Τι πρέπει να γίνει με τον ΕΟΠΥΥ

Αναμφίβολα, οι πάντες είναι πλέον πεπεισμένοι για την επιτακτική ανάγκη εκπόνησης ενός γενικού Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης για την Υγεία, με σκοπό την ανασυγκρότηση του παραπαίοντος ΕΣΥ, σε ασθενοκεντρική κατεύθυνση και με προδιαγραφές αποτελεσματικότητας και ποιότητας.
Η τρέχουσα επικαιρότητα, ωστόσο, επιβάλει μια επιμέρους αναφορά στον ΕΟΠΥΥ και κατ΄ ακολουθία στη δημόσια Εξωνοσοκομειακή (και πρωτοβάθμια) περίθαλψη.
Για κάθε σοβαρό μελετητή ή έμπειρο λειτουργό του υγειονομικού συστήματος τρία(3) πράγματα είναι δεδομένα:
α. η πρωτοβάθμια περίθαλψη στην Ελλάδα ουδέποτε οργανώθηκε υπεύθυνα
β. το κατ΄ αρχήν σωστό εγχείρημα δημιουργίας ενός ενιαίου φορέα πρωτοβάθμιας περίθαλψης (ΕΟΠΥΥ) έγινε βεβιασμένα, πρόχειρα, με ημιτελή και ερασιτεχνικό τρόπο, κυρίως όμως χωρίς να ληφθεί υπόψη η βασική αρχή ότι
γ. η ταύτιση παραγωγού και καταναλωτή στο ίδιο πρόσωπο (ή φορέα) αποτελεί το «οικονομολογικό ανορθόδοξο» που ευθύνεται για τη σπατάλη και την αδιαφάνεια στις υπηρεσίες υγείας.
Οποιοσδήποτε πολίτης γνωρίζει ότι η αντιπαράθεση προσφοράς και ζήτησης επιφέρει την εύλογη ισορροπία στην οικονομία της αγοράς. Εξαίρεση στον κανόνα αποτέλεσε η Υγεία, όχι μόνο λόγω των ιδιαιτεροτήτων και της ευαισθησίας του τομέα, αλλά κυρίως λόγω της απροθυμίας του Κράτους να χειραγωγήσει τους παραγωγούς (ιατροβιομηχανικό lobby) και να προστατέψει τους καταναλωτές (χρήστες).
Η ταυτόχρονη ασφάλιση και παροχή υπηρεσιών υγείας από τους ίδιους φορείς (βλ. ΙΚΑ, ΤΕΒΕ/ΟΑΕΕ κ.λπ.) ήταν η εξόφθαλμη ταύτιση παραγωγού και καταναλωτή, εξαιτίας της οποίας αδρανοποιήθηκε ο μηχανισμός των τιμών, αποκλείσθηκε ο ουσιαστικός έλεγχος, εκτινάχθηκε παράλογα το κόστος και κατέρρευσε το σύστημα.
Η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ με τη σημερινή μορφή του δεν αποτελεί παρά μετεξέλιξη ενός αποτυχημένου και κοστοβόρου μοντέλου, αφού αναπαράγει συγκεντρωτικά την προϋπάρχουσα ταύτιση. Αντικατοπτρίζει πλήρως την αβελτηρία -και όχι μόνο- των πολιτκών.
Η οργάνωση και συνετή διαχείριση της δημόσιας πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Ελλάδα, πολύ περισσότερο αν ληφθεί υπόψη ο απίθανος πληθωρισμός του ιατρικού σώματος που επιτείνει το πρόβλημα, δεν μπορεί παρά να στηριχθεί στον πλήρη διαχωρισμό των σκελών της ζήτησης και της προσφοράς.
Κατά συνέπεια, για τον ΕΟΠΥΥ πρέπει να επιλεγεί μία -από τις δύο- συγκεκριμένη αποστολή, που θ΄ αντικατοπτρισθεί και στη νέα οργάνωση και ονομασία του.
Μία περίπτωση είναι η διατήρηση της ιδιότητας του διαχειριστή των δημόσιων πόρων και του αγοραστή υπηρεσιών υγείας για τους ασφαλισμένους, σε ορθολογικές τιμές, από τους αναγκαίους και μόνο προμηθευτές. Αυτό σημαίνει αποχώρηση δομών και υγειονομικού προσωπικού προς άλλη κατεύθυνση, στελέχωση από εξειδικευμένους managers και οικονομολόγους και ένα τίτλο του τύπου «Εθνικός Οργανισμός Διαχείρισης Πόρων Υγείας».
Άλλη περίπτωση είναι η μετατροπή του σε «Εθνικό Σύστημα Εξωνοσοκομειακής Περίθαλψης» -με ενσωμάτωση όλων των συναφών υγειονομικών δομών και προσωπικού, δηλαδή κέντρων υγείας, περιφερειακών ιατρείων κ.λπ.-, οπότε θ΄ αποτελεί πωλητή υπηρεσιών, προς εκείνον που θ΄ αναλάβει να διαχειρίζεται τους δημόσιους πόρους υγείας και να διαπραγματεύεται τις τιμές, με όρους αγοράς.
Τρίτη λύση δεν υπάρχει, για ένα σύστημα προστασίας του δημοσίου συμφέροντος.
Η επιλογή δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη και πάντως αποτελεί τεχνοκρατικό πρόβλημα. Το ζητούμενο είναι η πολιτική απόφαση, η οποία επιτέλους διαφαίνεται, επιβαλλόμενη δυστυχώς έξωθεν.