Διακήρυξη αρχών για τη μεταρρύθμιση της ΠΦΥ

Διακήρυξη Αρχών με στόχο την ανασυγκρότηση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας παρουσίασε σήμερα η λεγόμενη Ομάδα Πρωτοβουλίας, επικεφαλής της οποίας είναι ο κ. Ανάργυρος Δ. Μαριόλης, Διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης. Πέρσι, ο κ. Μαριόλης είχε ανακηρυχτεί ως «ο καλύτερος γιατρός της Ευρώπης», γεγονός που οδήγησε τον Κυριάκο Μητσοτάκη να τον εντάξει τιμητικά στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της ΝΔ.

Τους τελευταίους μήνες, επήλθε ρήξη στους κόλπους των γενικών ιατρών, που οδήγησε σε παραίτηση του κ. Μαριόλη από τη θέση του προέδρου της ΕΛΕΓΕΙΑ τον περασμένο Δεκέμβριο. Τον ίδιο δρόμο ακολούθησε και ο αντιπρόεδρος κ. Ευάγγελος Φραγκούλης.

Τότε ο κ. Μαριόλης έλεγε ότι «αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία ενοποίησης των δυνάμεων του υγειονομικού τομέα, ώστε να υπάρξουν οι αναγκαίες πολιτικές δεσμεύσεις, οι απαραίτητες αποφάσεις μεταφοράς πόρων και οι χρήσιμες λύσεις ανασυγκρότησης του δικτύου ολοκληρωμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας».

Το αποτέλεσμα της Πρωτοβουλίας αυτής λοιπόν είναι η Διακήρυξη Αρχών, που δημοσιοποιήθηκε σήμερα. Στο κείμενο επισημαίνεται ότι «η υγεία του ελληνικού πληθυσμού τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει επιβραδυνόμενο ρυθμό βελτίωσης και συγκριτική επιδείνωση, σε σχέση με αυτήν των πληθυσμών των περισσότερων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Ακόμη, τονίζεται ότι «το σύστημα υγείας αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες υγείας και τις προσδοκίες των πολιτών. Οι επιδόσεις της χώρας μας στον τομέα της πρόληψης είναι ιδιαίτερα χαμηλές, καθώς κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ-28 στα ποσοστά καπνίσματος, παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας, αλλά και μία εκ των χαμηλότερων θέσεων στην κάλυψη του πληθυσμού στις υφιστάμενες δοκιμασίες προσυμπτωματικού ελέγχου για κακοήθειες και καρδιαγγειακά νοσήματα».

Η ανάγκη

Οι συντάκτες της Διακήρυξης υπογραμμίζουν ότι «η απουσία ενός οργανωμένου και ολοκληρωμένου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας στην Ελλάδα αποτελεί διαχρονικά την κρίσιμη παράμετρο των περισσότερων προβλημάτων, όπως επισημαίνεται από την πλειοψηφία των ερευνητών των υπηρεσιών υγείας. Σειρά διεθνών μελετών τεκμηριώνουν τα πλεονεκτήματα της έμφασης στην ΠΦΥ ως προς την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, την ασφάλεια και τη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) σε σχετικές εκθέσεις και συστάσεις, δηλώνουν επιτακτικά πως η ΠΦΥ έχει πρωταρχική σημασία για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας και επομένως, τα συστήματα υγείας σε παγκόσμια κλίμακα οφείλουν να επαναπροσανατολισθούν στις βασικές αρχές της ΠΦΥ «τώρα περισσότερο από ποτέ». Μάλιστα, το Σεπτέμβριο του 2019, ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ ζήτησε από τα κράτη – μέλη του Οργανισμού να βελτιώσουν τη χρηματοδότηση της ΠΦΥ με μια γενναία αύξηση της τάξης του 1% του ΑΕΠ.

Η πρόταση

Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, η εθνική πολιτική για την υγεία οφείλει να εστιάσει εμφατικά στην ανασυγκρότηση της ΠΦΥ και να αναλάβει σαφείς και συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την ανάταξή της. Το μεταρρυθμιστικό σχήμα οφείλει να υπερβεί τις σχηματικές διακρίσεις ανάμεσα στις υφιστάμενες δομές της ΠΦΥ του δημόσιου τομέα, της κοινωνικής ασφάλισης, της τοπικής αυτοδιοίκησης και του ιδιωτικού τομέα και να τις συγχωνεύσει σε ένα ενιαίο και λειτουργικό δίκτυο ΠΦΥ.

Με βάση την πρόταση αυτή, δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ΠΦΥ που απαρτίζεται από επιμέρους τοπικά δίκτυα. Το κάθε δίκτυο απαρτίζεται από μια ή περισσότερες δομές του δημόσιου και/ή του ιδιωτικού τομέα, όπως Κέντρα Υγείας, Περιφερειακά Ιατρεία, ΤΟΜΥ, δημοτικά ιατρεία, ιδιωτικά ιατρεία κλπ. Το δίκτυο είναι υπεύθυνο να παρέχει μια περιεκτική και σαφώς καθορισμένη δέσμη υπηρεσιών υγείας.

Στο προτεινόμενο υπόδειγμα, ο οικογενειακός ιατρός συνεργάζεται με τους άλλους επιστήμονες του δικτύου ΠΦΥ, σχηματίζοντας μια ομάδα υγείας, ανεξάρτητα αν όλα τα μέλη της ομάδας βρίσκονται στην ίδια ή διαφορετικές δομές. Η ομάδα απαρτίζεται -πλην του ιατρικού δυναμικού- από νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας και κατά περίπτωση, άλλους επαγγελματίες υγείας.

Ο οικογενειακός ιατρός είναι ιατρός ειδικότητας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής (κατά προτίμηση), Παθολογίας ή Παιδιατρικής του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα. Λειτουργεί ως το σημείο πρώτης επαφής με το σύστημα υγείας για τους εγγεγραμμένους στον πληθυσμό ευθύνης του πολίτες και αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις περισσότερες ανάγκες υγείας τους. Ο οικογενειακός ιατρός συνεργάζεται με τον πολίτη για τη διαχείριση της υγείας του, του κινδύνου, της νόσου, της φροντίδας υγείας και των ιατρικών και νοσηλευτικών δεδομένων του.

Χρηματοδότηση

Η χρηματοδότηση των δικτύων και η αποζημίωση των οικογενειακών ιατρών πρέπει να είναι ανάλογη με το μέγεθος και τις ανάγκες υγείας του καλυπτόμενου πληθυσμού. Οι οικογενειακοί ιατροί που συγκροτούν την ιεραρχία διοίκησης και διαχείρισης του δικτύου κατέχουν θέσεις ή συμβόλαια πλήρους απασχόλησης, ενώ το υπόλοιπο ιατρικό προσωπικό μπορεί να απασχολείται με μισθωτή εργασία ή συμβόλαια και συμβάσεις πλήρους, μερικής ή εποχικής απασχόλησης, ανάλογα με τις ανάγκες του «δικτύου» και τις προτιμήσεις του διαθέσιμου ιατρικού προσωπικού.

Για τη χρηματοδότηση των δικτύων προτείνεται η εισαγωγή κλειστών προϋπολογισμών και μεθόδων προοπτικής χρηματοδότησης, σε πληθυσμό αναφοράς και εδαφική ενότητα (με εφαρμογή ανά περιφέρεια, νομαρχιακή ενότητα και δήμο). Ο καθορισμός του ύψους του ετήσιου σφαιρικού προϋπολογισμού της εκάστοτε περιοχής θα λαμβάνει υπ’ όψιν το μέγεθος του πληθυσμού και άλλους παράγοντες, οι οποίοι αντανακλούν δυνητικά την ανάγκη και τη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας.

Ο τρόπος αποζημίωσης των οικογενειακών ιατρών συνίσταται σε ένα μίγμα τεχνικών που βασίζεται στην κατά κεφαλήν αποζημίωση σταθμισμένη με την τρωτότητα και τον κίνδυνο του καλυπτόμενου πληθυσμού (ηλικιακή κατανομή και σοβαρότητα των διαγνώσεων) και περιλαμβάνει στοιχεία πάγιας αποζημίωσης και πρόσθετων αμοιβών, ανάλογα με το είδος και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, τις πρόσθετες πράξεις, την επίτευξη στόχων και τα τελικά αποτελέσματα της υγείας του καλυπτόμενου πληθυσμού.

Άλλες αλλαγές

Η Διακήρυξη αναφέρει ότι για να πετύχει η ανασυγκρότηση της ΠΦΥ χρειάζεται να γίνουν και άλλες διαρθρωτικές αλλαγές, όπως:

• Οργανωτική και λειτουργική διασύνδεση των ολοκληρωμένων δικτύων ΠΦΥ με τις υπηρεσίες δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τις δομές και υπηρεσίες δημόσιας υγείας, κοινοτικής και κοινωνικής φροντίδας, καθώς και τις υπηρεσίες αποκατάστασης και κατ’ οίκον φροντίδας.
• Επένδυση στη συλλογή και ανάλυση της πληροφορίας, με αιχμή τον ενιαίο και διαλειτουργικό Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των υπηρεσιών ΠΦΥ.
• Ανάπτυξη συστήματος δεικτών ποιότητας και εφαρμογή συστημάτων συνεχούς και αξιόπιστης παρακολούθησης δεδομένων και ανεξάρτητης αξιολόγησης των δομών, των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων.
• Θεσμοθέτηση κινήτρων για την προσέλκυση νέων ιατρών στη Γενική/Οικογενειακή Ιατρική, αλλά και νέων επαγγελματιών υγείας στην ΠΦΥ.
• Επένδυση στον κατάλληλο υλικοτεχνικό εξοπλισμό και τη βιοΐατρική τεχνολογία των μονάδων ΠΦΥ.