Η πτωτική πορεία της αγοράς φαρμάκου

Βουτιά …επταετούς διάρκειας κάνουν οι πωλήσεις φαρμάκων στα ιδιωτικά φαρμακεία, με τα τελευταία να παλεύουν με την έλλειψη ρευστότητας και την ευρύτερη αβεβαιότητα.  Όπως αναφέρει η 5^η έκδοση της κλαδικής μελέτης της ICAP, περισσότερα φαρμακεία κλείνουν από όσα ανοίγουν.

Το 2009 αποτέλεσε και την «κορυφή» των πωλήσεων των φαρμάκων, καθώς έκτοτε η αγορά καταγράφει πτώση. Σύμφωνα με τη μελέτη της ICAP Group, η σωρευτική μείωση της αξίας των συνολικών πωλήσεων την τελευταία 7ετία αγγίζει το 42,1%, αφού το 2016 οι πωλήσεις εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα  €4.050 εκατ., από €6.995 εκατ. στα οποία ανήλθαν το 2009.

Την περίοδο 2004-2009, οι συνολικές πωλήσεις φαρμάκων (σε τιμές λιανικής) παρουσίασαν ανοδική πορεία, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 11% περίπου. «Οι διαδοχικές μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων τα τελευταία χρόνια, καθώς και η εφαρμογή ελέγχων στη συνταγογράφηση, είχαν ως αποτέλεσμα η αξία των συνολικών πωλήσεων φαρμάκων να συρρικνωθεί την περίοδο 2009-2015 (σωρευτική μείωση κατά 41% περίπου). Το 2015 οι εν λόγω πωλήσεις διαμορφώθηκαν σε €4.119,5 εκατ., από €4.234,1 εκατ. το προηγούμενο έτος (μείωση 2,7%), ενώ το 2016 εκτιμώνται σε €4.050 εκατ.», όπως σημειώνει ο Μάρκο Κοντοές, Senior Consultant Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της ICAP Group.

    Πωλήσεις Φαρμάκων 2004-2016 (Πηγή: ΕΟΦ)

Αντίστοιχα, πτώση σημείωσαν τα τελευταία χρόνια οι συνολικές πωλήσεις των φαρμακείων, μετά από μια σειρά θεσμικών παρεμβάσεων, όπως οι αλλαγές στην ασφαλιστική τιμή, η διεύρυνση της λίστας των ΜΗΣΥΦΑ, η επέκταση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Ωστόσο, από το 2013 και έπειτα άρχισαν να διαφαίνονται τάσεις σταθεροποίησης, το 2015 εκτιμώνται σε €4.838 εκατ., ενώ το 2016 αναμένεται να διαμορφωθούν σε περίπου €4.795 εκατ..

Όπως εκτιμά η ICAP, η πτώση των πωλήσεων οφείλεται κυρίως στη μείωση της μέσης δαπάνης ανά απόδειξη, λόγω της επιβολής των περικοπών στις τιμές φαρμάκων και της αυξανόμενης τάσης διάθεσης φαρμάκων χαμηλότερου κόστους (γενόσημα).

  Συνολικές Πωλήσεις Φαρμακείων (2004-2016)

Τις εκτιμήσεις της ICAP φαίνεται να επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία του ΕΟΦ, ο οποίος δείχνει  ηπιότερη πτώση σε ποσότητες συγκριτικά με εκείνη σε αξίες, τα προηγούμενα χρόνια. Παράλληλα, καταγράφει μία μικρή αλλά αισθητή αύξηση των πωλούμενων συσκευασιών φαρμάκων την τελευταία τριετία. Όπως αναφέρεται στη μελέτη, το 2015 διατέθηκαν μέσω φαρμακείων 424,3 εκατ. συσκευασίες, ενώ η μέση τιμή ανά τεμάχιο διαμορφώθηκε σε €9,7, από €14 το 2008 και €15 ευρώ το 2009.

Κατά την εκτίμηση της κλαδικής μελέτης, «η διατήρηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης σε επίπεδα κάτω των €2 δισ. (€1,945 δισ. την περίοδο 2016-2018), εκτιμάται ότι θα συμβάλλει περαιτέρω στη σταθεροποίηση της συνολικής εγχώριας αγοράς των φαρμακείων, η οποία αναμένεται να κυμανθεί σε παραπλήσια επίπεδα τη διετία (2017-2018)».

Φαρμακεία

Οι επιπτώσεις της ύφεσης δεν άφησαν ανεπηρέαστα τα φαρμακεία. Από τη μια οι μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων και στο περιθώριο κέρδους, από την άλλη οι καθυστερήσεις πληρωμών των ασφαλιστικών ταμείων, σε συνδυασμό με τη διαρκή αβεβαιότητα έχουν προκαλέσει παρενέργειες στα Φαρμακεία.

Σύμφωνα με τον κ. Κοντοέ, η συρρίκνωση του περιθωρίου κέρδους των φαρμακοποιών και τα έντονα προβλήματα ρευστότητας τα τελευταία χρόνια, οδήγησαν σε αναστολή της λειτουργίας αρκετών φαρμακείων, με αποτέλεσμα να ανακοπεί η ανοδική πορεία των προηγούμενων ετών. Με βάση τα στοιχεία του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), τα νεοιδρυθέντα φαρμακεία ήταν λιγότερα από εκείνα που ανέστειλαν τη λειτουργία τους, με αποτέλεσμα ο αριθμός τους το 2015, να εκτιμάται σε 10.400 περίπου (τα συστεγαζόμενα φαρμακεία εκτιμώνται σε περισσότερα από 700), από 10.804 το προηγούμενο έτος. Tα περισσότερα συναντώνται στον νομό Αττικής, καταλαμβάνοντας ποσοστό 38% επί του συνόλου και ακολουθεί η διοικητική περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με ποσοστό 19%.

Παρόλα αυτά, το ελληνικό δίκτυο φαρμακείων να θεωρείται το πυκνότερο και πλέον ομοιόμορφα κατανεμημένο δίκτυο φαρμακείων ανά κατοίκους στην Ευρώπη, με κάθε φαρμακείο να αντιστοιχεί κατά μέσο όρο σε 1.044 κατοίκους.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια καταγράφεται πολλαπλασιασμός των ηλεκτρονικών φαρμακείων και στην ελληνική επικράτεια υπολογίζεται ότι λειτουργούν περίπου 1.000 ηλεκτρονικά φαρμακεία.

Στα φαρμακεία τα έσοδα από τα φάρμακα καλύπτουν το μεγαλύτερο ποσοστό επί του συνόλου (περίπου 85%), ενώ ακολουθούν τα παραφαρμακευτικά προϊόντα (βιταμίνες, σιρόπια, αντιαλλεργικά, παιδικές τροφές, συμπληρώματα, κτλ) με 11% και τα καλλυντικά με 4%. Όπως αναφέρει η Σταματίνα Παντελαίου, Διευθύντρια Οικονομικών – Κλαδικών Μελετών της ICAP Group, «τα συνταγογραφούμενα φάρμακα εκτιμάται ότι κάλυψαν ποσοστό 64% περίπου της αξίας των συνολικών πωλήσεων των φαρμακείων (75% περίπου επί των συνολικών πωλήσεων φαρμάκων) και ακολούθησαν τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και τα φάρμακα υψηλού κόστους, το μερίδιο των οποίων εκτιμάται σε 13% και 8% αντίστοιχα».

Υπογραμμίζεται, δε, πως η πλειοψηφία πλέον των επιχειρήσεων δίνουν βάρος στην προώθηση και διάθεση παραφαρμάκων (ιδιαίτερα συμπληρωμάτων διατροφής, κτλ) και καλλυντικών, με στόχο την αύξηση του ποσοστού των κατηγοριών αυτών επί των συνολικών πωλήσεών τους, επιδιώκοντας αφενός αύξηση πωλήσεων, αφετέρου δε ενίσχυση της κερδοφορίας.

Με βάση τα αποτελέσματα της Κλαδικής Μελέτης, τα προβλήματα ρευστότητας παραμένουν, με τις μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις να συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, ενώ μικρή απώλεια εσόδων αναμένεται από τη διάθεση των ΓΕΔΙΦΑ σε άλλα κανάλια διανομής, όπως τα σούπερ μάρκετ.