Καρδιακή ανεπάρκεια: στόχος η καλύτερη ποιότητα ζωής

του Θεόδωρου Καραμήτσου,

Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας ΑΠΘ

1^η Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Υπεύθυνος Ιατρείου Καρδιακής Ανεπάρκειας

Όλοι μας έχουμε κάποιον γνωστό ή συγγενή που πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια. Ο όρος ‘καρδιακή ανεπάρκεια’ ακούγεται κάπως τρομακτικός και πολλοί ασθενείς νιώθουν καταδικασμένοι στο άκουσμά του. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Κατ’ αρχήν η καρδιακή ανεπάρκεια δεν είναι μία νόσος. Είναι ένα σύνδρομο που μπορεί να προκληθεί από διάφορες παθήσεις που οδηγούν σε δυσλειτουργία του καρδιακού μυός με αποτέλεσμα να εμφανιστούν σημεία και συμπτώματα όπως δυσκολία στην αναπνοή, εύκολη κόπωση ή πρησμένα πόδια. Δεν είναι όμως όλα αυτά τα συμπτώματα προνόμιο μόνο της καρδιακής ανεπάρκειας, άρα ο γιατρός οφείλει να διερευνήσει μήπως οφείλονται και σε άλλα αίτια. Το ιστορικό, η κλινική εξέταση και διάφορες εξετάσεις, αιματολογικές και απεικονιστικές, μπορούν να βοηθήσουν στο να διευκρινιστεί αν τα συμπτώματα που εμφανίζουμε οφείλονται σε καρδιακή ανεπάρκεια. Για παράδειγμα με το υπερηχογράφημα της καρδιάς, ο καρδιολόγος θα μελετήσει το μέγεθος και τη λειτουργία της καρδιάς και των βαλβίδων της και θα διαμορφώσει έτσι μία γνώμη για το αν πρόκειται όντως για καρδιακή ανεπάρκεια. Γενικά μπορεί να πει κάποιος ότι το υπερηχογράφημα είναι ένα από τα πιο ισχυρά όπλα για τη διάγνωση και παρακολούθηση των καρδιακών παθήσεων.

Δεν αρκεί όμως να διαπιστωθεί η καρδιακή ανεπάρκεια. Επειδή πρόκειται για σύνδρομο όπως προαναφέρθηκε, πρέπει να βρούμε και την υποκείμενη αιτία. Γνωρίζουμε ότι στα 2/3 των ασθενών η υποκείμενη αιτία είναι η νόσος των στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάς. Με άλλα λόγια, ο ασθενής έχει σοβαρές στενώσεις που παρεμποδίζουν τη φυσιολογική αιμάτωση του καρδιακού μυός ή έχει πάθει έμφραγμα του μυοκαρδίου με αποτέλεσμα ένα τμήμα της καρδιάς του να έχει νεκρωθεί. Για το λόγο αυτό, μία επίσης βασική εξέταση στην οποία υποβάλλονται οι περισσότεροι ασθενείς είναι η κλασική στεφανιογραφία. Αν σε αυτή διαπιστωθούν σοβαρές στενώσεις στα στεφανιαία αγγεία, ο επεμβατικός καρδιολόγος είτε θα προσπαθήσει να ανοίξει τα αγγεία και να τοποθετήσει στη θέση της στένωσης ένα ή περισσότερα stent (ένας πολύ μικρός σωλήνας από συρμάτινο πλέγμα), είτε θα παραπέμψει τον ασθενή για επέμβαση by pass κατά την οποία ο καρδιοχειρουργός παρακάμπτει με μοσχεύματα από άλλες αρτηρίες ή φλέβες τα στενωμένα σημεία των στεφανιαίων αγγείων. Τόσο η Καρδιολογία όσο και η Καρδιοχειρουργική έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο στην αντιμετώπιση των ασθενών με στεφανιαία νόσο. Άλλωστε λόγω της μεγάλης αυτής προόδου αυξάνεται ο αριθμός των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς η στεφανιαία νόσος αποτελεί πλέον μία αντιμετωπίσιμη νόσο με αποτέλεσμα να αυξάνεται η επιβίωση και να τροφοδοτείται ο πληθυσμός των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια.

Στο υπόλοιπο 1/3 των ασθενών, η υποκείμενη αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας είναι μία μυοκαρδιοπάθεια ή βαλβιδοπάθεια, σε κάθε περίπτωση μία πάθηση που δεν έχει σχέση με τα στεφανιαία αγγεία. Εδώ η διευκρίνηση της υποκείμενης αιτίας ενδέχεται να είναι πιο δύσκολη. Είναι όμως σημαντικό να διαπιστώνεται η ακριβής αιτία καθώς ορισμένες φορές υπάρχει ειδική θεραπεία ή πρόκειται για κληρονομούμενες νόσους όποτε είναι απαραίτητο να ελεγχθούν και άλλα μέλη της ίδιας οικογένειας. Μία από τις εξετάσεις που μπορεί να μας δώσει πολλές επιπρόσθετες πληροφορίες για την αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας είναι η μαγνητική τομογραφία. Η μαγνητική τομογραφία καρδιάς μπορεί να εξακριβώσει την ακριβή υποκείμενη μυοκαρδιοπάθεια και να δώσει περαιτέρω κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση του ασθενούς.

Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια χρειάζονται τακτική και εξειδικευμένη παρακολούθηση. Η αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας περιλαμβάνει τη φαρμακευτική αγωγή αλλά και την επεμβατική αντιμετώπιση. Η φαρμακευτική αγωγή με β-αναστολείς όπως πχ. η βισοπρολόλη, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης όπως πχ. η ραμιπρίλη και ανταγωνιστές αλδοστερόνης όπως πχ. η επλερενόνη, έχει βελτιώσει τα συμπτώματα και την επιβίωση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια ειδικά αν η συστολική λειτουργία της καρδιάς είναι μειωμένη. Η επεμβατική αντιμετώπιση πέρα από την καρδιοχειρουργική θεραπεία και τις επεμβάσεις αγγειοπλαστικής των στεφανιαίων, περιλαμβάνει την τοποθέτηση αμφικοιλιακών βηματοδοτών-απινιδωτών που σκοπό έχουν να βοηθήσουν την καρδιακή λειτουργία να ανακάμψει και να αντιμετωπίσουν επικίνδυνες για τη ζωή αρρυθμίες. Με όλες αυτές τις διαθέσιμες παρεμβάσεις και τη βοήθεια της τεχνολογίας, η ποιότητα ζωής αλλά και η επιβίωση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια έχει βελτιωθεί. Η καλύτερη όμως θεραπεία είναι η πρόληψη. Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της υπέρτασης, του σακχαρώδη διαβήτη και της υπερλπιπιδαιμίας, η διακοπή του καπνίσματος, και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με σωστή διατροφή και άσκηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να έχουμε μία υγιή και δυνατή καρδιά.