8 στους 10 ψυχικά πάσχοντες υποτροπιάζουν σε διάστημα 5 ετών

Το “κουβάρι” των στρεβλώσεων στο χώρο της ψυχικής υγείας που συμβάλλουν στην κατάχρηση  των ψυχοθεραπευτικών μεθόδων, προσπάθησε να “ξετυλίξει” η Ομάδα Εργασίας για την επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου για την ακούσια νοσηλεία, που συνεδρίασε παρουσία των φορέων Ψυχικής Υγείας με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων ενόψει της επικείμενης νομοθετικής μεταρρύθμισης.

Κύριος στόχος της διαδικασίας αυτής, πέραν της εναρμόνισης με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα διεθνή συμβατικά κείμενα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι ο περιορισμός της ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης. Στοιχεία της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών αναφέρουν ότι ο αριθμός των ακούσιων νοσηλειών ανέρχεται σε 3.000 ανά έτος. Αντίστοιχα, τα στοιχεία της Εισαγγελέως Πρωτοδικών Πειραιώς  κάνουν λόγο για 50 ακούσιες νοσηλείες ανά μήνα. Επισημαίνεται ότι το 80% αυτών αφορά στους ίδιους ψυχικά πάσχοντες, οι οποίοι υποτροππιάζουν σε διάστημα 5ετίας.

Σύμφωνα με την πρόταση που επεξεργάζεται η Ομάδα Εργασίας για την επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου, η ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη στην κοινότητα θα αποτελεί τον κανόνα. Προϋπόθεση, ωστόσο,θα αποτελεί η αφαίρεση της «επικινδυνότητας». Άλλοι στόχοι είναι η θεσμοθέτηση – διορισμός ειδικού Εισαγγελέα και Δικαστή σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για τις περιπτώσεις ψυχιατρικής περίθαλψης, ο προσδιορισμός δικάσιμου για την ακούσια νοσηλεία εντός 10 ημερών και η πραγματοποίηση της δίκης στο χώρο νοσηλείας του ασθενή.

Οι προκλήσεις, τα εμπόδια και οι προτεραιότητες στην υλοποίηση της μεταρρύθμισης

Ένα από ζητήματα που ανέδειξαν φορείς που συμμετείχαν στη σύσκεψη ήταν σοβαρά πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά την εκτέλεση της εισαγγελικής παραγγελίας, όπως το πρόβλημα της «μεταφοράς» των ασθενών προς τις Δομές παροχής υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας.

Από το Συντονιστή Διευθυντή της Κεντρικής Υπηρεσίας του ΕΚΑΒ επισημάνθηκε το πολύ σημαντικό στοιχείο της έλλειψης ασθενοφόρων (στο λεκανοπέδιο Αττικής σε υπηρεσία βρίσκονται 70 σε σύνολο 105 οχημάτων), στην έλλειψη εκπαίδευσης αντιμετώπισης των ασθενών από τα πληρώματα των ασθενοφόρων και στο ηθικό δίλημμα παρέμβασης μεταξύ επείγουσας προνοσοκομειακής παρέμβασης (τροχαίο ατύχημα κλπ) και διακομιδής ψυχικά πάσχοντα για εκτέλεση εισαγγελικής παραγγελίας, στην πολύ συχνή περίπτωση ανεπάρκειας των οχημάτων. Αντίστοιχα, σπό την πλευρά της Ελληνικής Αστυνομίας τέθηκε ως πρόταση η άμεση απεμπλοκή των περιπολικών οχημάτων από τις διακομιδές ασθενών, ενώ προτάθηκε η επικουρική συνδρομή των αστυνομικών υπηρεσιών μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Στην καθημερινή πραγματικότητα της ακούσιας νοσηλείας τόσο σε επίπεδο επαγγελματιών ψυχικής υγείας όσο και σε επίπεδο ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, εστίασαν με τη σειρά τους οι εκπρόσωποι των φορέων ψυχικής υγείας.

Στο πλαίσιο αυτό, επισημάνθηκε η μη εισέτι εφαρμογή της τομεοποίησης στο χώρο της ψυχικής υγείας, η έλλειψη δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Ψυχικής Υγείας και διασύνδεσης των δομών ψυχικής υγείας αλλά και η υποστελέχωση σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, καθώς και η έλλειψη εκπαίδευσης στη διαχείριση ψυχικά πασχόντων από τους εμπλεκόμενους φορείς, τα οποία συμβάλλουν στην κατάχρηση των ψυχοθεραπευτικών μεθόδων. Τονίστηκε, ακόμα, η ανάγκη άμεσης λειτουργίας της Κοινοτικής Ψυχιατρικής (80% των ψυχικά πασχόντων εμφανίζει υποτροπή σε διάστημα πενταετίας). Επιπλέον, υποβλήθηκε πρόταση για τη συμμετοχή του οικογενειακού ιατρού στην εκτίμηση της κατάστασης των ψυχικά πασχόντων και ζητήθηκε η λήψη νομοθετικής μέριμνας για την προστασία των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων και ιδίως των εκουσίως νοσηλευομένων διεγερτικών ασθενών και τέθηκε το ζήτημα της μετατροπής της εκούσιας νοσηλείας σε ακούσια.

Εκπρόσωποι φορέων της Παιδοψυχιατρικής αναφέρθηκαν στην πλήρη έλλειψη παιδοψυχιατρικών δομών και υπηρεσιών ψυχιατρικής εφήβων, οι οποίες επιδεινώνουν την υφιστάμενη «προβληματική» κατάσταση.

Ιδιαίτερης σημασίας ήταν οι παρεμβάσεις των Οργανώσεων ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, οι οποίοι επεσήμαναν την έλλειψη παρακολούθησης της θεραπείας τους κατά την εκτέλεση της ακούσιας νοσηλείας και το πρόβλημα της εκτέλεσης της εισαγγελικής παραγγελίας και του ορισμού δικασίμου από χρονικής άποψης, ιδίως σε περιπτώσεις κατάχρησης του θεσμού από το οικογενειακό περιβάλλον του πάσχοντα. Ολοκληρώνοντας τις τοποθετήσεις τους οι προσκληθέντες φορείς, έθεσαν το ζήτημα της εφαρμογής της «Ψυχιατρικής Διαθήκης», κατά την οποία ο ψυχικά πάσχων θα έχει το δικαίωμα να εκδηλώνει την επιθυμία του για τον τρόπο νοσηλείας του σε περίπτωση υποτροπής. Επίσης ζητήθηκε η λειτουργία περισσότερων δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ιδίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.

Κατά την παρέμβαση της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος, πραγματοποιήθηκε αναλυτική αναφορά στα πρακτικά προβλήματα εφαρμογής  του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για την ακούσια νοσηλεία, ιδίως αναφορικά με την άκρως αναξιοπρεπή και παραβιάζουσα τα ανθρώπινα δικαιώματα «μεταφορά» των ψυχικά ασθενών για την εκτέλεση της εισαγγελικής παραγγελίας, παραδοχή όλων ανεξαιρέτως των εμπλεκόμενων φορέων. Επισημάνθηκε χαρακτηριστικά η απουσία κατάλληλων δομών ψυχικής υγείας, ιδίως σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Ψυχικής Υγείας, η τεράστια έλλειψη Νοσηλευτών Ψυχικής Υγείας και το μη ασφαλές περιβάλλον περίθαλψης των ψυχικά πασχόντων, με δυσμενείς συνέπειες  τόσο για τους θεραπευόμενους, όσο και  τους νοσηλευτές. Σε συνάρτηση με τα προαναφερόμενα προτάθηκε η συνδρομή της ΕΝΕ, δια του Τομέα Ψυχικής Υγείας, σε κάθε ζήτημα σχετικό με την εκπαίδευση του προσωπικού των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση της κρίσης και στην εφαρμογή τεχνικών αποκλιμάκωσης στην Κοινότητα.

Κλείνοντας τη συνάντηση, ο Πρόεδρος της Ομάδας επεσήμανε ότι πρωταρχικός σκοπός του Υπουργείου  Υγείας είναι η προστασία της ευάλωτης ομάδας των ασθενών  που υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές και προέτρεψε τους

Οι παριστάμενοι φορείς κλήθηκαν να καταθέσουν υπομνήματα με τις απόψεις τους και να συμμετάσχουν στην επικείμενη διαβούλευση του σχεδίου Νόμου για την ακούσια νοσηλεία. Ήδη, ηΈνωση Νοσηλευτών Ελλάδος ανακοίνωση ότι θα καταθέσει εντός των επόμενων ημερών σχετικό αναλυτικό υπόμνημα προς τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου και της Ομάδας Εργασίας.

Το τελικό κείμενο της Επιτροπής για την πρόταση νόμου αναμένεται να διαμορφωθεί εντός του Φεβρουαρίου.