Αϊ -Βασίλη, είσαι εδώ;

Από τη Μένη Κουτσοσίμου, Μεταδιδάκτορα Ιατρικής σε θέματα Αξιολόγησης Ποιότητας Παρεχόμενων Υπηρεσιών στο χώρο της Υγείας

Γονείς και συγγενείς σε δράση! Κάθε πρωτοχρονιά ντύνονται (;) με την κόκκινη στολή, μοιράζοντας δώρα. Ορισμένοι αφηγούνται ένθερμα την ύπαρξη του Αϊ Βασίλη στα παιδιά τους, άλλοι πάλι όχι. Κάθε χρόνο, τα παιδιά του κόσμου περιμένουν με αγωνία τον ερχομό του Αϊ-Βασίλη, εκείνου του ασπρομάλλη γέροντα που ταξιδεύοντας παντού εν μια νυκτί, θ’ αφήσει τα δώρα που του ζήτησαν με τα γράμματα ή τις ευχές τους. Πάντα φορτωμένος και πάντα συνεπής στο ραντεβού του. Γνωστός σε μας με πολλά ονόματα: Father Christmas (Αγγλία), Santa Claus (Αμερική), Pere Noel (Γαλλία), Sinterklaas (Ολλανδία), Weinachsmamm (Γερμανία), Babbo Natale (Ιταλία), Julemand (Σκανδιναβία), Joulupukki (Φιλανδία), Άγιος Βασίλης (Ελλάδα)… Σταθερός κάτοικος του Βόρειου Πόλου, κάτοχος ενός εργαστηρίου που μοιάζει από μακριά με τεράστιο αυτί για να ακούει όλες τις επιθυμίες των παιδιών, που φέρνει ο άνεμος από κάθε γωνιά της γης, οδηγός ενός ελκήθρου με ταράνδους, αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας και την πιο παράξενη επιθυμία, μ’ έναν τρόπο μαγικό…

Πολλές οι απορίες – και δικαίως – των παιδικών μυαλών για την ύπαρξή του, που έχουν δώσει έμπνευση κι έχουν γίνει παραμύθια:

1. Ο Αϊ Βασίλης δεν παίρνει δώρα; ‘ΠΕΝΤΕ ΔΩΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΙ-ΒΑΣΙΛΗ (ΨΑΡΑΥΤΗ, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2006)

2. Χιονίζει στο Βόρειο Πόλο;

3. Οι τάρανδοι έχουν φτερά;

4. Πώς κάνει το γύρο του κόσμου μέσα σε μία μόνο νύχτα;

5. Πόσοι εργάζονται στο ‘Εργαστήρι του Αϊ-Βασίλη (Γαλανοπούλου, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007) και σήμερα κάλλιστα θα ρωτούσαν: οι άνθρωποι που δουλεύουν σ’ αυτό το εργοστάσιο, θα μπουν κι αυτοί σε εφεδρεία; Το εργοστάσιο κινδυνεύει να κλείσει;

Ένα ποτήρι γάλα & ένα μπισκότο για να τα φάει ο καημένος ο Άγιος Βασίλης, που θα περάσει κουρασμένος να αφήσει το δώρο μας…

Ως φίλος και σύμμαχος των παιδικών ψυχών, δεν τους χαλάει ποτέ χατίρι, όπως η μαμά και ο μπαμπάς. Το μυστήριο δε της ύπαρξής του τα συναρπάζει:

– ‘Πού μένει;’,

– ‘γιατί δεν έρχεται και στα γενέθλιά μου;’,

– ‘πώς χωράει από το τζάκι αφού είναι τόσο χοντρός;’,

– ‘εμείς που δεν έχουμε τζάκι, πώς θα μπει στο σπίτι;’,

– ‘πώς γίνεται να χωρούν όλα αυτά τα δώρα στο σακί του;’,

– ‘πώς προλαβαίνει να τα μοιράσει όλα μέσα σε μια νύχτα;’… κι ως δια μαγείας, απαντήσεις υπάρχουν για όλα τα παραπάνω!

Θυμάμαι ότι η προσμονή του να τον συναντήσω ήταν τόσο έντονη στο μυαλό μου, τόσο πολύ, που αποκαμωμένη κάθε φορά μ’ έπαιρνε ο ύπνος και κάθε φορά έχανα την ευκαιρία να τον δω να ολοκληρώνει την αποστολή του!
Πολλά παιδιά αναρωτιούνται όχι αδίκως:

‘Έλαβε ο Αϊ-Βασίλης το γράμμα μου;

‘Θα μου φέρει δώρο φέτος;’

Κάτι που ενισχύεται αυτόματα από τη λεγόμενη επιβράβευση όσων το περιβάλλουν: ‘Ήσουν καλό παιδί φέτος για να σε θυμηθεί ο Αϊ Βασίλης;’… ‘δεν ξέρω αν το αξίζεις…’, μία συνεχής διαπραγμάτευση για την επίτευξη του στόχου!

Kάποια στιγμή έρχεται η στιγμή της αποκάλυψης: ‘καλώς ήρθατε στον κόσμο των μεγάλων’…
Ας προσεγγίσουμε μαζί λοιπόν τη θεωρία του ‘πώς γκρεμίζονται τα όνειρα;’…
Έχουμε ένα καλοσυνάτο πρόσωπο, που όμως δεν ξέρουμε ούτε το πού μένει, ούτε πόσο χρονών είναι, ούτε και το πώς έρχεται στα όνειρα, στο σπίτι, στις καρδιές μας… ‘ένα παιδάκι στο σχολείο είπε ότι ο Αϊ-Βασίλης δεν υπάρχει…’, ενώ την ίδια στιγμή η δασκάλα μας μαθαίνει το ‘Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία’, στο αφιέρωμα της τηλεόρασης εμφανίζεται να ξεκινά από τη Φιλανδία και η γιαγιά μας βεβαιώνει ότι θα έρθει από την καμινάδα… κι όλα αυτά για ένα πρόσωπο που είναι συνυφασμένο με δώρα και αγάπη, ένα πρόσωπο που εμπνέει πίστη ότι θα φέρει εις πέρας την αποστολή του, ακόμη κι αν δεν υπάρχει τζάκι στο σπίτι κάθε παιδιού…

Αν αποδεχτούμε ότι σύμφωνα με τη θεωρία του Piaget, από την ηλικία των επτά και άνω, κάθε παιδάκι βγαίνοντας από το στάδιο του εγωκεντρισμού, διαπιστώνει ότι πιθανόν το δώρο να το φέρνει ο μπαμπάς, η μαμά, ο παππούς ή όποιος άλλος μπορεί, μπαίνει το εξής ερώτημα: ποιος θέλει να χαλάσει το όνειρο που γίνεται φαντασίωση; Η ελπίδα και η προσμονή στην ένωσή τους δεν αποθαρρύνονται… Από την άλλη όμως, τα ίδια τα παιδιά σ’ αυτή την ηλικία μπορούν να γίνουν απίστευτα σκληρά… αυτή η περίοδος της αμφιβολίας χαράζει νέα μονοπάτια στη σκέψη και τη διάθεσή τους. Παλεύοντας να καλύψουν τα κενά που δημιουργούνται, τη ζωγραφισμένη απορία και τη θλίψη που βιώνεται στο γκρέμισμα του ονείρου, εσείς τι θα επιλέγατε; Την απόλυτη αποκάλυψη του ‘όχι δεν υπάρχει’, την κυνική αντιπαράθεση στα λεγόμενά σας ‘μην πιστεύεις σε τέτοια ψέματα, είσαι μεγάλος πια’, λαμβάνοντας υπόψη και την προηγούμενη ανάμειξή σας στο χτίσιμο αυτού του ονείρου ή τη διαφοροποίηση της πραγματικότητας; Το πρόβλημα είναι ότι δημιουργείται ένα ωραίο παραμύθι με προορισμό τις παιδικές ψυχές, κάτι που αρχικά δεν φαντάζει κακό. Ο τρόπος που το απαγγέλουμε έχει πρόβλημα: όταν παρουσιάζουμε το ψεύτικο σαν αληθινό. Γιατί κάποια στιγμή έρχεται η στιγμή της αποκάλυψης: ‘καλώς ήρθατε στον κόσμο των μεγάλων’… γιατί ο κόσμος μας έτσι λειτουργεί.

Σε σχετικά άρθρα εφημερίδων και ιστοσελίδων αναφέρεται από την υπηρεσία των ΕΛΤΑ ότι φέτος καταφθάνουν ανώνυμα γράμματα και από ενήλικες, σε μία προσπάθεια να αποφορτιστούν ψυχικά.

Κι ας απευθύνουμε αντίστροφα το ερώτημα: Εμείς ενοχληθήκαμε όταν μάθαμε την αλήθεια; Τι θα θέλαμε – ως παιδιά – να μας είχαν ή να μη μας είχαν πει την αλήθεια;

Εξακολουθώ να πιστεύω στον Άγιο Βασίλη. Δεν υπάρχει πιο όμορφη ζεστή και χαρούμενη παιδική ανάμνηση. Μπορεί πλέον να μεγάλωσα και να μη μου φέρνει δώρο – αν και εκτιμώ αφάνταστα αν το κάνει εκ μέρους του κάποιος άλλος…

Πόσοι ενήλικες να πιστεύουν ακόμη στον Αϊ – Βασίλη; Πιθανώς όσοι μπορούν ακόμη να δίνουν απλόχερα στο συνάνθρωπό τους χωρίς να ζητούν αντάλλαγμα… όσοι νιώθουν ότι μπορούν να προσφέρουν… Φέτος λέω κι εγώ να γράψω ένα γράμμα, αλλά από μένα για μένα… Εσείς;

Βιβλιογραφία:
Robert S. Feldman, Εξελικτική Ψυχολογία, τόμος 1, Διά Βίου Ανάπτυξη
Επιμελητής: Ηλίας Μπεζεβέγκης, Μεταφραστής: Ζωή Αντωνοπούλου, Εκδόσεις: Gutenberg

Πηγή: Ψυχογραφήματα