Τι δείχνουν τα στοιχεία για την επιθετικότητα των εφήβων και το bullying στα σχολεία

Σχεδόν ένας στους τρεις (30,7%) εφήβους στην Ελλάδα έχει πρόσφατα εμπλακεί σε βίαιο καυγά,  ενώ το 8,4% το έχει επαναλάβει τουλάχιστον τρεις φορές. Mε αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βία και του Εκφοβισμού, 6 Μαρτίου, το ΕΠΙΨΥ ανακοίνωσε νεότερα ερευνητικά δεδομένα για την επιθετικότητα και τον εκφοβισμό στους εφήβους.

Ευχάριστη είναι η διαπίστωση πως τα ποσοστά εμπλοκής σε βίαιους καυγάδες στην Ελλάδα, είναι κοντά ή και χαμηλότερα από τον μέσο όρο άλλων χωρών καθώς ακόμη ότι μειώνονται διαχρονικά, σε σύνολο 41 χωρών που συμμετέχουν στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα HBSC/WHO. Στην Ελλάδα το 2022,  σε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών 11, 13 και 15 ετών συμμετείχαν στη σχολική έρευνα του ΕΠΙΨΥ.

Σύμφωνα με τις αναλύσεις, οι 15χρονοι έφηβοι που έχουν πρόσφατα εμπλακεί σε βίαιο καυγά στην Ελλάδα είναι πιθανότερο να είναι αγόρια, να ανήκουν σε αναδομημένες οικογένειες, να ασκούνται συχνά σωματικά, να καταναλώνουν συχνά ενεργειακά ποτά, να κοιμούνται λιγότερο (κορίτσια), να καπνίζουν/ ατμίζουν, να έχουν κάνει χρήση κάνναβης, να έχουν ήδη ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, να «το έχουν σκάσει» από το σπίτι και να έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονία. Στο προφίλ των εφήβων αυτών τείνουν ακόμη να υπάρχουν το άγχος, η «κοπάνα» από το σχολείο, η χαμηλή υποστήριξη από το φιλικό περιβάλλον και η άποψη ότι η περίοδος του Covid-19 είχε αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή τους.

Σχολικός εκφοβισμός και ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyber-bullying)

Το 12,1% των εφήβων στην Ελλάδα έχει πολύ πρόσφατα συμμετάσχει σε εκφοβισμό άλλου/ης μαθητή/ριας και σε ποσοστό 7,1% έχουν κάνει ηλεκτρονικό εκφοβισμό. Το 22,1% αναφέρει ότι υπήρξε θύμα εκφοβισμού στο σχολείο και ένας στους 10 (9,5%) ηλεκτρονικά.

Τα είδη εκφοβισμού στο σχολείο είναι:

• η διάδοση ψεμάτων και φημών,
• ο αποκλεισμός από παρέες και δραστηριότητες και
• τα προσβλητικά ή υποτιμητικά αστεία,
• σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου.

Σε χαμηλότερα ποσοστά αναφέρεται θυματοποίηση μέσω σωματικής βίας ή με τη μορφή άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα ή τη θρησκεία. Τα αγόρια είναι σε υψηλότερο ποσοστό θύτες εκφοβισμού, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού, εν γένει τα θύματα εκφοβισμού είναι εξίσου αγόρια και κορίτσια. Τα ποσοστά εκφοβισμού (οποιασδήποτε μορφής) είναι στην Ελλάδα χαμηλότερα του μέσου όρου διεθνώς, ενώ στην περίπτωση του σχολικού εκφοβισμού παρουσιάζει επιπλέον μείωση την τελευταία 12ετία. Ωστόσο, αυξάνεται την τελευταία 8ετία το ποσοστό της θυματοποίησης στο σχολείο ενώ, επιπλέον από το 2018 στο 2022 έχει διπλασιαστεί και το ποσοστό των θυτών και των θυμάτων ηλεκτρονικού εκφοβισμού.

Συνεπώς, προκύπτει η σημασία της ενίσχυσης των παρεμβάσεων που γίνονται στα σχολεία, αλλά και της δουλειάς ξεχωριστά με τα παιδιά και τους γονείς τους για την καλλιέργεια δεξιοτήτων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη χρήση των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας.