Γιατί ο ΠΟΥ καθυστέρησε να προειδοποιήσει για την πανδημία

Την καθυστέρηση έκδοσης προειδοποίησης για την πανδημία από τον ΠΟΥ ένα χρόνο πριν αλλά και την αγνόηση αυτής από αρκετές χώρες πραγματεύεται πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό nature.

H βιβλιογραφία ανασκοπείται από τους Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνο Δημόπουλο (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

H δημοσίευση στο nature: https://www.nature.com/articles/d41586-021-00162-4

Δύο προκαταρκτικές έρευνες επιχειρούν να διερευνήσουν τους λόγους που συνέβη αυτό. Κατά την πρώην πρόεδρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Joanne Liu, μείζον θέμα είναι ότι για έξι έως οκτώ εβδομάδες μετά τη ανακοίνωση του PHEIC, όλες οι περιοχές, εκτός της Ασίας, δεν έκαναν καμία ενέργεια. Πλέον κάποιοι ειδικοί ζητούν την τροποποίηση του συναγερμού PHEIC  προκειμένου να τεθούν κωδικοποιημένα επίπεδα προειδοποιήσεων με χρωματικό κώδικα καθώς και να συναφθεί μια νέα συμφωνία για την προετοιμασία αντιμετώπισης πανδημιών. Το πιο ακανθώδες πρόβλημα για τον ΠΟΥ είναι πώς να πεισθούν οι διαφορετικές χώρες να  λαμβάνουν υπόψη τις προειδοποιήσεις του οργανισμού.

Η κατάσταση PHEIC

To σύστημα PHEIC λειτουργεί εδώ και 15 χρόνια, όταν συμφωνήθηκε μεταξύ 196 χωρών και περιοχών να ειδοποιούν τον οργανισμό όταν εμφανίζονται επιδημικές εκρήξεις. Ο ΠΟΥ μπορεί να ανακοινώσει συναγερμό εάν θεωρεί ότι υπάρχει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, εφόσον η κατάσταση ενέχει κίνδυνο για χώρες εκτός της περιοχής που αρχικά διαπιστώθηκε η επιδημική έκρηξη, και αν απαιτείται διεθνής κινητοποίηση.Σε μερικές περιπτώσεις η έκτακτη κατάσταση θα μπορούσε να αφορά πανδημία. Ο ΠΟΥ έχει ανακοινώσει κατάσταση συναγερμού (PHEIC) έξι φορές μετά το 2005, παρέχοντας συστάσεις.

Πριν ένα χρόνο, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, δήλωσε για την επιδημική έκρηξη του COVID-19 ανακοινώθηκε PHEIC, το οποίο δεν προκαλεί τόσο την προσοχή όσο η ορολογία «πανδημία» ή «έκτακτη ανάγκη». Οι ειδικοί επέλεξαν το PHEIC για να αποφύγουν να προκαλέσουν πανικό, ενθαρρύνοντας τους παγκόσμιους ηγέτες να ενεργήσουν σύμφωνα με τις συστάσεις του ΠΟΥ για να περιορίζουν την κάθε απειλή.

Μειονεκτήματα:

Ωστόσο, παρατηρήθηκε ότι δεν δόθηκε βαρύτητα η κατάσταση PHEIC και τις αντίστοιχες συστάσεις του διευθυντή του ΠΟΥ τον Ιανουάριο του 2020, αλλά κινητοποιήθηκαν όταν ο οργανισμός χρησιμοποίησε τον όρο «πανδημία» για να περιγράψει το COVID-19 τον Μάρτιο, όταν ήδη είχε εξαπλωθεί σε αρκετές ηπείρους. Μάλιστα, η «πανδημία» δεν αποτελεί μια συγκεκριμένη συνθήκη και οι διαφορετικές χώρες δεν έχουν συμφωνήσει να προβούν σε σχετικές ενέργειες. Πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι η αλλαγή της ορολογίας για το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού του ΠΟΥ δεν θα ήταν χρήσιμη.

Βελτίωση του PHEIC

Κάποιοι ερευνητές στηλίτευσαν την δήλωση του PHEIC, και το  το χρονοδιάγραμμα του PHEIC μετά από κάθε ανακοίνωση. Με στόχο την αναβάθμισή του συστήματος, μια διεθνής κοινοπραξία ειδικών υποστηρίζει τη δημιουργία μιας λευκής βίβλου δίνοντας έμφαση στη μεγαλύτερη διαφάνεια και με βάση τη στάθμιση επιστημονικών στοιχείων, καθώς και κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών θεμάτων.

Από την πλευρά του ΠΟΥ προτάθηκε η διαβάθμιση προειδοποιήσεων στο PHEIC, με διαφορετικά χρώματα, για να διαχωρίσουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που μπορεί να εξελιχθούν σε πανδημία. Ωστόσο, το ενδεχόμενο μεταρρυθμίσεων δεν αναμένεται πριν την Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας τον Μάιο.