Σκεφθείτε διπλά. Ζητήστε Συμβουλή πριν πάρετε αντιβίωση

Γράφει: Στάθης Σκληρός, Γενικός Ιατρός, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας & Εκπαίδευσης στην ΠΦΥ.

Τα αντιβιοτικά είναι ένα πολύτιμο όπλο στην ιατρική και για αυτό πρέπει να το χειριζόμαστε με προσοχή. Έτσι μόνο θα εξασφαλίσετε  την καλύτερη θεραπεία για εσάς και την οικογένειά σας,  συμβάλλοντας συγχρόνως στη μείωση της αντίστασης στα αντιβιοτικά.

Η λανθασμένη και αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών  έχει ως αποτέλεσμα την  αυξανόμενη αντίσταση των μικροβίων σε αυτά, γεγονός που αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία καθώς μπορεί να μετατρέψει μια απλή λοίμωξη σε κατάσταση απειλητική για τη ζωή.

Όλοι μας – οι πολίτες, οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας, τα νοσοκομεία, οι κτηνίατροι, οι κτηνοτρόφοι που εκτρέφουν ζώα για κατανάλωση τροφίμων – πρέπει να διαδραματίσουν ένα ρόλο στην καταπολέμηση της αντιμικροβιακής αντοχής. Οι γυναίκες ως οι παραδοσιακοί οικογενειακοί φροντιστές μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της συνετής χρήσης αντιβιοτικών στο οικογενειακό περιβάλλον.

Πρέπει να επιβραδύνουμε την ανάπτυξη και την εξάπλωση της αντίστασης έτσι ώστε τα αντιβιοτικά, που έχουμε στη φαρέτρα μας, να  συνεχίσουν να είναι αποτελεσματικά όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα . Επίσης, πρέπει επειγόντως να αφιερώσουμε περισσότερους πόρους για την έρευνα και την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών.

Η  Παγκόσμιας Οργάνωση Υγείας (WHO) εξέδωσε έναν οδικό χάρτη για τη μείωση της χρήσης αντιβιοτικών ανά κατηγορία κοινού, την οποία και υιοθετούμε πλήρως ως Επιστημονική Εταιρεία και συλλογικό όργανο των Γενικών Ιατρών:

Ιατροί, νοσηλευτές, κτηνίατροι και άλλοι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας

Μη συνταγογραφείτε ή δίνετε αντιβιοτικά αν δεν είναι πραγματικά απαραίτητα και εάν πρώτα δεν έχετε κάνει όλες τις προσπάθειες για να ελέγξετε και να επιβεβαιώσετε ποιο αντιβιοτικό θα πρέπει να έχει ο ασθενής σας ή το ζώο που θεραπεύετε.

Καταναλωτές

Πάρτε τα αντιβιοτικά μόνο όταν συνταγογραφούνται από έναν πιστοποιημένο επαγγελματία υγείας. Εάν πάρετε ένα αντιβιοτικό, θα πρέπει πάντα να ολοκληρώνετε το κυκλο θεραπείας, ακόμη και αν αισθάνεστε καλύτερα, γιατί η διακοπή της θεραπείας προωθεί την ανάπτυξη βακτηρίων ανθεκτικών στα φάρμακα.

Να θυμάστε ότι τα περισσότερα κρυολογήματα και η γρίπη οφείλονται σε ιούς ενάντια στους οποίους τα αντιβιοτικά ΔΕΝ είναι αποτελεσματικά. Σε τέτοιες περιπτώσεις η κατάστασή σας δεν θα βελτιωθεί αν πάρετε αντιβιοτικά, καθώς τα αντιβιοτικά δεν καταπολεμούν τον πυρετό ούτε συμπτώματα όπως το φτέρνισμα.

Ο βήχας και ο πονόλαιμος  που είναι από τα πολύ συνηθισμένα συμπτώματα των ιώσεων εάν δεν οφείλονται σε κάποια βακτηριακή λοίμωξη, θα κάνουν τον κύκλο τους και θα υποχωρήσουν, χωρίς να χρειαστεί η λήψη αντιβίωσης. Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αρκεί είτε μια αντισηψία της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας με κάποιο προϊόν που περιέχει αντιμικροβιακά/αντισηπτικά συστατικά ή αν υπάρχει φλεγμονή μπορεί να χορηγηθεί  ένα αντιφλεγμονώδες που καταπραΰνει τον λαιμό.

Οι κτηνοτρόφοι, οι αγρότες και άλλοι στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας

Βεβαιωθείτε ότι τα αντιβιοτικά που χορηγούνται σε ζώα χρησιμοποιούνται μόνο για τον έλεγχο ή τη θεραπεία μολυσματικών ασθενειών και υπό κτηνιατρική παρακολούθηση. Οι ορθες πρακτικές εσταυλισμού και ο εμβολιασμός των ζώων μπορούν να μειώσουν την ανάγκη χρήσης αντιβιοτικών.

Η κακή χρήση αντιβιοτικών στο ζωικό κεφάλαιο, στην υδατοκαλλιέργεια και στις καλλιέργειες αποτελεί βασικό παράγοντα που συμβάλλει στην αντοχή στα αντιβιοτικά και στην εξάπλωσή τους στο περιβάλλον, την τροφική αλυσίδα και τους ανθρώπους.

Κυβερνήσεις

Χρειαζόμαστε ισχυρά εθνικά σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση της αντίστασης στα αντιβιοτικά. Τα κρίσιμα βήματα είναι η βελτίωση της παρακολούθησης των λοιμώξεων που είναι ανθεκτικές στις αντιβιοτικές, η ρύθμιση της κατάλληλης χρήσης ποιοτικών φαρμάκων και η εκπαίδευση για τους κινδύνους της υπερβολικής χρήσης.

Διεθνείς Οργανισμοί ανάπτυξης

Σε σύγκριση με τους πληθυσμούς των βιομηχανικών χωρών, τα άτομα σε χώρες με χαμηλό εισόδημα δεν έχουν δίκαιη πρόσβαση στα αντιβιοτικά. Οι χώρες, που ζητούν βοήθεια για να ενισχύσουν τα συστήματα υγείας τους, χρειάζονται καθοδήγηση για να εξασφαλίσουν ότι τα βασικά αντιβιοτικά είναι προσιτά, φτάνουν στους ανθρώπους που τα έχουν πραγματικά ανάγκη και χρησιμοποιούνται με υπευθυνότητα.

Βιομηχανία (φαρμακευτικές εταιρείες)

Η βιομηχανία πρέπει να κινηθεί γρηγορότερα και πιο επιθετικά για την έρευνα και την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, αλλά θα πρέπει επίσης να εφαρμόσουμε νέους τρόπους για την τόνωση της έρευνας και της ανάπτυξης. Πολλοί μιλάνε για  «κενό γνώσης» στην ανακάλυψη νέων αντιβιοτικών  από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μία μάχη που διεξάγεται μεταξύ ανάπτυξης νέων φαρμάκων και βακτηριακής εξέλιξης.

Τα κίνητρα για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών μπορούν να βοηθήσουν και ευτυχώς  υπάρχουν ορισμένες ενθαρρυντικές τάσεις. Για παράδειγμα, η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς προχώρησαν σε σχέδια για την κάλυψη αυτού του κενού γνώσης Α)  με την άμεση χρηματοδότηση βασικής και κλινικής έρευνας από επιστήμονες, Β) με συνεργασία με φαρμακευτικές εταιρείες  και Γ) με  καθιέρωση χρηματικών βραβείων και την ανάπτυξη νέων διαγνωστικών εργαλείων , τα οποία είναι απαραίτητα  για την πιο σωστή  χρήση των αντιβιοτικών.

Είναι όμως σαφές ότι χρειάζεται μια νέα, πιο σφαιρική προσέγγιση.

Από όσα είμαι σε θέση να γνωρίζω, ο WHO εργάζεται για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας μονάδας έρευνας και ανάπτυξης για τα αντιβιοτικά, η οποία θα συνεργάζεται στενά με τη φαρμακευτική βιομηχανία, τα πανεπιστήμια, την κοινωνία των πολιτών και τις υγειονομικές αρχές παγκοσμίως. Αυτή η συνεργασία θα εξασφαλίσει ότι τα νέα φάρμακα θα είναι προσιτά για όλους και θα ενσωματώνουν την ανάγκη διατήρησης νέων αντιβιοτικών στη διαδικασία ανάπτυξης.

Χωρίς ένα νέο σύστημα για τη χρήση αντιβιοτικών, θα επαναλάβουμε τις αποτυχημένες ιστορικές προσπάθειες να αξιοποιήσουμε μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις που έχει δει ποτέ ο κόσμος.