Η πανδημία του Σακχαρώδη Διαβήτη

της Β . Λαμπαδιάρη, Επίκουρης Καθηγήτριας Παθολογίας-Σακχαρώδη Διαβήτη της Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, ΠΓΝ Αττικόν

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα μεταβολικό νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από αύξηση του σακχάρου και διαταραχές των λιπιδίων και των πρωτεϊνών στο αίμα, και οφείλεται σε απόλυτη ή σχετική έλλειψη ινσουλίνης ή/και μειονεκτική δράση της. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη η Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη ανακοίνωσε νεότερα δεδομένα τα οποία επιδεικνύουν για ακόμη μια φορά ότι η συγκεκριμένη νόσος αποτελεί μια πανδημία. Σύμφωνα λοιπόν με την Διεθνή ομοσπονδία Διαβήτη 415 εκατομμύρια άνθρωποι, ή ένας στους έντεκα ενήλικες παγκοσμίως έχει διαβήτη και το νούμερο αυτό αναμένεται να φτάσει στα 642 εκατομμύρια έως το 2020. Οι μισοί από ασθενείς με διαβήτη δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από την νόσο.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ). Ο ΣΔ τύπου 1 και ο ΣΔ τύπου 2.

• Ο ΣΔ τύπου 1 εμφανίζεται κατά κανόνα στην παιδική ηλικία ή σε νεαρούς ενήλικες, και χαρακτηρίζεται από καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα να υπάρχει ολική έλλειψη ή ελάχιστη έκκριση ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη εξαιρετικά σημαντική, καθώς διασπά τα σάκχαρα σε ενέργεια, την οποία ακολούθως χρησιμοποιεί ο οργανισμός μας για τις καθημερινές του δραστηριότητες. Η ανεπάρκεια παραγωγής ινσουλίνης οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (αυξημένα σάκχαρα). Ο ασθενής με ΣΔ τύπου Ι είναι απόλυτα εξαρτημένος από τη εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης προκειμένου τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του να διατηρηθούν σε φυσιολογικά επίπεδα.
• Ο ΣΔ τύπου 2 αποτελεί την συνηθέστερη μορφή διαβήτη (90-95% των ασθενών). Τα άτομα αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ινσουλίνη που παράγει το πάγκρεάς τους αποτελεσματικά (ινσουλινοαντίσταση) ή παράγουν μικρή ποσότητα ινσουλίνης που δεν έχει την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα (ανεπάρκεια ινσουλίνης) με αποτέλεσμα την αυξημένη τιμή του σακχάρου στο αίμα. Ο τύπος αυτός σχετίζεται στενά με την παχυσαρκία και προσβάλει, κυρίως ενήλικες, αλλά με την άνοδο της συχνότητας της παχυσαρκίας στα παιδιά βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να εμφανίζεται και αυτή η μορφή του διαβήτη στα παχύσαρκα παιδιά.
• Άλλες μορφές ΣΔ είναι ο διαβήτης κύησης, ο λανθάνων αυτοάνοσος διαβήτης των ενηλίκων, ο δευτεροπαθής διαβήτης, ως συνέπεια άλλων νοσημάτων και μετά από λήψη ορισμένων φαρμάκων
Στην Ελλάδα σχεδόν 800.000-1.000.000 άτομα (8-10% του πληθυσμού) πάσχουν από διαβήτη και το 95% από αυτούς έχουν ΣΔ τύπου 2. Σύμφωνα με την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρία, από τα άτομα με διαβήτη το 30-40% είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό πως ο ΣΔ τύπου 2 αποτελεί μια μάστιγα, ενώ φαίνεται πως μόνο το 50% των ασθενών επιτυγχάνουν τους θεραπευτικούς στόχους, όπως αυτοί ορίζονται από τις διεθνείς επιστημονικές εταιρίες και αφορούν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;
Τα πιο συχνά συμπτώματα του διαβήτη είναι η πολυδιψία (αυξημένη δίψα), η πολυουρία (πολλά ούρα), η πολυφαγία (μεγάλη όρεξη για φαγητό) και η κούραση. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι στον ΣΔ2 για χρόνια μπορεί να μην υπάρχουν εμφανή συμπτώματα, ενώ προκαλούνται βλάβες από τη νόσο.

Τι προκαλεί ο διαβήτης:
Ο διαβήτης ο οποίος δεν αντιμετωπίζεται σωστά μπορεί να προκαλέσει πολλές και σοβαρές επιπλοκές καθώς επηρεάζει τόσο τα μεγάλα αγγεία (καρδιά, εγκέφαλος) προκαλώντας καρδιαγγειακές παθήσεις όσο και τα μικρά αγγεία προκαλώντας βλάβες στα νεφρά (νεφρική ανεπάρκεια), στα μάτια ( διαβητική αμφιβληστοειδοπάθεια) ή στα πόδια (διαβητικό πόδι).

Η αντιμετώπιση του διαβήτη
Καμία αγωγή δεν θεραπεύει οριστικά τον Σακχαρώδη Διαβήτη, απλώς τον αντιμετωπίζει με σκοπό την διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα ώστε να αποτραπούν οι επιπλοκές της νόσου. Πολλές θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση του ΣΔ2 και πολλά σύγχρονα και αποτελεσματικά φάρμακα προσφέρουν στον γιατρό μια πληθώρα εργαλείων ώστε να επιτύχει την επιθυμητή ρύθμιση. Το πρώτο φάρμακο εκλογής σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες των επιστημονικών εταιρειών είναι η μετφορμίνη, που μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι καινούργιες, όμως, κατηγορίες φαρμάκων που προστέθηκαν στα «όπλα» των γιατρών δρουν με έναν τελείως διαφορετικό μηχανισμό, πιο καινούργιο, πιο σύγχρονο. Ενισχύουν το φαινόμενο της ινκρετίνης, που αποδυναμώνεται με την εμφάνιση του διαβήτη. Οι ινκρετίνες είναι ορμόνες που εκκρίνονται στο έντερο μετά από τη λήψη τροφής και στη συνέχεια αυξάνουν την έκκριση της ινσουλίνης από το πάγκρεας. Στην κατηγορία αυτή των φαρμακευτικών ουσιών ανήκουν τα ανάλογα του GLP-1 που είναι ενέσιμα και οι αναστολείς του ενζύμου DPP-4 που είναι δισκία και είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη κατηγορία στην Ελλάδα μετά την μετφορμίνη. Τα νέα αυτά φάρμακα, εκτός από την καλή ρύθμιση του σακχάρου που προσφέρουν, χαρακτηρίζονται και από πολύ μικρό κίνδυνο για να εμφανίσουν υπογλυκαιμία (μια σημαντική παρενέργεια των περισσότερων αντιδιαβητικών φαρμάκων) ενώ δεν αυξάνουν το σωματικό βάρος. Το ένζυμο DPP-IV ανακαλύφθηκε πριν 20 χρόνια στην Αμερική και οδήγησε στην κυκλοφορία πριν 9 χρόνια του πρώτου αναστολέα DPP-iV που εξακολουθεί να είναι και ο πρώτος σε πωλήσεις παγκοσμίως, της σιταγλιπτίνης. Έκτοτε έχουν κυκλοφορήσει και άλλοι αναστολείς (σαξαγλιπτίνη, η βιλνταγλιπτίνη, λιναγλιπτίνη και αλογλιπτίνη) οι οποίοι έρχονται να προστεθούν στη «φαρέτρα» του γιατρού.
Άλλες θεραπευτικές επιλογές αποτελούν οι σουλφονυλουρίες, αναστολείς SGLT-2 και η ενέσιμη ινσουλίνη.

Πώς θα προλάβω τον διαβήτη?
Όπως έχουν δείξει πολλές επιστημονικές μελέτες η αλλαγή του τρόπου ζωής μας και η υιοθέτηση τριών απλών καθημερινών συνηθειών: της υγιεινής διατροφής, καθημερινής άσκησης και η μείωση του βάρους κατά 5% -10% μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.