Αισιόδοξα μηνύματα από ανοσοθεραπεία

Αύξηση της επιβίωσης σε ασθενείς με την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του μαστού πέτυχε θεραπευτικός συνδυασμός που περιλαμβάνει ανοσοθεραπεία. 

Υψηλές προσδοκίες δημιούργησαν στους επιστήμονες και ιδίως σε εκείνους που ασχολούνται με τον καρκίνο του μαστού τα αποτελέσματα έρευνας για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της πλέον επιθετικής μορφής καρκίνου του μαστού, που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας στο Μόναχο (ESMO 2018). Στο επίκεντρο και πάλι μια ανοσοθεραπεία, με την επιστημονική κοινότητα να εφιστά την προσοχή των ρυθμιστικών αρχών στη διασφάλιση άμεσης πρόσβασης στις ασθενείς που την έχουν ανάγκη.

Όπως έδειξαν, λοιπόν, δεδομένα της μελέτης IMpassion130, η ατεζολιζουμάμπη, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και συγκεκριμένα με nab-πακλιταξέλη, ως θεραπεία πρώτης γραμμής, βελτίωσε την επιβίωση σε ασθενείς με μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού.

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του στήθους.

«Είναι εκείνος που μας βασανίζει περισσότερο» ανέφερε με νόημα ο Χρίστος Παπαδημητρίου, παθολόγος-ογκολόγος, καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ, υπεύθυνος της ογκολογικής μονάδας του Αρεταιείου Νοσοκομείου, μιλώντας σε Έλληνες δημοσιογράφους στο περιθώριο του ESMO 2018.

Είναι σχετικά σπάνιος και επηρεάζει νεαρές γυναίκες. Όταν η νόσος εξελιχθεί σε μεταστατική, τότε η διάμεση επιβίωση υπολογίζεται σε 12 με 15 μήνες.

Δεν έχει ορμονικούς υποδοχείς οιστρογόνων ή υπερέκφραση της πρωτεΐνης HER2, το οποίο στην πράξη σημαίνει ότι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με ορμονική θεραπεία ή φάρμακα που στοχεύουν την παραπάνω πρωτεΐνη.

Μέχρι τώρα, η μόνη θεραπεία ήταν η χημειοθεραπεία, στην οποία αρκετές ασθενείς αναπτύσσουν αντίσταση μέσα σε μερικούς μήνες.

Στη Φάση ΙΙΙ της IMpassion 130 trial συμμετείχαν 902 ασθενείς με μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, οι οποίες δεν είχαν λάβει άλλη θεραπεία για μεταστατική νόσο. Η μία ομάδα έλαβε τον συνδυασμό (atezolizumab και nab-paclitaxel) και η άλλη τη χημειοθεραπεία και placebo.

Τα αποτελέσματα ήταν κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικά. «Όλες οι ασθενείς είχαν όφελος, αλλά ειδικά εκείνες με υψηλή έκφραση του PD-L1 είχαν πολύ σημαντικό όφελος και στην πρόγνωση και στην επιβίωση, σχεδόν διπλάσιο. Άρα, ήδη έχουμε έναν πολύ σημαντικό βιοδείκτη» σημείωσε ο κ. Παπαδημητρίου.

Η προσθήκη, λοιπόν, της ανοσοθεραπείας στη χημειοθεραπεία μείωσε τον κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου ή θανάτου κατά 20% σε όλους τους ασθενείς και κατά 38% στην υποομάδα με την υπερέκφραση του PD-L1.

Στο σύνολο του πληθυσμού, η μέση επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου ήταν 7,2 μήνες για τις γυναίκες που έλαβαν τον συνδυασμό και 5,5 μήνες για όσες έλαβαν μόνο τη χημειοθεραπεία. Στην ομάδα που ήταν θετικές στο PD-L1 η αντίστοιχη διάρκεια ήταν 7,5 μήνες για όσες έλαβαν τον συνδυασμό και 5 μήνες σε όσες χορηγήθηκε χημειοθεραπεία.

Μάλιστα, για τις ασθενείς με όγκους θετικούς στον PD–L1, η διάμεση συνολική επιβίωση αυξήθηκε τους 25 μήνες σε όσες έλαβαν τον συνδυασμό ανοσοθεραπείας-χημειοθεραπείας, συγκριτικά με τους 15,5 μήνες που επιτυγχάνονται μόνο με χημειοθεραπεία.

«Αυτή η βελτίωση των 10 μηνών στη συνολική επιβίωση, για αυτήν την ομάδα ασθενών, είναι κάτι αρκετά ξεχωριστό, που δεν έχουμε ξαναδεί. Πρόκειται για το σημαντικότερο μήνυμα για τις γυναίκες αυτές, που είναι και νέες στην ηλικία, αν λάβουμε υπόψη την επιθετικότητα της νόσου και τη σύντομη συνολική επιβίωση» ανέφερε στο PhB ο δρ Matteo Lambertini του Ινστιτούτου Jules Bordet στις Βρυξέλλες.

Μάλιστα, περισσότερες από τις μισές ασθενείς ήταν ζωντανές κατά τη διάρκεια της ανάλυσης, οπότε νεότερα δεδομένα αναμένεται να εξαχθούν. Η πρώτη αυτή εξαγωγή συμπερασμάτων ίσως να εξηγεί βέβαια πως σε όλους τους ασθενείς παρατηρήθηκε μέση συνολική επιβίωση 21,3 μηνών με τον συνδυασμό έναντι 17,6 μηνών με τη χημειοθεραπεία, απόκλιση που δεν συνιστά στατιστική διαφορά.

Η αναλογία των ασθενών που ανταποκρίθηκαν στη θεραπεία ήταν υψηλότερη με τη συνδυαστική θεραπεία σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία μόνο, στο σύνολο του υπό εξέταση πληθυσμού (56% έναντι 46%, αντιστοίχως). Τα εν λόγω ποσοστά ήταν 59%, έναντι 43% για όσες είχαν όγκους θετικούς στον PD-L1.

Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, οι ερευνητές τόνισαν πως η συνδυαστική θεραπεία ήταν καλώς ανεκτή, με τις περισσότερες παρενέργειες να οφείλονται στη χημειοθεραπεία, αλλά να εμφανίζονται σε παρόμοιο βαθμό και στις δύο ομάδες ελέγχου. Υπήρξε μια ελάχιστη αύξηση στη ναυτία και τον βήχα στην ομάδα με τη συνδυαστική θεραπεία, αλλά οι παρενέργειες που οφείλονταν στην ανοσοθεραπεία ήταν σπάνιες. Η πιο κοινή ήταν ο υποθυρεοειδισμός (17,3% στην ομάδα της συνδυαστικής θεραπείας και 4,3% στην ομάδα της χημειοθεραπείας).

Τα αποτελέσματα της έρευνας προκάλεσαν θετικές αντιδράσεις από την επιστημονική κοινότητα, καθώς πρόκειται για έναν τύπου καρκίνου του μαστού με κακή πρόγνωση και ραγδαία επιδείνωση.

Είναι ενδεικτικό το ότι ο καθηγητής Peter Schmid, αρχικός συγγραφέας της μελέτης και κλινικός διευθυντής στο Κέντρο Καρκίνου του Μαστού στο St. Bartholomew και επικεφαλής του Κέντρου Πειραματικών Ογκολογικών Θεραπειών, εκτίμησε πως τα αποτελέσματα της μελέτης «θα αλλάξουν τη θεραπευτική προσέγγιση του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού», υπογραμμίζοντας πως ο συνδυασμός είναι η πρώτη στοχευμένη θεραπεία, η οποία βελτιώνει την επιβίωση σε ασθενείς με αυτήν τη μορφή του καρκίνου. Το atezolizumab είναι δε η πρώτη ανοσοθεραπεία που επιτυγχάνει αύξηση της επιβίωσης σε ασθενείς με ΤΑΚΜ. Ιδίως στις ασθενείς με υπερέκφραση του PD-L1.

Το σύνολο των επιστημόνων, ιδιαίτερα των επιστημόνων που εξειδικεύονται στον καρκίνο του μαστού, με τους οποίους μίλησε το Phb στο Μόναχο, υπογράμμισαν την ανάγκη άμεσης πρόσβασης των ασθενών με μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού στη νέα αυτή θεραπευτική προσέγγιση, επιταχύνοντας τις διαδικασίες αποζημίωσης από τα συστήματα υγείας. Η εταιρεία έχει υποβάλει εγκριτικό φάκελο.

HER2+ πρώιμος καρκίνος μαστού

Περίπου μία στις πέντε γυναίκες (18%-20%) με καρκίνο του μαστού διαγιγνώσκεται με HER2 θετικό καρκίνο του μαστού. Η εν λόγω μορφή καρκίνου του μαστού προσβάλλει σχεδόν 100.000 γυναίκες στην Ευρώπη κάθε χρόνο, με την πλειοψηφία αυτών των περιστατικών να διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα επιθετική μορφή της νόσου, η οποία αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, σχετίζεται με γρηγορότερη επιδείνωση της νόσου καθώς και με μικρότερα ποσοστά συνολικής επιβίωσης σε σχέση με άλλους καρκίνους.

Στη θεραπευτική φαρέτρα εναντίον αυτής της μορφής καρκίνου του μαστού είχε προστεθεί τα τελευταία χρόνια το trastuzumab, βελτιώνοντας την έκβαση για αρκετές γυναίκες. Υπήρξε όμως ένας σημαντικός αριθμός γυναικών που σε βάθος χρόνου δεν απαλλάσσονταν από τις υποτροπές.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν μετά το χειρουργείο δεν υπάρξει θεραπευτική συνέχεια, ο κίνδυνος της υποτροπής είναι σημαντικός και η νόσος μπορεί να επανεμφανιστεί, και μάλιστα με μεταστάσεις και σε άλλα όργανα. Μετά το χειρουργείο, λοιπόν, αποδείχθηκε απαραίτητο να προστεθεί συμπληρωματική θεραπεία, η επικουρική ή adjuvant.

Οι ερευνητές στράφηκαν στον συνδυασμό δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων, του trastuzumab και του pertuzumab, έναν διπλό αποκλεισμό, όπως ονομάζεται, με χημειοθεραπεία.

Εξηγώντας τα αποτελέσματα της μελέτης APHINITY, ο κ. Παπαδημητρίου ανέφερε ότι ο συνδυασμός pertuzumab με trastuzumab και χημειοθεραπεία για τη μετεγχειρητική, την επικουρική δηλαδή (adjuvant) θεραπεία των ασθενών με HER2 θετικό πρώιμο καρκίνο του μαστού, με θετικούς λεμφαδένες ή με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς, που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο υποτροπής, μείωσε στατιστικά σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπής του διηθητικού καρκίνου του μαστού. Επιπλέον, μείωσε και τον κίνδυνο θανάτου στο σύνολο του πληθυσμού της μελέτης, σε σύγκριση με τη θεραπεία με trastuzumab με χημειοθεραπεία.

Βάσει αυτής της μελέτης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον συνδυασμό αυτό για τις ασθενείς με HER2 θετικό πρώιμο καρκίνο του μαστού που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο υποτροπής.

«Επιδιώκουμε μια ασθένεια η οποία είναι σχετικά δύσκολη να την κάνουμε πρακτικά ιάσιμη. Να μην εμφανιστούν, δηλαδή, υποτροπές στο μέλλον» σημείωσε ο κ. Παπαδημητρίου.

«Η θεραπεία με pertuzumab και trastuzumab για 18 συνολικά κύκλους, ανεξαρτήτως του χρόνου του χειρουργείου, αποτελεί το επόμενο βήμα στη θεραπεία του HER2 θετικού πρώιμου καρκίνου του μαστού με υψηλό κίνδυνο υποτροπής, καθώς φαίνεται να παρέχει διπλό αποκλεισμό του υποδοχέα HER2 και συνεπώς μεγαλύτερο όφελος για τους ασθενείς» προσθέτει.

Άνδρες και καρκίνος του μαστού

Σημαντικές πληροφορίες για τη χρήση φαρμάκων κατά του καρκίνου του μαστού στους άνδρες παρουσιάστηκαν στο ESMO 2018. Ειδικότερα, σύμφωνα με μεγάλη επιδημιολογική μελέτη και άλλες δύο έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάστηκαν στο Μόναχο, υπάρχουν όλο και περισσότερα δεδομένα που δείχνουν ότι τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού στις γυναίκες είναι αποτελεσματικά και καλώς ανεκτά και στους άνδρες με καρκίνο του μαστού.

Περίπου μία στις 100 περιπτώσεις καρκίνου του μαστού αφορά άνδρες. Σύμφωνα με επιδημιολογική μελέτη που διεξήχθη στη Γαλλία, οι άνδρες με μεταστατικό καρκίνο του μαστού έλαβαν παρόμοιες θεραπείες με τις γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο μαστού. Η μέση τους επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου ήταν παρόμοια με εκείνη των γυναικών των αντίστοιχων ομάδων, είτε έλαβαν χημειοθεραπεία είτε ορμονοθεραπεία.

Πηγή: Ph.B