Κουράστηκα να είμαι μονίμως κουρασμένος……..!!!!!!

Της Ιωάννας Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc, Συμβουλευτική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος υπογονιμότητας, Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com

Τον τελευταίο καιρό πολλοί πελάτες μου καταθέτουν πόσο πιεσμένοι και εξαντλημένοι αισθάνονται. Ότι πλέον δεν έχουν τρόπο να διαχειριστούν την κόπωση και το φορτίο που κουβαλούν, τα οποία μάλιστα νοιώθουν ότι είναι πολύ διαφορετικά απ` ότι έχουν περάσει μέχρι τώρα. Δεν βρίσκουν χρόνο και χώρο να ξεφύγουν από όλα αυτά που νοιώθουν υποχρεωμένοι να διεκπεραιώνουν.

Είναι προφανές ότι το στρες τους έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο όριό τους και δεν ξέρουν πώς να αλλάξουν την κατάσταση. Όλοι τους λένε «χαλάρωσε» ενώ δεν μπορούν. Προσπαθούν να τρώνε πιο υγιεινά αλλά οι σκέψεις τους τρέχουν τόσο γρήγορα και σε άσχετα σημεία που δεν μπορούν να απολαύσουν το όφελος της πειθαρχίας. Φοβόνται να σταματήσουν γιατί μπορεί να μην μπορέσουν να ξαναρχίσουν. Οι πιο πρόσφατες άμεσες ευχαριστήσεις τους ωθούν σε άλλες κατευθύνσεις αλλά δεν έχουν διάρκεια και οι απογοητεύσεις τους ρίχνουν πολύ περισσότερο από νωρίτερα. Εξαντλούν τις πηγές «νερώνοντας» την ποιότητα της απόδοσής τους και γίνονται πολύ ευάλωτοι όταν τα πράγματα δεν δουλεύουν σωστά.

Οι φίλοι μας – και λέω «μας» γιατί όλοι μπορεί να έχουμε βρεθεί σε παρόμοια φάση – που μας νοιάζονται, λένε να ρίξουμε τους ρυθμούς ή να πάρουμε άδεια μερικές μέρες, αλλά αυτό σημαίνει προγραμματισμός και κάτι τέτοιο μοιάζει δύσκολο προς διαχείριση μπροστά σε τόσα που πρέπει να διευθετήσουμε. Ξέρουμε και οι ίδιοι ότι πρέπει να αφήσουμε κάποιες ευθύνες στην άκρη, αλλά δεν είμαστε σίγουροι τί από όλα ή και ακόμα χειρότερα, δεν θέλουμε να αφήσουμε τίποτα.

Σίγουρα χρειάζεται να ακολουθήσουμε το «λογικό» μονοπάτι. Να αποκοπούμε απ΄ όλες τις άχρηστες υποχρεώσεις, να βγάλουμε από τη ζωή τους τις δύσκολες σχέσεις, και να βρούμε λίγο περισσότερο χρόνο για ανανέωση, για να νοιώσουμε καλύτερα. Όμως οι λογικές υποσχέσεις στον εαυτό δεν γίνεται έτσι απλά να υλοποιηθούν. Κουρασμένοι από το συναίσθημα της κούρασης, στρεσαρισμένοι από το στρες, και ταραγμένοι από τις ταραχές. Ξέρουμε ότι οδεύουμε προς μεγάλο πρόβλημα αλλά δεν φαίνεται να πλησιάζουμε την έξοδο του πολύπλοκου και καθοδικού σπιράλ στο οποίο έχουμε εισέλθει.  Πολύς κόσμος χωρίς λόγο χάνει ενέργεια με πολλούς τρόπους και μάλιστα μην γνωρίζοντας ότι υπάρχει τρόπος διεξόδου, ακόμα κι αν δεν μπορεί να γίνει άμεσα. Αν όμως μπορείς να σταματήσεις αυτή την κάθοδο, θα βρεις τη δύναμη να αλλάξεις την κατάσταση. Ας δούμε μερικές συμπεριφορές που βοηθούν να φυλάξουμε ενέργεια και δίνουν τη δύναμη και την έμπνευση που χρειαζόμαστε για να επιστρέψουμε στο «παιχνίδι».

Οι διαφωνίες που μοιάζει να μην λύνονται δεν χρειάζονται στην καθημερινότητά μας. Πολλοί μου παραπονιόνται ότι κάθε μέρα βρίσκονται σε συνεχείς συγκρούσεις για κάτι συγκεκριμένο αλλά δεν μπορούν να δουν την έξοδο ή να πάρουν μια απόφαση ότι κι αν σημαίνει αυτό. Μερικές φορές αυτές οι διαφωνίες είναι ψυχοφθόρες και παραμένουν ενεργές για μήνες χωρίς λύση. Αν βρισκόμαστε μεταξύ 2 σκέψεων, η καθεμία να μας τραβάει από την πλευρά της και εμείς καταβεβλημένοι από την απόστασή τους, οποιαδήποτε απόφαση θα βοηθήσει, ακόμα κι αν αποφασίσουμε ότι δεν θα πάρουμε απόφαση. «Θέλω πολύ να χάσω μερικά κιλά αλλά δεν προλαβαίνω να παρακολουθώ όπως πρέπει τη διατροφή μου», «Σιχαίνομαι τη δουλειά μου αλλά φοβάμαι να κοιτάξω για άλλη», «Το ξέρω ότι πρέπει να τελειώσω αυτή την σχέση, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι θα βρω κάτι καλύτερο εκεί έξω», «Πρέπει να φύγω από το διαμέρισμα που μένω αλλά δεν ξέρω αν μπορώ να αντέξω όλη αυτή την αναστάτωση τη δεδομένη στιγμή». Η καλύτερη διέξοδος είναι να πεις στον εαυτό σου ότι είτε δεν θα πάρεις κάποια απόφαση τώρα ή ότι θα διαλέξεις μία οδό μέχρι να πάρεις την τελική σου απόφαση. Και στην συνέχεια μπορείς να εστιάσεις σε πράγματα που μπορείς να αλλάξεις και να ανακατευθύνεις τις προσπάθειές σου προς αυτή την κατεύθυνση.

Πολλές προσδοκίες μας φλερτάρουν ασύστολα το απίθανο. Το να πιστεύουμε ότι κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ, μπορεί να συμβεί αυτή τη φορά, δεν είναι πολύ κοντά στην ορθή λογική. Για παράδειγμα, έχεις βάσιμες αποδείξεις ότι μια συγκεκριμένη σχέση δεν θα έχει ποτέ τη πορεία που θα ήθελες αλλά πιάνεις τον εαυτό σου να σπαταλάει τεράστια ποσά ενέργειας συνεχίζοντα να πιστεύεις ότι θα τα καταφέρεις. Στην συνέχεια δίνεις περισσότερη ενέργεια να θλίβεσαι όταν τελικά δεν προκύπτει και ακόμα περισσότερη ενέργεια σε προσπάθειες να πιστέψεις ότι θα τα καταφέρεις σε μια παρόμοια κατάσταση την επόμενη φορά. Απογοητεύεσαι από την σχέση που έχεις αλλά συνεχίζεις να πιστεύεις ότι αν προσπαθήσεις καλύτερα, τα πράγματα θα αλλάξουν. Ο σύντροφός σου συνεχίζει να φέρεται ακριβώς όπως έκανε στο παρελθόν αλλά διατηρείς τις ελπίδες σου ότι με κάποιο τρόπο το μέλλον σας θα είναι καλύτερο.  «Λέω συνεχώς στο αφεντικό μου ότι έχω φορτωθεί δουλειές και άλλων και με διαβεβαιώνει ότι σύντομα θα μου δώσει άδεια. Με καταλαβαίνει και είμαι σίγουρη ότι θέλει να με βοηθήσει όταν λίγο ηρεμήσει κι εκείνος». «Αυτή τη φορά, η μητέρα μου υποσχέθηκε ότι θα μείνει στο σπίτι μας μόνο 1 εβδομάδα οπότε δεν θα ενοχληθεί τόσο ο σύντροφός μου. Της είπα πόσο σημαντικό είναι για μένα και είμαι σίγουρη ότι θα κάνει αυτό που συμφωνήσαμε» ή «Μου υποσχέθηκε ότι αυτό το σαββατοκύριακο θα καθαρίσει το γκαράζ. Ξέρω ότι δεν είναι πάντα τυπικός με τις υποσχέσεις του και έχει περάσει πάνω από μήνας αλλά αυτή τη φορά μου φαίνεται ότι έχει καταλάβει και θα το κάνει».

Μωρέ ας αντιδρούμε αρκεί να μπορούμε να δράσουμε. Εξοργισμός, άγχος, νεύρα, απογοητεύσεις, και άλλες πολλές συναισθηματικές αντιδράσεις. Κάποιος σου κάνει κάτι τόσο ενοχλητικό που ενεργοποιείται η σωματική σου αντίδραση και το μυαλό σου σε πάει κατευθείαν σε αντίδραση «μάχης-ή-φυγής». Το σώμα σου οδεύει προς δράση ενώ το μυαλό σου αναζητάει εναλλακτικές και η καρδιά σου αυξάνει παλμό. Τα πάντα στην αντίδρασή σου σου λένε να κάνεις κάτι για να σταματήσεις τα αρνητικά σου συναισθήματα. «Γιατί μου μίλησε τόσο άσχημα? Ποτέ δεν τον πόνεσα τόσο πολύ.», «Τι βλαμμένος οδηγός. Παραλίγο να σκοτωθώ. Ποιος δίνει διπλώματα σε τέτοιους οδηγούς ;”, “Κι αν δεν μου δώσει την προαγωγή; Τι θα κάνω;», «Δεν το πιστεύω τι λέει πίσω από την πλάτη μου!»  Αν το αφυπνισμένο σώμα μπορεί να δράσει για να βελτιώσει την κατάσταση ή να αποτρέψει αναβίωση της ίδιας κατάστασης, θα αντιδράσεις κατάλληλα διότι έχεις έναν εφικτό στόχο. Αν δεν μπορέσει, θα συνεχίσεις να σπαταλάς τεράστιες ποσότητες ενέργειας, που στην ουσία ο οργανισμός σου δεν αντέχει άλλο να την χάνει. Απόβαλλε το ! Παρουσία μιας δύσκολης κατάστασης, αν δεν επιλέξεις και δεν δράσεις, θα επιτρέψεις αντίδραση των πιο βασικών αντιδράσεων από τι οποίες επηρεάζονται όλες οι αυτόματες λειτουργίες μας. Η αναπνοή, η πέψη, η θερμοκρασία, ο ρυθμός της καρδιάς, ορμονικές ισορροπίες, νευρικό σύστημα. Αν είσαι ταραγμένος από κάτι και μείνεις σε μια κατάσταση αναμονής, το σώμα σου βομβαρδίζεται από αόρατα σημάδια για να αντιμετωπίσεις την πρόκληση ή να φύγεις μακριά της. «Δεν μπορώ να βγάλω άκρη», «Ότι και να κάνω λάθος θα είναι», «Είμαι τόσο κουρασμένος που δεν μπορώ να κουνηθώ».  Αυτές οι καθοριστικές για τη ζωή λειτουργίες στο τέλος θα απορρυθμιστούν αν παραμείνεις ακίνητος για μεγάλες χρονικές περιόδους.

Αχ αυτή η αναβλητικότητα.  Πολλοί από εμάς έχουν αρκετό χρόνο και ενέργεια να αναβάλλουν κάτι μέχρι την στιγμή που δεν θα έχουν άλλη επιλογή απ` το να το κάνουν. Αυτή η συνεχής σκέψη του χωρίς όμως να προχωράς στην υλοποίηση καταρρακώνει το άτομο. Κάθε φορά που το σκέφτεσαι, ενοχή, σύγκρουση εσωτερική και αμηχανία έρχονται στο προσκήνιο, σαν κάποιος να σε σκουντούσε στον ώμο σου για να σου υπενθυμίσει την συνεχή σου αποφυγή. Ο μόνος τρόπος να μειώσεις την αναβλητικότητά σου είναι να αναβάλλεις αλλά θέτοντας συγκεκριμένη χρονική στιγμή διεκπεραίωσης αυτού που ανέβαλλες και αναφέροντας με απόλυτη ειλικρίνεια τον λόγο και τις διαθέσεις σου. Αν δεν πρόκειται να το κάνεις πριν να είναι οριακά στην «προθεσμία» και κουράστηκες να κοροϊδεύεις τον εαυτό σου, απλά πες ότι θα το κάνεις όταν ξέρεις ότι θα το κάνεις.

Η απομάκρυνση από κακές συναναστροφές και συμφωνίες….σώζει ! Όλες οι σχέσεις είναι συνδυασμός δίνω, παίρνω και δημιουργώ συνεργίες.  Αν δώσεις επιπλέον χρόνο, το πιο πιθανό είναι να νοιώσεις μνησικακία και κόπωση. Οι σχέσεις που είναι αμφίδρομες σου δίνουν επιπλέον χρόνο όπως κάνεις κι εσύ. Η συνεργία είναι ένα πεντανόστιμο συναίσθημα δημιουργίας περισσότερων από απλά το άθροισμα μερών, δίνοντας επιπλέον πράγματα τόσο σε σένα όσο και στο άτομο για το οποίο νοιάζεσαι. Μερικές φορές πρέπει να μείνουμε σε μια συμφωνία ακόμα κι όταν η ισορροπία έχει χαθεί, και δίνουμε πολύ περισσότερα από όσα λαμβάνουμε. Αν δεν καταφέρουμε να αποσυνδεθούμε από την κατάσταση, θα είμαστε πολύ καλύτερα αν απλά δεχτούμε ότι υπογράψαμε μια συμφωνία και δεν θα μας βοηθήσει αν κάθε μέρα κρατάμε σκορ. Αυτό θα βοηθήσει πολύ για να διατηρήσουμε ισορροπίες. Γιατί το να μένεις σε κάτι που στοιχίζει περισσότερο από όσα λαμβάνεις, για μεγάλη χρονική περίοδο, θα σου στερήσει την δυναμική σου στη ζωή και όλη την ενέργεια που την συνοδεύει. «Ξέρω ότι πρέπει να χωρίσω αλλά δεν μπορώ να αντιμετωπίσω την δική της αντίδραση. Είναι δύσκολο για μένα. Μπορεί να μην την αγαπάω πλέον αλλά δεν την νοιάζει όπως και να χει». «Ξέρω ότι δεν θα πάω πουθενά με αυτή τη δουλειά, αλλά πρέπει να καλύψω το ενοίκιό μου. Και είναι τόσο δύσκολο να σηκωθώ απ` το κρεβάτι κάθε μέρα και μόνο που σκέφτομαι τι με περιμένει».

Να ζεις στην στιγμή. Όταν ζεις στο παρελθόν, νοιώθεις για λίγο όμορφα λόγω των αναμνήσεων που πολλές φορές σε κάνουν να αισθάνεσαι υπέροχα στο παρόν ή σου υπενθυμίζουν έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Αν περνάς χρόνο να αναμασάς κάτι που έκανες, να νοιώθεις ντροπή για κάτι που είπες ή να εύχεσαι να ήταν διαφορετικό το παρελθόν σου, αυτό που ζεις στο παρόν στερείται της δυναμικής να κάνεις κάτι για να βελτιωθείς. Το ίδιο ισχύει και για το μη-ελεγχόμενο μέλλον. Η ασφάλεια είναι μια ψευδαίσθηση κι ας βλέπουμε σχεδόν τους πάντες να ονειρεύονται τι θα μπορούσαν ή τι θα ήταν, μένοντας μακριά από την ουσιαστική πραγματικότητα. Σίγουρα τα σχέδια για το μέλλον ή το να κοιτάς μπροστά μεγαλώνει την ευτυχία σου ή σε κάνει να αποφεύγεις όποια δυσκολία υπάρχει στο σήμερα και παράγει περισσότερη θετικότητα και ενέργεια. Το ίδιο γίνεται και με τις δημιουργικές σκέψεις όπως και με την αναζήτηση τρόπων να βοηθάμε τους άλλους. Το μυαλό στην ουσία ξεκουράζεται καθώς κοιτάζει μπροστά για πιο καλές και ικανοποιητικές στιγμές.

Πόσες φορές αγχωνόμαστε για το άγχος μας !! Αυτό που λέω συχνά είναι ότι το βλαβερό στρες είναι απλά ο τρόπος που νοιώθει το σώμα μας όταν δεν προλαβαίνει να «ξαποστάσει» μεταξύ των υποχρεώσεων / απαιτήσεων που του θέτουμε. Αν δεν έχεις αρρωστήσει ή δεν έχεις κάποια ψυχική διαταραχή, το σώμα σου είναι προγραμματισμένο να διαχειριστεί πολλαπλές και κατά συρροή προκλήσεις αν έχει χρόνο να βρίσκει την ισορροπία του στο μεσοδιάστημα. Σκέψου τον εαυτό σου σαν ένα πυροσβεστικό όχημα που το καλούν σε καθήκον σε κάθε ξαφνική πυρκαγιά. Όταν τελειώσει με τη φωτιά, θα καθαριστεί, θα ξαναγεμίσουν οι αντλίες και θα γίνει ότι χρειάζεται για να ετοιμαστεί για την επόμενη κλήση. Αν έπρεπε να πηγαίνει ασταμάτητα από φωτιά σε φωτιά, πολύ σύντομα θα αχρηστευόταν συν το ότι δεν θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικό στο καθήκον του. «Έχω τόσες αγγαρείες να κάνω πριν φτάσω να κάνω αυτό που θέλω πολύ», «το αφεντικό μου θα με σκοτώσει αν δεν ολοκληρώσω τη δουλειά αυτή μέχρι το βράδυ», «Είμαι μέχρι επάνω», «Ξέρω ότι δεν κάνω το καλύτερό μου αλλά είμαι πραγματικά εξαντλημένος», «Έχω τεράστια ανάγκη να σταματήσει να γυρίζει ο κόσμος για 1 νύχτα», «Είμαι τόσο πιεσμένη και ξέρω ότι έχω υπερβεί τα όρια μου κατά πολύ αλλά δεν ξέρω πώς να σταματήσω έχω τόσα να κάνω».

Είναι άκρως απαραίτητο να ακούμε τα σχόλιά μας και να αναρωτιόμαστε αν πραγματικά κάνουμε κάτι για να σταματήσουμε αυτό τον αγώνα ταχύτητας. Συνήθως απλά τροφοδοτούμε την αναστάτωσή μας και σπαταλάμε σημαντική ενέργεια στο να κάνουμε όλες τις αγγαρείες και όσα μας έχουν ζητηθεί. Θα υπάρχουν πάντα φορές που θα πρέπει να πιεστείς αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνεται συνεχώς γιατί το αποτέλεσμα είναι κακή απόδοση και έξτρα στρες για την κακή απόδοση. Κι αυτό μας κάνει να σπαταλάμε κι άλλη ενέργεια – απ την ελάχιστη που μας έχει απομείνει – χωρίς να βελτιώνουμε την κατάσταση.

Αν μπορείτε κάθε μέρα να δοκιμάζετε κάτι από τα προαναφερθέντα, θα δείτε ότι σχετικά γρήγορα θα νοιώθετε με περισσότερη ενέργεια και ελπίδες. Και θα μπορείτε να το παρατηρήσετε οι ίδιοι. Θα μπορείτε να γελάτε και πάλι και να βρίσκετε ενδιαφέρον – πραγματικό – σε ευχάριστες δραστηριότητες και στιγμές. Σαφώς το μπετό μεταξύ εσάς και του κόσμου των απαιτήσεων θα χάσει την ανελαστικότητά του. Και στην ουσία θα δείτε ότι θα μπορείτε να κάτσετε με κάποιον, να συζητήσετε εν ηρεμία και να θυμάστε τι σας είπε. Ίσως να μπορείτε πια να αισθανθείτε λίγο πιο αισιόδοξοι και πάλι, μια κατάσταση που έχει «κατηγορηθεί» για μεγαλύτερη παραγωγικότητα.

Ακόμα κι αν προσπαθήσετε να διώξετε από πάνω σας όλες τις ταμπέλες που δεν σας κολακεύουν, λέγοντας «όχι» σε παράλογες απαιτήσεις, αφήνοντας πίσω ανούσιες υποχρεώσεις άλλων και βρίσκοντας χρόνο να κακομάθετε τον εαυτό σας, σας βλέπω να προπορεύεστε στην κούρσα. Αλλά καθίστε για λίγο στην άκρη και να παρατηρήσετε τον εαυτό σας από μια θέση συμπόνιας και αντικειμενικότητας. Δείτε την μεγάλη εικόνα. Αν παραμείνετε σε εξαντλητικούς ρυθμούς ενώ το ντεπόζιτο ενέργειας έχει αδειάσει, θα σας βρείτε καταδικασμένους σε ρουτίνες και συνήθειες γιατί αυτές απαιτούν λιγότερη ενέργεια. Αν απ την άλλη, ενεργά και σκοπίμως κάνετε οτιδήποτε έχετε ανάγκη να κάνετε για να ανανεώσετε τις πηγές, για άλλη μία φορά θα μπορέστε να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις με πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες για ένα ενθουσιώδες αποτέλεσμα !!