Αυτό είναι το Σχέδιο Δράσης για την ενίσχυση της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας

Σε έξι πυλώνες θα «πατάει» το 4ετές πλάνο ανάπτυξης της Κυβέρνησης για την ανάπτυξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας – ελληνικής και ξένης, φιλοδοξώντας να δημιουργήσει ένα βιώσιμο πλαίσιο στο χώρο του φαρμάκου ανάμεσα στο κράτος και την επιχειρηματικότητα, με στόχο την κοινωνία.

Ο στόχος του Σχεδίου Δράσης είναι διττός: αφενός η ενίσχυση της εξωστρέφειας του κλάδου κι αφετέρου η μείωση των τιμών στα σκευάσματα.

«Το φάρμακο είναι για την Ελλάδα ένας τομέας προνομιακός όχι μόνο για την ποιότητα της υγειονομικής φροντίδας και της κοινωνικής προστασίας, αλλά και για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, αφού υπάρχει εξαιρετική παραγωγική και εξαγωγική εμπειρία,  εξωστρέφεια,  τεχνογνωσία,  εξειδίκευση, χαμηλό περιβαλλοντικό κόστος, υψηλής  κατάρτισης προσωπικό , δυνατότητα  αξιοποίησης του αξιόλογου επιστημονικού δυναμικού που «παράγουν» τα ελληνικά πανεπιστήμια και σήμερα μεταναστεύει στο εξωτερικό. Ο τομέας του φαρμάκου μπορεί να συνδυάσει τις 2 κρίσιμες προϋποθέσεις της δίκαιης ανάπτυξης, την παραγωγική προοπτική και την κοινωνική ανταποδοτικότητα» δήλωσε σχετικά ο Υπουργός Υγείας, Ανδρέας Ξανθός.

Στην κατεύθυνση αυτή, τα συναρμόδια Υπουργεία Οικονομίας, Υγείας και Παιδείας σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) και με τη συνεισφορά του ΕΟΦ και του ΕΟΠΥΥ, κατέληξαν σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο το οποίο περιλαμβάνει 18 δράσεις και 46 έργα, τα οποία στοχεύουν στην ανάδειξη της ποιότητας της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας, στην εφαρμογή μιας βιώσιμης τιμολογιακής πολιτικής, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων επιχειρήσεων μέσω συνεχούς προσαρμογής στις καλές πρακτικές παραγωγής αλλά και μέσω συνεργασιών, στην προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας με την παραγωγή καινούριων προϊόντων όπως τα φυτικά φάρμακα κ.λπ.

Για την εφαρμογή των μέτρων προβλέπεται η λειτουργία Επιτροπής Συντονισμού, Γραφείου Διοίκησης και Προγραμματισμού και Πλατφόρμας ανάπτυξης, η οποία υποστηρίζεται από σειρά φορέων, όπως το Παρατηρητήριο της αγοράς Φαρμάκου του Υπ. Υγείας, το Κέντρο Επιχειρηματικής Ευφυΐας των επιχειρήσεων και η πλατφόρμα καινοτομίας Βιοϊατρικής και Φαρμάκου της ΓΓΕΤ. Για το συντονισμό της υλοποίησης των επιμέρους ενεργειών των δράσεων, θα σχηματιστούν επιμέρους Ομάδες Εργασίας, έξι στον αριθμό, δηλαδή μία ανά άξονα προτεραιότητας. Οι εμπλεκόμενοι Φορείς θα αξιολογούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα την πρόοδο που σημειώνεται στην εφαρμογή των συμπεφωνηθέντων και θα δημοσιεύουν τις εκτιμήσεις τους. Η πρώτη συνάντηση αξιολόγησης αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 26 Ιανουαρίου 2017.

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση του εγχειρήματος, η μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Υπουργείου Οικονομικών – έμπνευση του οποίου αποτελεί το εν λόγω Σχέδιο – προβλέπει πλήρη αξιοποίηση των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων, καθώς και συμψηφισμούς μεταξύ φαρμακοβιομηχανίας και ελληνικού δημοσίου.

«Πέραν του Αναπτυξιακού Νόμου ο οποίος αναγνωρίζει τη φαρμακοβιομηχανία ως έναν από τους στρατηγικής προτεραιότητας κλάδους της μεταποίησης, στο αμέσως προσεχές διάστημα αναμένεται να προκηρυχθούν οι πρώτες δράσεις που σχετίζονται με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της εξωστρέφειας και της έρευνας και καινοτομίας των μεταποιητικών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακοβιομηχανιών, ενώ σειρά άλλων προγραμμάτων ενίσχυσης της μεταποίησης βρίσκονται σε φάση σχεδιασμού, ώστε να προκηρυχθούν εντός του 2016» δήλωσε η Υφυπουργός Οικονομίας, Θεοδώρα Τζάκρη. «Επίσης, έχουν ήδη προκηρυχθεί δράσεις ενίσχυσης των δημόσιων ερευνητικών υποδομών, καθώς και δράσεις κατάρτισης και πιστοποίησης των γνώσεων των εργαζομένων στους στρατηγικούς τομείς ανάπτυξης της χώρας, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και η φαρμακοβιομηχανία» πρόσθεσε.

Τα 6 «βήματα» για τη στήριξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας, αναλυτικά έχουν ως εξής:

Α: Ενίσχυση Ζήτησης Προϊόντων Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας

1. Ευαισθητοποίηση κοινής γνώμης για την ποιότητα και αποτελεσματικότητα των γενοσήμων: αφορά στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με την αποτελεσματικότητα των γενοσήμων, την ποιότητα αυτών, καθώς και των αδιαμφισβήτητων ωφελειών στη μείωση τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα
2. Επανεξέταση Τιμολογιακής Πολιτικής και πλαισίου αποζημιώσεων: αφορά την επανεξέταση του συνόλου της τιμολογιακής πολιτικής και του υφιστάμενου πλαισίου αποζημιώσεων λαμβάνοντας υπόψη καλές διεθνείς πρακτικές, καθώς και τα αποτελέσματα της κλαδικής μελέτης φαρμάκου, με στόχο την βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αγοράς και τον εξορθολογισμό της Δημόσιας Φαρμακευτικής Δαπάνης.

Β: Ενίσχυση Ανταγωνιστικότητας Ελληνικών Επιχειρήσεων

1. Ανάπτυξη Εξαγωγικών Δραστηριοτήτων : αφορά στην υποστήριξη των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών προκειμένου να ενισχύσουν την εξαγωγική τους δραστηριότητα τόσο ισχυροποιώντας την παρουσία τους στις αγορές που ήδη δραστηριοποιούνται αλλά και διευκολύνοντας τη διείσδυση σε νέες ανεκμετάλλευτες διεθνείς αγορές. Στο πλαίσιο της δράσης προβλέπεται και η δημιουργία μιας εθνικής εμπορικής ταυτότητας για την προώθηση των εξαγωγών
2. Συνεχής προσαρμογή στις καλές πρακτικές παραγωγής : αφορά στην υποστήριξη των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών στην υλοποίηση επενδύσεων στις παραγωγικές μονάδες διασφαλίζοντας τη συνέχιση της παραγωγής υψηλής ποιότητας φαρμακευτικών προϊόντων σε πλήρη εναρμόνιση με τις απαιτήσεις των καλών πρακτικών παραγωγής (GMPs) και παράλληλα ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την εξαγωγική ικανότητα των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών
3. Ενίσχυση Συνεργασιών του Κλάδου : αντικείμενο της παρούσας δράσης είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενεργειών υποστήριξης σε θέματα συνεργασιών Ελληνικών Φαρμακοβιομηχανιών με στόχο τη δημιουργία ισχυρών σχηματισμών («συστάδες» επιχειρήσεων) που θα συνδυάζουν ένταση γνώσης, χρήση υψηλής τεχνολογίας και δυνατότητα ενίσχυσης της παρουσίας τους στην εγχώρια ή/και τη διεθνή αγορά, σε πεδία αιχμής που θα εμφανίσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
4. Ανάπτυξη συμπληρωματικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην αγορά του φαρμάκου : αφορά στην εκπόνηση μελετών ανάλυσης συγκεκριμένων τμημάτων της αγοράς φαρμάκου όπως η παραγωγή «φυσικών» φαρμάκων, ομοιοπαθητικών φαρμάκων και άλλων συναφών προϊόντων. Επίσης, θα εξεταστεί η ανάπτυξη παράπλευρων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων όπως η υλοποίηση κλινικών ερευνών για λογαριασμό άλλων φαρμακευτικών επιχειρήσεων

Γ: Ενίσχυση Δραστηριοτήτων Έρευνας & Καινοτομίας

1. Πλατφόρμα Καινοτομίας Βιοϊατρικής και Φαρμάκου: αφορά στη θεσμοθέτηση και ενεργοποίηση της Πλατφόρμας Καινοτομίας Βιοϊατρικής και Φαρμάκου της ΓΓΕΤ, προκειμένου η Πολιτεία να συμμετάσχει με οργανωμένο τρόπο στην απαιτούμενη συνεχή διαβούλευση με τους τομείς της έρευνας και των επιχειρήσεων, να διαμορφωθούν αναλυτικές κατευθύνσεις για την εξειδίκευση της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης του τομέα και να προχωρήσει η υλοποίησή τους στη βάση συγκεκριμένων προτεραιοτήτων
2. Διασύνδεση Ερευνητικού, Ακαδημαϊκού και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος : αφορά στην υλοποίηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων που ενθαρρύνουν και διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ φορέων του ερευνητικού, ακαδημαϊκού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος και ενισχύουν το διαθέσιμο ερευνητικό δυναμικό προκειμένου να ενισχυθεί μεσοπρόθεσμα η παραγωγή καινοτομικών προϊόντων και μεθόδων παραγωγής από τον κλάδο.
3. Στόχευση των δραστηριοτήτων Έρευνας & Καινοτομίας στις πραγματικές ανάγκες της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας : περιλαμβάνει ενέργειες για τον αναπροσανατολισμό της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας σε περισσότερο εφαρμοσμένα αντικείμενα, σε μη φαρμακευτικά προϊόντα. Παράλληλα μέσω της δράσης προωθείται η βελτίωση της αποτελεσματικότητας στη διαχείριση των ερευνητικών προτάσεων.
4. Πλαίσιο Ενθάρρυνσης της Ερευνητικής Δραστηριότητας : αφορά στην τροποποίηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου προκειμένου να παρέχονται περισσότερα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν τις δραστηριότητες έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας.

Δ: Ενδυνάμωση Ανθρώπινου Δυναμικού

1. Ενδυνάμωση Ανθρώπινου Δυναμικού Ελληνικών Φαρμακοβιομηχανιών : αφορά στην προσαρμογή των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών του κλάδου στις αναπτυξιακές απαιτήσεις και τις ανάγκες τις αγοράς εργασίας, μέσω του σχεδιασμού και της υλοποίησης προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών και της προώθησης του επιστημονικού δυναμικού στην απασχόληση σε επιχειρήσεις του κλάδου
2. Παροχή Προγραμμάτων Εκπαίδευσης και Κατάρτισης για την ενίσχυση του Κλάδου : αφορά στο σχεδιασμό, τη δημιουργία και την εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα εστιάζουν στον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας αποσκοπώντας στη δημιουργία ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης ικανό να προσδώσει προστιθέμενη αξία στον κλάδο, προς όφελος τόσο των επιχειρήσεων όσο και της ελληνικής αγοράς εργασίας.

Ε: Διασφάλιση Υποστηρικτικών Υπηρεσιών & Yποδομών

1. Παρακολούθηση και Ανάλυση Αγοράς Υγείας & Φαρμάκου : περιλαμβάνει την υλοποίηση μία αναλυτικής κλαδικής μελέτης για την Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία, και την περιοδική παρακολούθηση μέσω διενέργειας ad hoc μελετών των οικονομικών στοιχείων της αγοράς
2. Κέντρο Επιχειρηματικής Ευφυΐας Φαρμάκου : αφορά στην επιχειρησιακή και θεσμική ενδυνάμωση του ρόλου των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών, δημιουργώντας μία δομή η οποία θα είναι υπεύθυνη για την καταγραφή όλων των ποσοτικών αλλά και ποιοτικών στοιχείων του κλάδου αλλά και τη διαρκή παρακολούθηση και αξιολόγηση των διεθνών τάσεων που αφορούν τον κλάδο
3. Επιχειρησιακή αναβάθμιση και ενίσχυση του ρόλου του ΕΟΦ: αφορά στην επιχειρησιακή ενδυνάμωση του ΕΟΦ για την έγκαιρη και αποτελεσματική εποπτεία της αγοράς φαρμάκου στην Ελλάδα και την προάσπιση της δημόσιας υγείας. Επίσης, η αποτελεσματική λειτουργία του ΕΟΦ ως φορέα Κράτους Μέλους Αναφοράς θα επιτρέψει στις ελληνικές επιχειρήσεις να ενισχύσουν τη δραστηριοποίησή τους στην Ευρωπαϊκή αγορά μέσω της διαδικασίας αμοιβαίας αναγνώρισης
4. Αναβάθμιση Ερευνητικών Υποδομών: αφορά στην αναβάθμιση των υφιστάμενων αλλά και στην ανάπτυξη νέων ερευνητικών υποδομών με γνώμονα τη συμμετοχή και διασύνδεση, κατά προτεραιότητα, σε δίκτυα ευρωπαϊκών υποδομών (ESFRI), σε συνάφεια με τη στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών (ESFRI), καθώς και στην ανάπτυξη των κατάλληλων δομών και μηχανισμών παρακολούθησης και υποστήριξης της μεταφοράς των αποτελεσμάτων της έρευνας από τα εργαστήρια στη πραγματική οικονομία.

ΣΤ. Βελτίωση Περιβάλλοντος Χρηματοδότησης

1. Αξιοποίηση πηγών χρηματοδότησης (ευρωπαϊκών και εθνικών) : αφορά στην διαμόρφωση κατάλληλων ευκαιριών χρηματοδότησης για τις Ελληνικές Φαρμακοβιομηχανίες μέσα από την κατάρτιση κατάλληλων προγραμμάτων στο ΕΣΠΑ, την διαμόρφωση του Αναπτυξιακού Νόμου και την αξιοποίηση ευκαιριών που παρέχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF) .
2. Εξορθολογισμός Ταμειακών Ροών : περιλαμβάνει ενέργειες αποτύπωσης και μελέτης των ιστορικών ταμειακών ροών μεταξύ κράτους και φαρμακευτικών εταιρειών και διερεύνηση δυνατοτήτων βελτιστοποίησης του υπάρχοντος συστήματος. Αναθεώρηση δυνατοτήτων συμψηφισμού οφειλών των Ελληνικών Φαρμακοβιομηχανιών από και προς το Ελληνικό Δημόσιο.

Οι περιορισμοί της εγχώριας αγοράς

Για την ανάπτυξή της η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία οφείλει, πάντως, να ξεπεράσει ορισμένα προβλήματα τα οποία διαπιστώνει η εταιρία συμβούλων PLANET, που εκπόνησε τη μελέτη εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης για λογαριασμό του Υπ. Οικονομίας.

Μεταξύ άλλων, οι σύμβουλοι αναδεικνύουν τη μείωση του μεγέθους της εγχώριας αγοράς και της όξυνσης του ανταγωνισμού. Είναι χαρακτηριστικό πως ο εν λόγω κλάδος παρουσιάζει κατά την τελευταία επταετία μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής κύκλου εργασιών -4,5%, αυξάνοντας ωστόσο οριακά το μερίδιό του στο 27% το 2014 και συγκρατώντας τα επίπεδα κερδοφορίας του, παρά τη συνεχή μείωση των τιμών στο 4%.

Δυσανάλογη επιβάρυνση στην εγχώρια φαρμακοβιομηχανία προκαλεί, στο μεταξύ, το εντεινόμενο clawback επί του συνόλου των πωλήσεων, που δεν λαμβάνει υπόψη το βαθμό επιβάρυνσης της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης από κάθε τύπο φαρμάκου ή τα ενδιάμεσα περιθώρια της αλυσίδας φαρμάκου. Άλλες απειλές για την ανάπτυξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας αποτελούν, σύμφωνα με τη μελέτη:
• η περιορισμένη δυνατότητα συμψηφισμού του clawback,
• η συνεχιζόμενη μείωση της τιμής των γενοσήμων,
• η επιδείνωση της εγχώριας οικονομικής κατάστασης,
• η ενδεχόμενη επιμήκυνση του απαιτούμενου χρόνου για την εισαγωγή νέων φαρμάκων στην αγορά,
• η απαρχαίωση απαραίτητου εξοπλισμού για την εφαρμογή των GMPs,
• η διατήρηση μεγάλου αριθμού μικρών επιχειρήσεων
• οι συχνές αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο
• οι θεσμικοί περιορισμοί στη δημιουργία συνεργατικών καινοτομικών σχημάτων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα
• η μείωση των διαθέσιμων πόρων χρηματοδότησης για επενδύσεις ανάπτυξης και οικονομίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας συγκεντρώνει περίπου το 24% της συνολικής αγοράς σε όγκους φαρμάκων. Στις επιχειρήσεις αυτές εργάζονται περίπου 7.000 εργαζόμενοι, οι οποίοι αποτελούν το 50% του συνόλου του προσωπικού που απασχολείται στον φαρμακευτικό κλάδο. Ποσοστό 21% του κύκλου εργασιών τους προκύπτει από τις εξαγωγές που κάνουν σε περισσότερες από 85 χώρες.