16 Οκτωβρίου: Ευρωπαϊκή Ημέρα Επανεκκίνησης της Καρδιάς

Επιμέλεια: Κολιός Μάριος, Γουδέβενος Γιάννης

Μία στρατηγική του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης για την αφύπνιση του κοινού στην καρδιακή ανακοπή.

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος (<1 ώρα από την έναρξη των συμπτωμάτων εκτός νοσοκομείου) αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Στη χώρα μας συμβαίνουν περίπου 7 000 τέτοιοι θάνατοι ετησίως και διαχρονικά όπως και στις υπόλοιπες χώρες ο αριθμός αυτός δεν μεταβάλλεται. Συνήθως συμβαίνει στο σπίτι και στα 2/3 των περιπτώσεων είναι εμμάρτυροι. Το 60% των περιπτώσεων δεν έχει γνωστό καρδιαγγειακό ιστορικό και αποτελεί τη πρώτη αλλά δραματική εκδήλωση. Στις μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων πρόκειται για οξύ στεφανιαίο επεισόδιο που επιπλέκεται με θανατηφόρο αρρυθμία που προκαλεί καρδιακή ανακοπή(η καρδιά σταματάει να λειτουργεί).

Δυστυχώς αν και έχουν γίνει κατά καιρούς πολλές προσπάθειες για την βελτίωση της επιβίωσης των θυμάτων καρδιακής ανακοπής, τα αποτελέσματα είναι ακόμα πτωχά αφού επιβιώνει λιγότερο από 10%. Δυστυχώς η πρόληψη δεν είναι πάντα εύκολη, καθώς πολλές φορές δεν μπορούν να ανιχνευτούν προβλήματα τα οποία τελικά οδηγούν στην ανακοπή.

Παρά την ύπαρξη κατευθυντήριων οδηγιών και την ανάπτυξη τεχνολογίας, τα ποσοστά επιβίωσης καρδιακών ανακοπών εκτός νοσοκομείου παραμένουν παγκοσμίως χαμηλά. Το ακριβές φορτίο καρδιακής ανακοπής στην Ευρώπη είναι καταγεγραμμένο με μεγάλη ακρίβεια. Η καταγεγραμμένη επιβίωση ποικίλει ευρέως από περιοχή σε περιοχή, αλλά κατά μέσο όρο κυμαίνεται στο 11% (από 6-31%) για καρδιακές ανακοπές από οποιοδήποτε αίτιο, και 21% (από 8-43%) για καρδιακές ανακοπές με απινιδώσιμο ρυθμό (κοιλιακή μαρμαρυγή ή άσφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδία). Οι ευρείες διαφορές στα ποσοστά επιβίωσης από χώρα σε χώρα οφείλονται, εν μέρη στην μη ύπαρξη πλήρους συμφωνίας για τον τρόπο με τον οποίο ορίζεται και στοιχειοθετείται μία καρδιακή ανακοπή από τα συστήματα καταγραφής, αλλά και επειδή υπάρχουν πραγματικές διαφορές στην επιδημιολογία, στην οργάνωση, στην εκπαίδευση και στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής.

Η καρδιακή ανακοπή συσχετίζεται με σοβαρές, δυσμενείς επιπτώσεις τόσο σε ατομικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Ο αριθμός των ανεπιτυχών αναζωογονήσεων κάθε έτος είναι οκτώ φορές μεγαλύτερος από ότι οι θάνατοι από τροχαία δυστυχήματα. Η επιβίωση εξωνοσοκομειακής ανακοπής εξαρτάται από παράγοντες όπως το μέρος που λαμβάνει χώρα η ανακοπή, την ικανότητα των παρευρισκομένων να αναγνωρίσουν έγκαιρα την ανακοπή και να ξεκινήσουν ΚΑΡΠΑ, και την ταχύτητα με την οποία θα κληθεί και θα φτάσει στο σημείο της ανακοπής εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η επιβίωση διπλασιάζεται, όταν εφαρμόζεται ΚΑΡΠΑ από τους παρευρισκόμενους, ενώ η καθυστερημένη θεραπεία αυξάνει τη θνητότητα. Σε μαρτυρούμενη από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό ανακοπή, μία ζωή σώζεται κατά μέσο όρο σε κάθε 16 με 23 ανακοπές. Σε μαρτυρούμενη καρδιακή ανακοπή από απλούς πολίτες που δεν εφαρμόζουν ΚΑΡΠΑ, μία ζωή σώζεται κατά μέσο όρο σε κάθε 17 με 71 ανακοπές. Σε μαρτυρούμενη καρδιακή ανακοπή από απλούς πολίτες που εφαρμόζουν ΚΑΡΠΑ, μία ζωή σώζεται κατά μέσο όρο σε κάθε 24 με 36 ανακοπές. Για το λόγο αυτό, το ERC αναγνωρίζει πως ο καλύτερος τρόπος για να αυξηθούν τα ποσοστά επιβίωσης εξωνοσοκομειακών ανακοπών είναι να αυξηθεί η εφαρμογή ΚΑΡΠΑ από απλούς πολίτες που είναι μάρτυρες του συμβάντος. Εάν εκπαιδεύονταν περισσότεροι απλοί πολίτες και αν τοποθετούνταν σε στρατηγικές θέσεις περισσότεροι Αυτόματοι Εξωτερικοί Απινιδωτές περισσότεροι από 50% των θανάτων από καρδιακή ανακοπή θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί.

Η αφύπνιση του κοινού για την αναζωογόνηση, συνδέεται άμεσα με την εκπαίδευση. Η εφαρμογή ΚΑΡΠΑ από απλούς πολίτες, μπορεί να βελτιώσει δραματικά τα ποσοστά επιβίωσης, και για το λόγο αυτό οι διάφορες καμπάνιες για την ενημέρωση του κοινού, συνεχώς αυξάνονται, κάτι που υιοθετεί και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Στα πλαίσια της στρατηγικής για της ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού, το ERC έχει ανακοινώσει ότι η 16η Οκτωβρίου θα είναι η Ετήσια Ημέρα Αφύπνισης για την Καρδιακή Ανακοπή, και θα ονομάζεται «Ημέρα Επανεκκίνησης της Καρδιάς-Restart a Heart Day». Κάθε χρόνο, η προσπάθεια αφύπνισης του κοινού θα εστιάζεται σε ένα διαφορετικό θέμα ή κοινωνική ομάδα.

Φέτος, το θέμα της Ημέρας Επανεκκίνησης της Καρδιάς είναι «Η Κοινότητα Σώζει Ζωές», με την ελπίδα ότι όλα τα εθνικά συμβούλια θα προάγουν την αφύπνιση για την εφαρμογή ΚΑΡΠΑ από τις κοινότητες κάθε χώρας και την οργάνωση αντιμετώπισης καρδιακών ανακοπών σε τοπικό επίπεδο. Η πολιτική που ακολουθεί κάθε χώρα έχει τη δύναμη και την ικανότητα να αυξήσει την προθυμία των πολιτών να εφαρμόσουν ΚΑΡΠΑ. Ένα καλό παράδειγμα είναι η καμπάνια για εφαρμογή μόνο θωρακικών συμπιέσεων από το American Heart Association, που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση εφαρμογής ΚΑΡΠΑ από παρευρισκόμενους και την βελτίωση στην επιβίωση. Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία είναι πρωτεργάτης στην εκπαίδευση των νέων ιατρών, των πολιτών και στην ευαισθητοποίηση του κόσμου σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης ενός τέτοιου περιστατικού.

Στα Ιωάννινα έχει ξεκινήσει μία εντυπωσιακή προσπάθεια από την Περιφέρεια, με την τοποθέτηση ήδη πάνω από 60 αυτόματων εξωτερικών απινιδωτών στην πόλη και στα περίχωρα. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό. Χρειάζεται διαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών. Σαν αρχή όπως συνεβη σε προηγμένες κοινωνίες ( Δανία, Ιαπωνία, ΗΠΑ) η χρήση τους είναι περιορισμένη. Ταυτόχρονα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια εκπαίδευσης όχι μόνο για ΚΑΡΠΑ αλλά και για χρήση των εξωτερικών απινιδωτών. Ήδη στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται τουλάχιστον 8 επίσημοι ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς που διενεργούν σεμινάρια βασικής και εξειδικευμένης υποστήριξης ζωής.