Στον κόσμο των αυτοάνοσων νοσημάτων 

Από τον Παναγιώτη Χαλβατσιώτη 

Επίκουρο καθηγητή Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, πρόεδρο του ΔΣ του ΓΝΑ «Η Ελπίς» 

«Κυκλοφορούν ανάμεσά μας» και πολλές φορές αποτελούν ταμπού, καθώς δεν τα αποδεχόμαστε… Φανταστείτε τον οργανισμό μας σαν ένα απόρθητο φρούριο και το ανοσοποιητικό μας σύστημα σαν τους μάχιμους ατρόμητους φρουρούς του, που αντιμετωπίζουν τους επιτιθέμενους πολιορκητές, δηλαδή τους ιούς και τα μικρόβια. Αν οι αμυνόμενοι υπερασπιστές αποδιοργανωθούν και αποσυντονιστούν και αρχίσουν λανθασμένα να αντιμάχονται το «κάστρο», τότε ίσως και εσείς να αναπτύξετε ένα από τα εκατοντάδες αυτοάνοσα νοσήματα. 

Η βαρύτητα των συμπτωμάτων τους ποικίλλει και εξαρτάται από το είδος του αυτοάνοσου νοσήματος, τα γονίδιά μας, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και την ύπαρξη άλλων υποκείμενων νοσημάτων. Τα πιο συχνά όμως συμπτώματα, που συνήθως είναι κοινά σε όλες τις προσβολές από αυτοάνοσα σύνδρομα, είναι η εύκολη κόπωση, η ζάλη, οι αρθραλγίες και τα οιδήματα των αρθρώσεων, οι δερματικές αλλοιώσεις και τα εξανθήματα, τα άτυπα κοιλιακά άλγη, το καταθλιπτικό σύνδρομο, ο υποτροπιάζων πυρετός και η λεμφαδενοπάθεια.  

Τις περισσότερες φορές, δεν υπάρχει ειδική διαγνωστική εξέταση, επομένως απαιτείται η συναξιολόγηση της κλινικής εικόνας, των εργαστηριακών ευρημάτων και ίσως της βιοψίας των ιστών. 

Στα αυτοάνοσα νοσήματα, το ανοσοποιητικό σύστημα όταν χαρακτηρίζεται από υπερδραστηριότητα, οδηγεί σε καταστροφικές επιδράσεις σε κύτταρα του οργανισμού μας με την παραγωγή αυτοαντισωμάτων. Είναι άγνωστο το αίτιο που πυροδοτεί τις επιβαρυντικές αυτές δυσλειτουργίες του ανοσοποιητικού και όλες οι υπάρχουσες θεραπείες στοχεύουν στην απενεργοποίηση αυτών των μηχανισμών, όμως πολλές από αυτές συνοδεύονται από σημαντικές παρενέργειες. Οι ανοσοκατασταλτικές θεραπείες περιλαμβάνουν τα κορτικοστεροειδή, τα μη στεροειδή, αλλά και στοχευμένους παράγοντες έναντι του TNF και των ιντερλευκινών.  

Στους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ενός αυτοάνοσου συνδρόμου κατατάσσονται διάφοροι γενετικοί πολυμορφισμοί –αφού, συχνά, σε μερικά νοσήματα έχουμε την εμφάνισή τους σε μέλη της ίδιας οικογένειας–, το αυξημένο σωματικό βάρος, το κάπνισμα, μερικά ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα για την υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία και αντιβιοτικά. Η απομάκρυνση από τη μεσογειακή διατροφή και η υιοθέτηση διατροφικών συνηθειών δυτικού τύπου, με ζωικής προέλευσης λιπαρά, πλούσια σε απλούς υδατάνθρακες, όπως η ζάχαρη, και με επεξεργασμένα βιομηχανικά τρόφιμα, έχουν ενοχοποιηθεί για την αυξημένη ανοσοδιέγερση, που μπορεί να οδηγήσει και στην ανάπτυξη ενός αυτοάνοσου συνδρόμου.  

Η πρόγνωση της εξέλιξης των αυτοάνοσων νοσημάτων εξαρτάται από το είδος του νοσήματος και συνυπάρχει χρονιότητα, με εξάρσεις και υφέσεις ελεγχόμενες από την ειδική θεραπεία. 

Τα πιο συχνά αυτοάνοσα νοσήματα περιλαμβάνουν: 

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στο περιοδικό Pharma PLUS Link