Απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές στην Υγεία

Τα απανωτά κοινωνικοοικονομικά πλήγματα που έχει δεχθεί η χώρα μας τα χρόνια της κρίσης καταγράφονται σαφώς στα μακροοικονομικά μεγέθη. Το ΑΕΠ έχασε 100 δισ. δολάρια την περίοδο 2009-2013, ενώ το 2013 βρέθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο της δεκαετίας. Μάλιστα, τόσο το ΑΕΠ όσο και οι κοινωνικές δαπάνες καταγράφουν τη μεγαλύτερη υποχώρηση στις χώρες του ΟΟΣΑ, μεταξύ 2008-2013.
Παράλληλα, ένα ποσοστό 20% των ενηλίκων διαμένουν σε νοικοκυριό χωρίς εισόδημα από απασχόληση, την ώρα που η ανεργία, ειδικά στους νέους, βρίσκεται σε πρωτοφανή επίπεδα.

«Την ίδια στιγμή, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί στην υγεία έχουν οδηγήσει σε μια πρωτοφανή για αναπτυγμένη χώρα προσαρμογή των σχετικών μεγεθών (δαπανών), με υποχώρηση που, σε κάποιες περιπτώσεις, υπερβαίνει το 50%», εξηγεί ο Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Επιστημονικός Συνεργάτης – Επισκέπτης Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Όπως σημειώνει, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της φαρμακευτικής δαπάνης, «καθώς από τα (επίσης πρωτοφανή) 5,3 δισ. € περίπου του 2008, η χώρα καλείται πλέον να προσαρμοστεί σε στόχους που δεν ξεπερνούν τα 2 δισ. € ετησίως».

Αν το ζητούμενο των εφαρμοζόμενων πολιτικών είναι, λοιπόν, η περιστολή και έλεγχος των δαπανών, σοβαρό ερώτημα αποτελεί εάν με τα νέα δεδομένα μπορεί να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών σε θεραπεία.

Ο προβληματισμός εντείνεται αν αναλογιστούμε ότι η κατά κεφαλήν δημόσια φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα είναι από το 2011 και μετά χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την απόκλιση να αυξάνεται (310 € έναντι 180 € περίπου για το 2014).

«Ασθενείς σοβαρών παθήσεων αναφέρουν προβλήματα στην πρόσβαση στη θεραπεία, τα οποία ωστόσο έχουν περιοριστεί λόγω της βελτίωσης που διαπιστώνεται στη λειτουργία των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ», υπογραμμίζει από την πλευρά του ο κ. Σουλιώτης. Επιπλέον, η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης επιβάρρυνε, πέρα από τους φορείς του κλάδου (φαρμακευτικές επιχειρήσεις, φαρμακαποθήκες, φαρμακοποιοί κ.λπ.), και τους ασθενείς, η συμμετοχή των οποίων στο κόστος των φαρμάκων ουσιαστικά διπλασιάστηκε, από 12,8% τον Ιανουάριο του 2012 σε 24,4% τον Δεκέμβριο του 2013.
Την ίδια στιγμή τα εισοδήματα έχουν μειωθεί κατά 25% – 30% περίπου.

«Το αυξημένο αυτό ποσοστό έρχεται να προστεθεί σε μια διαχρονικά υψηλή ιδιωτική δαπάνη υγείας -και άρα επιβάρρυνση των νοικοκυριών- η οποία κατατάσσει τη χώρα σε μια από τις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως», σημειώνει ο καθηγητής.

«Το οξύμωρο για τους πολίτες είναι πως από τη μια ακούνε για μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων, αλλά οι ίδιοι πληρώνουν περισσότερα με λιγότερο εισόδημα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ε. Θηραίος, Γενικός Ιατρός – WHO NCD/PHC Consultant και ΓΓ της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών.

Για τον κ. Σουλιώτη, η ανάγκη για αλλαγή της ατζέντας της πολιτικής φαρμάκου και υπέρβαση της στενά δημοσιονομικής οπτικής είναι επιβεβλημένη. «Υπό το πρίσμα αυτό απαιτείται μια διαρθρωτική προσέγγιση στη βάση των πραγματικών μεγεθών και με συνολική αντιμετώπιση του κλάδου, δεδομένης και της συμβολής του στο εισόδημα και την απασχόληση. Σε ένα πιο ειδικό επίπεδο, η επέκταση πρωτοβουλιών όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, τα (θεραπευτικά) μητρώα ασθενών, η κατ’ οίκον αποστολή φαρμάκων σε απομακρυσμένες περιοχές με πρωτοβουλία του ΕΟΠΥΥ, η αποζημίωση μετά από διαπραγματεύσεις στη βάση νέων για τη χώρα τεχνικών (π.χ. risk-sharing) κ.ά, μπορούν να αντικαταστήσουν οριζόντιες περιοριστικές πολιτικές, εξορθολογίζοντας το σύστημα στο σύνολό του», κατέληξε.

Στο πλαίσιο μιας δέσμης διαρθρωτικών αλλαγών στο σύστημα υγείας της Ελλάδας την περίοδο αυτή της κρίσης καίρια παρέμβαση αποτελεί η ανάπτυξη προτύπων Κλινικής Διακυβέρνησης (Clinical Governance), σύμφωνα με τον κ. Θηραιό.

Όπως τονίζει, η κλινική διακυβέρνηση, το φάσμα δηλαδή των δραστηριοτήτων που απαιτούνται για να βελτιωθεί η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας σε ένα σύστημα υγείας, με όρους αποτελεσματικής διαχείρισης των προβλημάτων υγείας των ασθενών και αποδοτικής χρήσης των πόρων, αποτελεί το κέντρο της εθνικής πολιτικής υγείας σε χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής.
«Κύρια στοιχεία αυτής της παρέμβασης αποτελούν τα Θεραπευτικά-Κλινικά Πρωτόκολλα και Κλινικές Οδηγίες, ο Κλινικός Έλεγχος (Clinical Audit), η Κλινική Αποτελεσματικότητα και Τεκμηριωμένη Ιατρική Φροντίδα (Evidence-based Medicine), η εφαρμογή Προτύπων Διασφάλισης της Ποιότητας (Quality Assurance), η Παρακολούθηση και Διαχείριση Ιατρικών Λαθών και η υιοθέτηση Δεικτών Ποιότητας και Αξιολόγησης της Απόδοσης του Κλινικού Έργου, στο πλαίσιο μιας Ηλεκτρονικής Κλινικής Διαχείρισης», αναφέρει ο κ. Θηραιός.

Σύμφωνα με τον ΓΓ της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών στη σταδιακή ανάπτυξη του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, προγραμματίζονται για παραγωγική λειτουργία και διασύνδεση με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα:

•  η ενσωμάτωση ενός Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενή (patient summary),
•  η δημιουργία Μητρώου Δεδομένων Ασθενών (patient registries), 
• η ανάπτυξη κλινικών/διαγνωστικών πρωτοκόλλων.

Τα πρώτα θεραπευτικά πρωτόκολλα ετοιμάζονται άμεσα να ανέβουν στην πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ, τους επόμενους μήνες αναμένεται να αρχίσει η εφαρμογή Διαγνωστικών Πρωτοκόλλων, ενώ πιλοτικά τέθηκε σε λειτουργεία σε Κωνσταντινοπούλειο και Ωνάσειο η διασύνδεση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και clinical pathways.
«Τα Κλινικά & Θεραπευτικά Πρωτόκολλα, ως οδηγίες βέλτιστης κλινικής πρακτικής και ορθής συνταγογράφησης, μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο αναφοράς για τις θεραπευτικές αποφάσεις, καθώς επίσης και εργαλείο ελέγχου της ορθολογικής χρήσης των διαθέσιμων πόρων, με συνακόλουθο τον εξορθολογισμό της δαπάνης, προς όφελος του ασθενή», αναφέρει ο κ Θηραιός.