Κοροναϊός: Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τα τεστ

Του Γιώργου Παυλάκη,

Επικεφαλής Center for Cancer Research
National Cancer Institute

Μια γρήγορη επισκόπηση-ανάλυση που δίνει μια εικόνα σε όλους για το τι πρέπει να γίνει με τα τεστ του κορονοϊού. Υπάρχουν πολλά τεστ για την ανίχνευση του κορονοϊού, που θα χωρισω σε τρεις κατηγορίες:
1 Αυτά που ανιχνεύουν τον ιό
A. το γενετικό υλικό RNA του ιου (PCR)
B. τις πρωτεΐνες του ιου
2 Αυτά που ανιχνεύουν την αντίδραση του ανθρώπου στον ιό (αντισώματα)
3 Αυτά που ανιχνεύουν τη δραση του ιου, π.χ. σε ζωντανα κυτταρα (λειτουργικα τεστ)

Τα έχουμε όλα ανάγκη για διαφορετικές χρήσεις. Στην κλινικη εφαρμόζεται τώρα το (1Α), PCR
Το (2), αντισωματα, αρχιζει επισης να εφαρμοζεται και θα είναι ένα εργαλειο με τεραστια χρησιμοτητα
Το (3) λειτουργικα τεστ είναι υπο αναπτυξη, θα είναι παμπολλα και εξειδικευμενα και χρησιμοποιονται για απειρους σκοπους, όπως π.χ. για την ανακαλυψη φαρμακων.

1 PCR
Το PCR είναι γρηγορο και ευαισθητο, και ανιχνευει την υπαρξη του ιου η τα μολυσμενα κυτταρα σε οποιοδηποτε δειγμα. Οσο μεγαλυτερο το δειγμα τοσο πιο ευαισθητο το τεστ. Υπαρχουν τεστ που μπορουν να ανιχνευσουν ελαχιστα μορια του RNA. Το τεστ PCR θετικοποιειται 3 μερες περιπου μετα τη μολυνση με κορωνοιο.
Το PCR εφαρμοστηκε για πρωτη φορα και συνεχιζει να εφαρμοζεται μαζικα για την ανιχνευση του HIV/AIDS. Το εργαστηριο μου ηταν το πρωτο που ανιχνευσε και καταλογογραφησε όλα τα μορια RNA του ιου του AIDS και απειρα τεστ βασιζονται από τοτε σε αυτά τα αποτελεσματα.
Υπαρχουν ηδη πολλα και διαφορετικα PCR τεστ για κορωνοιο, μερικα είναι ποιοτικα, δηλαδη δινουν απαντηση ΘΕΤΙΚΟ/ΑΡΝΗΤΙΚΟ. Αλλα είναι ποσοτικα, δηλαδη μετρανε ποσα ακριβως μορια ιου βρισκονται στο δειγμα. Μερικα μετρανε γρηγορα και απλα ένα δειγμα, αλλα μετρανε ταυτοχρονα εκατονταδες δειγματα για πολλους ασθενεις, π.χ. για ένα νοσοκομειο η μια πολη ολοκληρη. Άλλο ειδος PCR τεστ θελει ενας οδοντογιατρος για να μην γεμισει το κτιριο του κορωνοιο αν βαλει ένα ασθενη στον τροχο, και και αλλα μηχανηματα ένα μεγαλο νοσοκομειο η κεντρο. Γι αυτό δεν είναι πρακτικο και ακουγεται αστειο αυτό που ζητουν ορισμενοι, δηλαδη να αγοραστουν ολες οι πατεντες για όλα τα τεστ των εταιρειων από τις κυβερνησεις και αυτές να φτιαχνουν τα τεστ για ολους. Πρωτον, το κυριο που εχουν οι εταιριες είναι όχι πατεντες, αλλα know-how, quality control, και mass production ability, που θα ηταν αστειο να ζηταμε από τις κυβερνησεις να το αναπαραγουν. Θα είναι αργο και θα στοιχισει πανακριβα. Σε πολύ λιγο καιρο οι εταιριες θα λυσουν αυτά τα προβληματα εφοδιασμου και θα υπαρχει υπερεπαρκεια.
Οι Κινεζοι επιστημονες ανακοινωσαν το γενετικο υλικο RNA του κορωνοιου στις 10 Ιανουαριου 2020, και δυο μερες αργοτερα οποιοδηποτε εργαστηριο στον κοσμο μπορουσε να στησει PCR για την ανιχνευση του ιου. Αλλα η δημιουργια ενός εγκεκριμενου κλινικου διαγνωστικου τεστ είναι ολοκληρη επιστημη και επιπονη διαδικασια για να καθοριστουν τα ορια αξιοπιστιας. Πρεπει να γινεται από εξειδικευμενο εργαστηριακο προσωπικο που τηρει κανονες και πρωτοκολλα και εχει τη γνωση να χειριζεται μολυσμενα δειγματα, που μπορουν να μολυνουν και το εργαστηριο.

2 Αντισωματα
Μετα τη μολυνση και πολλαπλασιασμο του ιου, ο οργανισμος παραγει αντισωματα και κυτταρα που μπλοκαρουν η σκοτωνουν τον ιο. Τα αντισωματα αρχιζουν να παραγονται περιπου 7 μερες μετα την μολυνση και συνεχιζουν να βρισκονται στο αιμα για μηνες, τουλαχιστον (δεν ξερουμε ακομα για ποσο καιρο, γιατι ο ιος είναι καινουριος). Κανενας μας δεν εχει αντισωματα εναντιον του ιου πριν τη μολυνση, γι αυτό και μεταδιδεται τοσο γρηγορα και ευκολα. Το τεστ αντισωματων δεν μετραει λοιπον τον ιο αλλα την αντιδραση στον ιο. Ελληνες επιστημονες συνεβαλλαν στο παρελθον σημαντικα στην αναπτυξη αυτης της τεχνολογιας. Με αυτό το τεστ μπορουμε να δουμε ποιος εχει αντισωματα. Αυτοι που εχουν, σημαινει ότι εχουν μολυνθει στο παρελθον, πριν τουλαχιστον 7 ημερες. Αυτος είναι ο ευκολοτερος και γρηγοροτερος τροπος να μετρησει κανεις τις μολυνσεις στον πληθυσμο, φτηνα, γρηγορα και μαζικα, και να δει επισης την πορεια της επιδημιας σε συχνα διαστηματα. Γι αυτό αυτοι που ζητανε ακριβα και δυσευρετα PCR τεστ εδώ και τωρα (και μαζικα!) δεν εχουν δικιο και καλυτερα να αφησουν τους ειδικους να αποφασιζουν. Η Ελλαδα εχει πολλους και καλους και μεχρι τωρα κανουν τα σωστα, κατω από αντιξοες συνθηκες. Ας περιμενουμε για λιγο τα τεστ αντισωματων να είναι διαθεσιμα και τοτε να τα κανουμε μαζικα. Είναι το καλυτερο εργαλειο για να παρθουν αποφασεις για το τι να κανουμε και ποτε, μαζι με το PCR.

3 Λειτουργικα τεστ
Αυτά θα είναι σε λιγο απειρα και εξειδικευμενα. Μετρουν διαφορες λειτουργιες του ιου, π.χ. τα ενζυμα του για να δοκιμαστουν φαρμακα που τα επηρεαζουν. Υπαρχουν πολλες τεχνολογιες που εφαρμοζονται ειτε στο εργαστηριο (βιοχημικες) η σε ζωντανα κυτταρα (λειτουργικες) δοκιμες. Μερικες από τις πιο διαδεδομενες τεχνολογιες για λειτουργικες δοκιμες εχουν αναπτυχθει στο εργαστηριο μου, πρωτα για τον ιο του AIDS. Σε αυτές τις τεχνολογιες βασιζονται απειρα εξειδικευμενα τεστ που εχουν εφαρμοστει στην βιομηχανια για την αναπτυξη φαρμακων καθως και για ερευνητικους σκοπους σε παρα πολλα εργαστηρια στον κοσμο. Τα λειτουργικά τεστ δεν έχουν κλινικες εφαρμογές σε αυτή τη φάση της επιδημίας.