραφούν μέσω της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και να εμβολιάζουν τους γονείς των παιδιών που φέρνουν τα παιδιά τους για παρακολούθηση. Οι γονείς αυτοί συνήθως είναι νεαρά σε ηλικία άτομα, με άγνωστη εμβολιαστική κατάσταση και ξεχασμένα ή χαμένα βιβλιάρια υγείας. Είναι άτομα που δεν θα πάνε στον παθολόγο να εμβολιαστούν. Δεδομένης της πολύ χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης των ενηλίκων, τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ενηλίκων θα κάνει τα επαναληπτικά εμβόλια ή και θα εμβολιαστεί.
8. Να υπάρξει η υποχρέωση αν κάποια/ος θέλει να πιάσει δουλειά στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα αν αυτό είναι παιδικοί σταθμοί, βρεφοκομεία, σχολεία κ.λπ., μέσα στα απαραίτητα δικαιολογητικά να υπάρχει βεβαίωση από τον γιατρό του ότι είναι πλήρως εμβολιασμένη/ος.
9. Ας συνεννοηθεί το Υπουργείο Υγείας με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να γράφουν οι στρατιωτικοί γιατροί στο βιβλιάριο υγείας όσων παρουσιάζονται και εμβολιάζουν τα εμβόλια που τους έκαναν. Μετά από χρόνια, ουδείς γνωρίζει τι εμβόλιο έγινε και πότε.

Πηγή: PhB