Άγνοια για τον HPV και ελλιπής ενημέρωση για τον εμβολιασμό που προλαμβάνει κακοήθειες

Άγνοια γύρω από τον HPV δηλώνουν πως έχουν περίπου 3 στους 10 Έλληνες, σύμφωνα με πανευρωπαϊκή μελέτη. Η έλλειψη ενημέρωσης, ακόμη και από το γιατρό, αποτελεί και το μεγαλύτερο εμπόδιο στην πρόσβαση στον εμβολιασμό, που συνιστά βασική γραμμή πρόληψης για αρκετές μορφές καρκίνου.

Το σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας συνδέονται με λοίμωξη από τον ιό HPV, σε ποσοστό 99,7%. Πρόκειται για τον τέταρτο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες και έχει υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Επιπλέον, οι λοιμώξεις από τα στελέχη του ιού HPV είναι υπεύθυνες για ένα εύρος άλλων σοβαρών ασθενειών, τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες. Σχεδόν το 80% των ανθρώπων έρχονται σε επαφή με έναν ή περισσότερους τύπους του ιού HPV κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ωστόσο, τόσο η λοίμωξη όσο και κακοήθειες και οι παθήσεις που προκαλεί μπορούν να προληφθούν, με τον εμβολιασμό κοριτσιών, αλλά και αγοριών, καθώς και να αντιμετωπιστούν εφόσον διαγνωστούν εγκαίρως.

Πρόληψη

Ο HPV μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, οπότε ο εμβολιασμός συστήνεται πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Η αξία του εμβολίου είναι εμφανής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Αυστραλία, όπου μετά την ένταξη του εμβολίου καταγράφηκε μείωση των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων, μείωση της μετάδοσης του ιού, ενώ τα δεδομένα έδειξαν μείωση των προκαρκινικών γεννητικών αλλοιώσεων που σχετίζονται με τον HPV.  Στην Ελλάδα το εμβόλιο προβλέπεται, βάσει του εμβολιαστικού προγράμματος, από την ηλικία των 11 (αποζημιώνεται πλήρως έως την ηλικία των 18) για τα κορίτσια. Ωστόσο, η χορήγηση του ενδείκνυται από την ηλικία των 9 ετών (στις ΗΠΑ χορηγείται δωρεάν από αυτές τις ηλικίες), ενώ όλο και περισσότερες χώρες εντάσσουν στο πρόγραμμα δωρεάν εμβολιαστικής κάλυψης και τα αγόρια. Στην Ευρώπη, το εμβόλιο χορηγείται στα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, στη Γερμανία, την Ελβετία και την Αυστρία, ενώ αναμένεται να ακολουθήσει και η Βρετανία.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι, προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν πως η εμβολιαστική κάλυψη στην Ελλάδα κυμαίνεται το πολύ μεταξύ 20% -25%. Ωστόσο το ηλικιακό εύρος δεν επιτρέπει ασφαλείς υπολογισμούς. Το εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί σε ηλικίες μεταξύ 9 και 45 ετών (δύο δόσεις έως την ηλικία των 15 και μετά τρεις δόσεις).

Η μελέτη

Προκειμένου να διευκρινιστεί κατά πόσο οι Ευρωπαίοι πολίτες γνωρίζουν τη σημασία της πρόληψης έναντι του ιού, των λοιμώξεων και των παθήσεων που προκαλεί, η MSD ανέθεσε στην Ipsos τη διεξαγωγή πανευρωπαϊκής μελέτης. Η μελέτη, η οποία διεξήχθη ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Ευαισθητοποίησης για τον HPV (4 Μαρτίου), συμπεριέλαβε 10ευρωπαϊκές χώρες, όπου ο εμβολιασμός κατά του HPV συνίσταται. Ανάμεσα τους και η Ελλάδα, όπου ερωτήθηκαν 1000 άτομα, από συνολικά 15.000 ηλικίας 16 έως 60 ετών.

Συνολικά, πάνω από το 1/3 των ερωτηθέντων δήλωσαν πως δεν γνωρίζουν τον HPV, με το 62% να αναφέρει πως έχει γνώση γύρω τον ιό. Περισσότερο ενημερωμένες αποδεικνύονται οι γυναίκες, με το 72% να απαντάει θετικά στην ερώτηση, σε σχέση με το 53% των ανδρών που φέρονται γνωρίζουν τον HPV. Μάλιστα, περισσότερο ευαισθητοποιημένες αποδεικνύονται οι «millennials», δηλαδή οι ηλικίες 24-39, συγκριτικά με άλλες ηλικιακές ομάδες (66%).

Μεγάλες ήταν οι αποκλείσεις γύρω από την ενημέρωση ανά χώρα, με το Νότο να εμφανίζεται καλύτερα πληροφορημένος για το πρόβλημα. Πιο ευαισθητοποιημένοι, λοιπόν, αποδείχθηκαν οι πολίτες της Ισπανίας (87%), της Ιταλίας (82%) και της Πορτογαλίας (70%), με την Ελλάδα να ακολουθεί στην 4^η θέση με 68%. Το ελληνικό ποσοστό αν και κρίνεται αισιόδοξο, κατά τους επιστήμονες δείχνει πως υπάρχει ανάγκη μεγαλύτερης βελτίωσης, αφού 3 στους 10 Έλληνες δηλώνουν άγνοια για τον ιό και τις κακοήθειες που προκαλεί. Οι Γάλλοι βρίσκονται στη μέση, με 64%, ενώ στον αντίποδα «κακές» είναι οι γνώσεις των Βρετανών (56%), των Βέλγων (52%), των Ελβετών (48%), των Αυστριακών (46%) και των Γερμανών (40%).

Η άμεση σχέση του ιού με την πρόκληση καρκίνου φαίνεται πως είναι άγνωστη στους περισσότερους Ευρωπαίους. Μόλις το 46% δήλωσε πως γνωρίζει τη σχέση, ενώ υπήρξε και ένα 4% που ανέφερε πως ιός και καρκίνος δεν σχετίζονται. Πάλι οι γυναίκες εμφανίζονται καλύτερα ενημερωμένες (55% έναντι 37%), ενώ οι χώρες του νότου και πάλι διαθέτουν τους πιο καλά πληροφορημένους πολίτες. Στην Ελλάδα το εν λόγω ποσοστό ανήλθε σε 53%.

Σε συνδυασμό με όσους δεν γνωρίζουν τον HPV, 1 στους 3 ερωτηθέντες πιστεύει πως οι λοιμώξεις από τον ιό είναι σπάνιες. Μάλιστα, σχεδόν οι μισοί (49%) δηλώνουν πως δεν είναι πιθανόν να μολυνθούν από τον ιό. 12% το θεωρούν αδύνατον, πολύ απίθανο το 20% και αρκετά απίθανο το 17%. Ποιοι μπορούν να προσβληθούν από τον ιό HPV; Χαμηλό ήταν ποσοστό όσων απάντησαν πως γνωρίζουν  ότι κινδυνεύουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες. Δεν ξεπέρασε το 17%, ενώ μόλις 1 στους 3 συμφωνεί πως ο HPV μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σε άνδρες. Στο ευρωπαϊκό νότο οι πολίτες εμφανίζονται περισσότερο ενημερωμένη και σε αυτό το πεδίο.

Εμβολιασμός

Σε ό,τι αφορά στη σημασία του εμβολιασμού έναντι του ιού, ακόμη και στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Ελβετία, όπου τα αγόρια εμβολιάζονται δωρεάν, η κατανόηση της σπουδαιότητας του εμβολιασμού είναι χαμηλή. Ποια είναι όμως τα βασικά εμπόδια της εμβολιαστικής κάλυψης; Κοινή συνισταμένη φαίνεται να αποτελεί η στάση του ίδιου του γιατρού. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το 39% των ερωτηθέντων, που ανέφερεαν πως γνωρίζουν τον HPV και έχουν παιδιά, υποστήριξε πως ο γιατρός τους (παιδίατρος κυρίως) θα πρέπει να τους αναφέρει το εμβόλιο. Το ποσοστό αυτό είναι το μεγαλύτερο και απέχει σημαντικά από τη δεύτερη αιτία, όσων δήλωσαν πως δεν γνωρίζουν κάποιον με καρκίνο που σχετίζεται με τον HPV και το οποίο ήταν στο 13%. Μεγαλώνει, δε, περαιτέρω, αν προσθέσουμε και το 10% όσων ανέφεραν πως ο γιατρός τους δεν συστήνει το εμβόλιο. 12% πάντως δήλωσε ότι δεν μπορεί να φανταστεί το παιδί του να κολλάει HPV και ένα 10% δήλωσε πως δεν ήξερε ότι οι άνδρες μπορούν να εμφανίσουν καρκίνο που προκλήθηκε από τον HPV. Ένα 3% φοβάται ότι το εμβόλιο θα ενθαρρύνει τη σεξουαλική συμπεριφορά…

Συμπεράσματα

Δυστυχώς, απ’ άκρη σ’ άκρη της Ευρώπης παρατηρείται ένα ουσιαστικό έλλειμα πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης γύρω από HPV. Ωστόσο, σε κάποιες χώρες οι πολίτες αποδεικνύονται καλύτερα ενημερωμένοι από εκείνους άλλων χωρών. Η ανάγκη για περαιτέρω ενημέρωση και εκπαίδευση, όμως, κρίνεται ουσιαστική προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της εξάλειψης των καρκίνων που συνδέονται με τον HPV.=

Σύμφωνα με τον Dr Xavier Bosch, του Καταλανικού Ινστιτούτου Ογκολογίας, πρέπει να εστιάσουμε στην εκπαίδευση και επιμόρφωση  τόσο του κοινού όσο και των επαγγελματιών υγείας, ώστε να ενισχυθεί η πρόληψη, με βασική άμυνα τον εμβολιασμό, αλλά και η έγκαιρη διάγνωση. Αν και τα κορίτσια θεωρούνται να κινδυνεύουν περισσότερο, η αλήθεια είναι πως ο ιός δεν έχει προτιμήσεις στο φύλο, για αυτό και οι στρατηγικές εμβολιαστικής κάλυψης ανεξαρτήτου φύλου κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος. Επιπλέον, προκειμένου να ξεπεραστεί η διστακτικότητα εμβολιασμού, που μπορεί να οφείλεται σε ταμπού, λόγω της φύσης των παθήσεων που προκαλούνται από τον ιό HPV, απαιτεί μια αποδέσμευση του εμβολίου από σεξουαλικότητα.