Άλλο φιλία και άλλο ψυχοθεραπεία

Της Μαρίας Μαγγανάρη, 

Msc in Person Centred Counseling and Psychotherapy, M.B.A., M.A.

Και τι να τον κάνω τον ψυχολόγο; Αφού έχω τόσους φίλους. Αυτά τα λόγια τα ακούω συχνά και με έχουν πραγματικά προβληματίσει. Αναγνωρίζοντας την πολυτιμότητα και των δύο, σκέφτηκα να καταγράψω τις διαφορές που έχω εντοπίσει ανάμεσα στην φιλία και την ψυχοθεραπεία.

Το θεραπευτικό πλαίσιο δεν θυμίζει καθόλου καφέ και κουβεντούλα.

Θεραπευόμενος και ψυχοθεραπευτής συνάπτουν μια θεραπευτική συμμαχία προκειμένου να ικανοποιηθεί το αίτημα του πρώτου, ενώ συμφωνείται το χρηματικό αντάλλαγμα που θα καταβάλλεται στον δεύτερο.

Μια συνεδρία ψυχοθεραπείας διαρκεί πενήντα λεπτά και επαναλαμβάνεται στο γραφείο του θεραπευτή ή μέσω skype μια φορά την εβδομάδα -συνήθως συγκεκριμένη μέρα και ώρα. Κάποιες φορές από την αρχή τίθεται ένας χρονικός ορίζοντας, κατόπιν του οποίου είτε θα κλείσει ο κύκλος των συνεδριών, είτε οι δύο πλευρές θα αξιολογήσουν αν χρειάζεται να συνεχίσουν τις συνεδρίες.

Σεβόμενος το απόρρητο που επιβάλλει ο κώδικας δεοντολογίας, ο σύμβουλος ψυχικής υγείας απαγορεύεται να αποκαλύψει όσα ακούει κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, εκτός κι αν θεωρήσει πως κινδυνεύει η ζωή του θεραπευόμενου ή κάποιου άλλου προσώπου.

Σε περίπτωση που ο θεραπευτής δεν μπορεί να ανταπεξέλθει επαρκώς ή θεωρήσει πως απαιτείται η βοήθεια κάποιου ειδικού (π.χ. ψυχιάτρου), οφείλει να παραπέμψει τον θεραπευόμενο σε άλλον συνάδελφο ή στον αντίστοιχο ειδικό.

Η εκπαίδευση του ψυχοθεραπευτή

Ο ψυχοθεραπευτής έχει λάβει ειδική εκπαίδευση, ακαδημαϊκή και βιωματική. Ειδικά ο προσωποκεντρικός σύμβουλος είναι παρών ως συνοδοιπόρος και όχι ως ειδήμων. Έχει εκπαιδευτεί στο να βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του Άλλου, χωρίς όμως να ταυτίζεται. Δημιουργεί ένα κλίμα ασφάλειας όπου μπορείτε να εκφράσετε ελεύθερα ακόμη και αυτά για τα οποία ντρέπεστε. Διατηρεί θετική στάση ακόμη και απέναντι σε συμπεριφορές που ο ίδιος δεν θα υιοθετούσε. Δεν είναι εκεί για να σας κρίνει.

Επιπλέον, είναι ανά πάσα στιγμή σε επαφή με τα συναισθήματα που του αναδύονται από τα λεγόμενά σας και εκφράζει ελεύθερα ό,τι θεωρεί πως θα προάγει την ανάπτυξή σας και την βελτίωση της συμμαχίας που έχετε χτίσει. Με λίγα λόγια, είναι αυθεντικός και γνήσιος, βάζοντας όμως ως προτεραιότητα εσάς.

Ο ίδιος έχει κάνει πολλά χρόνια ψυχοθεραπείας και τακτικά παρακολουθείται από τον επόπτη του.

Γιατί η φιλία ΔΕΝ είναι ψυχοθεραπεία

Η σχέση λοιπόν, δεν είναι ισότιμη όπως με έναν φίλο. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας ο προσωποκεντρικός θεραπευτής είναι ένας ταπεινός μαθητής που προσπαθεί να μπει στον κόσμο του θεραπευόμενου. Με ταπεινότητα και υπομονή θα τον βοηθήσει να βρει τη δικιά του αλήθεια και τα δικά του πατήματα. Σε καμία περίπτωση δε θα κρίνει τον θεραπευόμενο ούτε θα προσπαθήσει να τον προστατεύσει ή να τον νουθετήσει όπως ένας φίλος.

Ο ψυχοθεραπευτής θα είναι προσεκτικός ώστε να αφήσει τα προσωπικά ζητήματα που απασχολούν τον ίδιο στην άκρη, καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας. Ακόμη και στην περίπτωση που με τις διηγήσεις του θεραπευόμενου αγγιχτούν προσωπικά του θέματα, δε θα πάρει χρόνο από τη συνεδρία μιλώντας για τον εαυτό του. Ενίοτε μπορεί να κάνει μια αυτοαποκάλυψη, μόνο όμως στην περίπτωση που θεωρεί πως έτσι προάγει την ανάπτυξη του θεραπευόμενου.

Απώτερος στόχος είναι ο ίδιος ο θεραπευόμενος μέσα από τη θεραπευτική σχέση που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση, αποδοχή και αυθεντικότητα, να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να αξιοποιήσει στο μέγιστο τις δυνατότητές του.

Κοινά σημεία

Το σημαντικότερο κοινό σημείο ανάμεσα στην ψυχοθεραπεία και στη φιλία είναι η σχέση, η επαφή. Στην προσωπική μου θεραπεία αλλά και στις συνεδρίες που πραγματοποιώ ως σύμβουλος, κάποιες στιγμές έχω την ευλογία να φτάνω σε αυτό που οι Mearns και Cooper αποκαλούν «σχεσιακό βάθος». Μια κατάσταση συνάντησης με τον Άλλο, που είναι τόσο έντονη και βαθιά, ώστε αγγίζει τα όρια του μεταφυσικού. Αυτή η σύνδεση από καρδιάς μέσα από μια κοινή εμπειρία, είναι εξάλλου χαρακτηριστικό και μιας αληθινής φιλίας.

Ένα άλλο κοινό σημείο, είναι πως τόσο η ψυχοθεραπεία όσο και η φιλία απαιτούν θάρρος. Θάρρος για να εμπιστευτούμε τον Άλλο. Απαιτούν να πάρουμε το ρίσκο να ανοίξουμε την ψυχή μας σε έναν φίλο στην μία περίπτωση, σε έναν άγνωστο στην άλλη.

Με την ψυχοθεραπεία θα βοηθηθεί και η φιλία σας

Με την ψυχοθεραπεία, ερχόμαστε σε επαφή με μεγαλύτερο εύρος από τα συναισθήματά μας. Αποκτούμε επίγνωση των μοτίβων συμπεριφοράς που ακολουθούμε. Συνειδητοποιούμε πότε ένα συμβάν μπορεί να μας φαίνεται δυσανάλογα σπουδαίο γιατί ανακαλεί στη μνήμη μας τραυματικές εμπειρίες.

Όταν είμαστε σε καλή επαφή με τον πραγματικό μας Εαυτό, είναι πολύ πιο εύκολο να συνδεθούμε βαθιά και αυθεντικά με τους φίλους μας, μέσα από την ευαλωτότητα και τις αδυναμίες μας. Λειαίνονται οι γωνίες, δείχνουμε μεγαλύτερη αποδοχή απέναντι στο διαφορετικό. Δεν προβάλουμε τα θέματά μας στους φίλους μας, οπότε τους ακούμε και πιο ενεργητικά. Δεν φοράμε προσωπεία, ούτε υποδυόμαστε ρόλους. Οι φιλίες μας είναι πιο γνήσιες.

Κι αν ο φίλος σας είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας;

Ένας καλός φίλος που τυχαίνει να είναι ψυχοθεραπευτής, πιθανότατα θα είναι ένας πολύ καλός ακροατής. Εντούτοις, απαγορεύεται να σας αναλάβει ψυχοθεραπευτικά. Η φιλία σας δεν αντικαθιστά την θεραπεία και σε καμιά περίπτωση ο φίλος σας -ψυχοθεραπευτής δεν ξέρει να σας δώσει μαγικές λύσεις.

Είναι και αυτός ένας άνθρωπος με αδυναμίες, που μολονότι έχει δικό του θεραπευτή και επόπτη, νιώθει κι εκείνος την ανάγκη πού και πού από κάποιον να τον ακούσει με ζεστασιά και κατανόηση ή να τον συμβουλεύσει φιλικά.

Η σχέση θεραπεύει λέει ο Γιάλομ. Ας αναγνωρίσουμε λοιπόν σε κάθε μια από τις σχέσεις μας, την μεγάλη της αξία αλλά και τη θέση που της αναλογεί στη ζωή μας. Είναι πολύ ανακουφιστικό να έχουμε καρδιακούς φίλους όταν χρειαζόμαστε να πούμε τον πόνο μας, ακόμη κι αν είναι περασμένα μεσάνυχτα. Με την ψυχοθεραπεία από την άλλη, μέσα από πολύ σκληρή δουλειά κι αληθινή δέσμευση, μπορούμε να φτάσουμε σε σημαντικά επίπεδα επίγνωσης, προσωπικής ανάπτυξης και βελτίωσης της καθημερινότητάς μας.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Buber, M. (1958). I and Thou. New York: Scribner.
Cooper, M. (2007). The handbook of person-centred psychotherapy and counselling. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Mearns, D., & Thorne, B. (1988). Person-centred counselling in action. London: Sage Publications.
Mearns, D. and Cooper, M. (2005) Working at relational depth in counselling and psychotherapy. SAGE publications Ltd – London
Rogers, C. R. (1980). A way of being. Boston: Houghton Mifflin.
Rogers, C. R. (1957). The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change. Journal of Consulting Psychology, Vol. 21, pp 95–103.
Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships as developed in the client-centered framework. McGraw-Hill.

Πηγή: psychologynow.gr