Συγκρούσεις… συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες. Πότε όμως μπορούν να ωφελήσουν τα παιδιά ;

Γράφει η Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου,

PsyD, MSc, Συμβουλευτική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος υπογονιμότητας, Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com

Ο μπαμπάς φτάνει στο σπίτι μετά από μια ημέρα φουλ δουλειά, πεινασμένος και εξαντλημένος. Ξαπλώνει στον καναπέ και ανοίγει την τηλεόραση. Η μαμά είναι στην κουζίνα να προλάβει να ετοιμάσει φαγητό πριν από ένα ραντεβού που έχει λίγο αργότερα. Ξέροντας ότι εκείνος δεν έχει δουλειά του ζητάει ευγενικά να την διευκολύνει και να πάει τον γιό τους στην προπόνηση ποδόσφαιρο. Εκείνος στρέφει το βλέμμα του αλλού και δεν λέει τίποτα. Το ένα φέρνει το άλλο και ξαφνικά αρχίζουν να φωνάζουν ο ένας στον άλλον, βγάζοντας τον θυμό όλης της ημέρας. Εντωμεταξύ,  ο 8χρονος γιος τους έχει ήδη πάρει θέση στο τραπέζι, όπου κάθεται ήσυχα  και παρατηρεί την σύγκρουσή τους.

Συνήθης περίσταση !! Όπως θα συμφωνήσουν οι περισσότεροι ενήλικες, ο γάμος δεν είναι πάντα ένα παραμύθι όπως μας λέγανε ενώ μεγαλώναμε. Όταν έχουμε παιδιά, καριέρα και όλα τα εν γένει πάνω και κάτω της ζωής, διαφωνίες όπως αυτές, είναι δεδομένο ότι θα προκύψουν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο. Παρ` όλο που η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη, το ερώτημα συχνά είναι πόσο επηρεάζει την ανάπτυξη των παιδιών μας.

Αυτό που συχνά λέω είναι να μην ανησυχείτε που ποτέ δεν σας ακούν τα παιδιά σας αλλά να ανησυχείτε που πάντα σας παρακολουθούν. Ευτυχώς, οι γονείς έχουν την δύναμη να μετατρέπουν αυτά τα ζητήματα σε θετικές οικογενειακές εμπειρίες μάθησης. Όπως γνωρίζουμε, το σπίτι είναι το πιο καθοριστικό περιβάλλον στην διαμόρφωση της ανάπτυξης των παιδιών. Είτε συζητάμε περί διατροφής, αυτό-ρύθμισης και συνηθειών, κινήτρων και υποστήριξης, από το σπίτι ξεκινούν όλα.

Συχνά με ρωτούν αν πρέπει να προφυλάξουμε τα παιδιά από τις συγκρούσεις που υπάρχουν το σπίτι.  Η σύγκρουση είναι μια φυσική παράμετρος της ανθρώπινης συναναστροφής. Αλλά μπορούμε να διαχωρίσουμε τις θετικές από τις αρνητικές, τις εποικοδομητικές από τις καταστροφικές.

Οι καταστροφικές συγκρούσεις εμπεριέχουν σωματική και λεκτική επιθετικότητα, μη-συνεργατικότητα, απόσυρση, εχθρικότητα, και απουσία επιλυματικότητας. Είναι τοξικές για το οικογενειακό περιβάλλον. Οι εποικοδομητικές συγκρούσεις εμπεριέχουν την επιλογή πιο άμεσης επικοινωνία με επιλυματικότητα, συμβιβασμό, υποστήριξη, απολογίες και ξεκάθαρες λύσεις. Έχει σημαντικά θετικά οφέλη για την ανάπτυξη των παιδιών.

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι συγκρούσεις που βλέπουν ή νοιώθουν τα παιδιά, προκαλούν αρνητική αντίδραση. Όμως αυτό που επηρεάζει την τελική αντίδραση του παιδιού είναι ο τρόπος  με τον οποίο το πρόβλημα λύνεται από τους γονείς όπως και το αν λυθεί. Αυτό σημαίνει ότι όταν οι γονείς λύνουν το πρόβλημα εποικοδομητικά, τα παιδιά δεν επηρεάζονται αρνητικά. Στην ουσία, η εποικοδομητική σύγκρουση στον γάμο σχετίζεται με θετικές επιδράσεις στα παιδιά όπως αυξημένη συναισθηματική ασφάλεια και μειωμένη επιθετικότητα. Έχουμε δει επανειλημμένα μακροχρόνιες θετικές επιδράσεις σε αυτά τα παιδιά, όπως συναισθηματική σταθερότητα και  θετική συμπεριφορά κοινωνικά.

Αυτό όμως που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτού που οι γονείς και τα παιδιά αντιλαμβάνονται ως αρνητικό. Πολλοί γονείς εικάζουν ότι οι υποχωρητικές αντιδράσεις είναι το ίδιο αποτελεσματικές με τις λύσεις όπως ο συμβιβασμός, αλλά τα παιδιά επωφελούνται μόνο όταν η σύγκρουση επιλύθηκε με ευθύτητα και ειλικρίνεια. Η λύση της σύγκρουσης λοιπόν είναι αναγκαία είτε η πράξη γίνεται μπροστά είτε εν απουσία του παιδιού. Τα παιδιά μπορούν να αντιληφθούν την ποιότητα της σχέσης των γονιών τους ακόμα και από την ηλικία των 5, ίσως  και λίγο νωρίτερα. Και μπορούν να παρατηρήσουν αν η σύγκρουση έχει λυθεί άσχετα με το αν ήταν παρόντες ή όχι όταν συνέβαινε.

Καμία οικογένεια δεν είναι τέλεια και δεν είναι πάντα όσο εύκολο ακούγεται να τελειώσει μια σύγκρουση μέσω της ειλικρινούς οδού. Όμως υπάρχουν τρόποι να βάλουμε τα παιδιά μας στο μονοπάτι των θετικών μελλοντικών σχέσεων και της συναισθηματικής ασφάλειας.

Ένας είναι να έχουμε επίγνωση πού υφίσταται η σύγκρουση. Και φυσικά να κάνουμε μια προσπάθεια να κρατήσουμε όσα έχουμε να πούμε μέσα από το στόμα μας μέχρι την στιγμή που θα είμαστε σε πιο ιδιωτικό πλαίσιο ή που μπορούμε να ελέγξουμε όσα θα ειπωθούν. Θα βοηθήσει ακόμα να επιλέξουμε την επίλυση και τον συμβιβασμό και όχι την επιθετικότητα και την απόσυρση. Αν ζητήσουμε συγνώμη, να το κάνουμε με ευθύτητα και ειλικρίνεια. Σημαντικό επίσης να ακολουθήσουμε  πιστά την απολογία μας και να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να στηρίξουμε τον συμβιβασμό που προτείναμε.

Έχετε λοιπόν πάνα στο μυαλό σας, την σημαντικότητα της διάκρισης μεταξύ καταστροφικής και εποικοδομητικής σύγκρουσης και εν συνεχεία τον τρόπο με τον οποίο η λύση θα αποδειχθεί ωφέλιμη για τα παιδιά μας.