«Η κορυφή του παγόβουνου είναι οι περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών, που φθάνουν να προβληθούν στα Μ.Μ.Ε.». Αυτή η φράση, δια στόματος της Επίκουρης Καθηγήτριας Παιδιατρικής Ε.Κ.Π.Α., Α. Σολδάτου, ίσως περιγράφει καλύτερα το «κοινό, ένοχο μυστικό» της ελληνικής κοινωνίας (και όχι μόνο) και είναι ικανή να προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Σε συνδυασμό με τις βασικές ελλείψεις εργαλείων για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου, ο προβληματισμός μετατρέπεται σε ανησυχία.
Τα δεδομένα ερευνών καταδεικνύουν αυτή τη σκληρή πραγματικότητα.
Σύμφωνα με τη διαβαλκανική μελέτη BECAN, 1 στα 2 παιδιά ηλικίας 11-16 ετών έχει πέσει θύμα τουλάχιστον μιας εμπειρίας σωματικής βίας. Την ίδια ώρα, 9 στις 10 περιπτώσεις δεν αναφέρονται ποτέ, μένουν χωρίς διάγνωση και αντιμετώπιση, παρότι η έγκαιρη διαχείρισης ενός τέτοιου περιστατικού μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού, ιδιαίτερα αν είναι κάτω των 4 ετών, που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου ή αναπηρίας από σωματική κακοποίηση.
Ενδεικτικό αυτού είναι η αύξηση των κλήσεων στη γραμμή 1056 του «Χαμόγελου του Παιδιού» για κακοποιήσεις παιδιών. Από 527 κλήσεις το 2009 έφθασαν τις 919 το 2015. Πρόκειται, μάλιστα, για ένα πρόβλημα με χρόνιες επιπτώσεις. Η κακοποίηση ενός παιδιού αφήνει ανεξίτηλα σημάδια, όχι μόνο στο σώμα του, αλλά και στον ψυχισμό του.Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα τραυματικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας έχουν σωρευτική επίδραση και σχετίζονται άμεσα με χρόνια προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας.
Είναι σαφές, λοιπόν, πως χρόνος για χάσιμο δεν υπάρχει και η ανάγκη ανάπτυξης ενός προγράμματος με εθνικό αποτύπωμα είναι επιτακτική. Σε αυτή την κατεύθυνση μια ευρεία ομάδα σημαντικών Ελλήνων αλλά και ξένων επιστημόνων ανέπτυξαν ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης γιατρών, στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της σωματικής κακοποίησης παιδιών. Όπως ανέφερε και ο Πρύτανης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθ. Δημόπουλος, 1220 επαγγελματίες υγείας έλαβαν σημαντικές πληροφορίες για την αναγνώριση της σωματικής κακοποίησης των παιδιών.
Η εκπαίδευση των υγειονομικών, στην πλειονότητα τους γιατροί, έλαβε χώρα σε όλη την Ελλάδα, στο πλαίσιο του 1ου Εθνικού Προγράμματος Επιμόρφωσης Ιατρών για τη Διαχείριση Περιστατικών Σωματικά Κακοποιημένων Παιδιών, μια πρωτοβουλία και σύμπραξη της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού – ΕΛΙΖΑ και της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Ε.Κ.Π.Α., Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού». Η υλοποίηση του προγράμματος ξεκίνησε το Μάιο του 2016, πραγματοποιείται υπό την επιστημονική καθοδήγηση των Ιατρικών σχολών των Πανεπιστημίων YALE & IOWA και σε αυτό συμμετέχουν όλες οι Πανεπιστημιακές Παιδιατρικές Κλινικές της χώρας.
Έρευνα: Το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης
Σύμφωνα με την αναδρομική έρευνα, που διεξήχθη στο πλαίσιο του Προγράμματος, τα βρέφη είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα σωματικής κακοποίησης. Η έρευνα, που αφορά τα έτη 2014 – 2015, επικεντρώθηκε στους 161 φακέλους παιδιών, με επιβαρυμένο κοινωνικό ιστορικό ή/και σοβαρό τραυματισμό, που νοσηλεύτηκαν στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
Η μέση ηλικία των παιδιών αυτών ήταν 7.7 έτη, σε αντίθεση με επιδημιολογικά δεδομένα των ΗΠΑ, όπου η πλειονότητα των περιστατικών σωματικής κακοποίησης αφορά παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών. Επιπλέον, ο μέσος χρόνος παραμονής των παιδιών αυτών στο νοσοκομείο ήταν 26 ημέρες. Αξίζει όμως να τονιστεί ότι για τα 6 στα 10 παιδιά επιτεύχθηκε η ένταξη σε συγγενικό περιβάλλον ή πλαίσιο φιλοξενίας.
Σχεδόν στο 20% των παιδιών που νοσηλεύθηκαν με έγκαυμα και 35% των παιδιών που νοσηλεύθηκαν με κάταγμα, το ιστορικό που δόθηκε από τους γονείς ή φροντιστές δεν ήταν συμβατό με τα ιατρικά ευρήματα ή/ και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, ευρήματα σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά στοιχεία.
Επίσης, 1 στα 3 εγκαύματα θα μπορούσε να είχε προληφθεί με καλύτερη εκπαίδευση των γονέων/φροντιστών για την αποφυγή ατυχημάτων λόγω αμέλειας.
Οι παθογένειες του Συστήματος
Μέχρι πρότινος η αντιμετώπιση φαινομένων κακοποίησης παιδιών ήταν ιδιαιτέρως δύσκολη. Στην απουσία σωστής εκπαίδευσης όσων έρχονται σε επαφή με παιδιά που ενδέχεται να χρήζουν βοήθειας, προστίθενται και οι διαχρονικές παθογένειες και ελλείψεις του συστήματος.
Όπως ανέφερε και η Διοικητική Διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ, Αφροδίτη Στάθη, απουσιάζει ένα σύστημα υποχρεωτικής αναφοράς περιστατικών, μια συστηματική διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών, ένα ολοκληρωμένο εθνικό σύστημα συλλογής δεδομένων περιστατικών και ένας εθνικός φορέας πρόληψης, καταστολής και καταγραφής περιστατικών σωματικής κακοποίησης παιδιών.
Αυτά τα κενά ευελπιστεί να καλύψει το Εθνικό Πρόγραμμα που ανέπτυξε αυτή η διεθνής συνεργασία επιστημόνων.
Βέβαια, για να ενισχυθεί η αλυσίδα προστασίας των παιδιών σε εθνικό επίπεδο, χρειάζεται να:
Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της σωματικής κακοποίησης παιδιών
Το Πρόγραμμα, που απαρτίζεται από 9 Έλληνες και Αμερικανούς επιστήμονες αποτελείται από 4 στρατηγικούς πυλώνες.
Α. Δημιουργία δικτύου εξειδικευμένων ιατρών σε όλη την Ελλάδα
Αξιοποιώντας τη μέθοδο «Εκπαιδεύω τον εκπαιδευτή», δημιουργήθηκε ένα δίκτυο 20 παιδιάτρων – επιμορφωτών σε όλη την Ελλάδα που συμμετείχαν σε ένα εντατικό σεμινάριο στην Αθήνα. Η εκπαίδευση έγινε από τους εξειδικευμένους στην πρόληψη και αντιμετώπιση της κακοποίησης, Αμερικανούς καθηγητές παιδιατρικής, Dr. John Leventhal και Dr. Resmiye Oral, σε συνεργασία με την Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ε.Κ.Π.Α., Αλεξάνδρα Σολδάτου και τη Διοικητική Διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ, Αφροδίτη Στάθη.
Β. Εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας πρώτης γραμμής
Στη συνέχεια, σε διάστημα 7 μηνών με την πλήρη υποστήριξη των χορηγών, υλοποιήθηκαν 8 ημερίδες επιμόρφωσης σε Αθήνα (2), Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Λάρισα, Πάτρα και Ηράκλειο τις οποίες παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.220 επαγγελματίες υγείας, κυρίως ιατροί – φοιτητές, ειδικευόμενοι και ειδικευμένοι – όλων των ειδικοτήτων που φροντίζουν παιδιά. Προκειμένου να αξιολογηθεί αντικειμενικά η αποτελεσματικότητα των ημερίδων στη βελτίωση των γνώσεων όσων παρακολούθησαν, δημιουργήθηκε ένα σύντομο σταθμισμένο ερωτηματολόγιο. Η εφαρμογή του πριν και μετά την παρακολούθηση έδειξε ότι η ημερίδα επιμόρφωσης ενίσχυσε σημαντικά τις γνώσεις σε όλες τις κατηγορίες επαγγελματιών υγείας και εξίσου σε όλες τις πόλεις.
Γ. Η αναδρομική έρευνα για το φαινόμενο της σωματικής κακοποίησης παιδιών, στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω.
Δ. Πρωτόκολλο αναγνώρισης & διαχείρισης παιδιών με υποψία σωματικής κακοποίησης
Στο πλαίσιο του προγράμματος αναπτύχθηκε ένα Πρωτόκολλο, δηλαδή μία εύχρηστη τυποποιημένη διαδικασία που προτείνεται να εφαρμοστεί στα Νοσοκομεία για την αξιολόγηση της πιθανότητας σωματικής κακοποίησης.
Το Πρωτόκολλο συμβάλλει στην:
Πρότυπης Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού
Στο πλαίσιο του προγράμματος, επετεύχθη η έγκριση από την Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α και το Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» της δημιουργίας της 1η Πρότυπης Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού, εντός του Νοσοκομείου.
Παράλληλα, σχεδιάζεται η ψηφιακή διασύνδεση του 1ου Πανελλήνιου Δικτύου Εκπαιδευμένων Ιατρών για τη Διαχείριση Περιστατικών Σωματικά Κακοποιημένων Παιδιών, με στόχο τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, προκειμένου να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμα η βέλτιστη διαχείριση των περιστατικών.
Υπεύθυνη Σύνταξης στο Virus.com.gr - Αρχισυντάκτρια του περιοδικού Pharma & Health Business
Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *
Δ
