Απάντηση των γενικών ιατρών στους ακτινολόγους

Η Ελληνική Ακαδημία Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ εξέδωσε ανακοίνωση, απαντώντας στην επιστολή της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας που αφορά σε σεμινάριο υπερήχων στα πλαίσια του επερχόμενου συνεδρίου της πρώτης, που θα λάβει γίνει  στις 28 & 29 Ιουνίου 2024 στο Ξενοδοχείο Xenia Poros Image στον Πόρο.

Θυμίζουμε ότι η Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία αντέδρασε έντονα, επισημαίνοντας ότι στο συνέδριο, ουδείς εκ των Εισηγητών-Εκπαιδευτών στο εν λόγω Σεμινάριο διαθέτει Άδεια άσκησης εκτέλεσης υπερηχογραφημάτων.

Απαντώντας, η Ελληνική Ακαδημία Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ επισημαίνει ότι ο λεγόμενος παρακλίνιος υπέρηχος (POCUS) αποτελεί αντικείμενο της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Τονίζει ότι διδάσκεται στους φοιτητές ιατρικής σε όλο τον κόσμο, και θεωρείται προέκταση του στηθοσκοπίου. Τα βιβλία κλινικής εξέτασης ξαναγράφονται βάζοντας δίπλα στην επισκόπηση, την επίκρουση και την ψηλάφηση, την εκτέλεση εστιασμένης υπερηχογραφικής εκτίμησης.

Ακόμη σημειώνει ότι ο παρακλίνιος υπέρηχος που εκτελείται σε επείγοντα περιστατικά δεν υποκαθιστά την εξέταση από ακτινολόγο αλλά, σαν προέκταση της φυσικής τους εξέτασης, δίνει την δυνατότητα σε αυτόν που τον εκτελεί, να έχει άμεσες απαντήσεις για κρίσιμα για την ζωή των ασθενών κλινικά ερωτήματα. Σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί σε άμεσες αποφάσεις που επιτρέπουν την διάσωση της ζωής βαρέως πασχόντων.

Τέλος, απευθύνει ένα κρίσιμο ερώτημα: Μήπως είναι κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσει διάλογος μεταξύ των επιστημονικών εταιρειών για την αναθεώρηση του απαρχαιωμένου νομοθετικού πλαισίου για τη χρήση των υπερήχων στην κλινική πρακτική;

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ προς τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ):

 Εύλογη έκπληξη προκαλεί το περιεχόμενο της επιστολής της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας και σε σχέση με την επερχόμενη εκδήλωση της εταιρείας μας, στα πλαίσια της οποίας περιλαμβάνεται σεμινάριο γνωριμίας με τον παρακλίνιο υπέρηχο (POCUS) και με περιεχόμενο τα ακόλουθα αντικείμενα που απαντώνται σε επείγοντα περιστατικά στην ΠΦΥ:

Α) Βασικές αρχές υπερήχων και χρήσης μηχανήματος υπερήχων

Β) Υπερηχογραφική διερεύνηση e–FAST τραυματία στην ΠΦΥ ως προέκταση της φυσικής εξέτασης

Γ) Αγγειακή Προσπέλαση – Χρήση υπερήχων σε δυσκολία τοποθέτησης φλεβοκαθετήρα.

Αποτελεί ο POCUS αντικείμενο της ΠΦΥ και της Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής;

Την πιο επίσημη απάντηση στο ερώτημα δίνει η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γενικής Οικογενειακής Ιατρικής- WONCA Europe, αν όχι οι ίδιες οι εξελίξεις στην υγειονομική περίθαλψη σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο υπέρηχος έχει περιγραφεί ως «το στηθοσκόπιο για τον 21ο αιώνα». Ο παρακλίνιος υπέρηχος, Point of Care Ultrasound (POCUS) μπορεί να απαντήσει σε μια συγκεκριμένη κλινική ερώτηση ή να υποστηρίξει έναν συγκεκριμένο διαδικαστικό στόχο στο πλαίσιο μιας συνήθους κλινικής επίσκεψης. Η χρήση του στην Γενική Οικογενειακή Ιατρική αυξάνεται ραγδαία σε όλη την Ευρώπη. Έχει αποδειχθεί ότι είναι χρήσιμο για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό επειγόντων περιστατικών, τη διάγνωση καταστάσεων χαμηλής έως μέτριας πολυπλοκότητας και την παρακολούθηση οξέων και χρόνιων ασθενειών ανεξάρτητα από τις νοσοκομειακές υποδομές. Το POCUS μπορεί να βελτιώσει την πρόσβαση και την ποιότητα της περίθαλψης, παρέχοντας έγκαιρη και ακριβή διάγνωση και υποστηρικτικές παρεμβάσεις.

Το Συμβούλιο της WONCA Europe ενέκρινε ομόφωνα τη χρήση του POCUS στην Γενική Οικογενειακή Ιατρική και πολύ πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2024, προχώρησε σε ανακοίνωση κειμένου θέσης για τον POCUS στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, όπου περιγράφει τα οφέλη, τις απαιτήσεις εκπαίδευσης, τις νομικές θεωρήσεις και τις συνέπειες για την κλινική πρακτική World Organization of National Colleges, Academies andAcademic Associations of General Practitioners and Family Physicians (WONCA) Europe positionpaper on the use of point–of–care ultrasound (POCUS) in primary carehttps://doi.org/10.1017/S1463423624000112.

«Ο POCUS έχει εισαχθεί σε μια σειρά από ιατρικές ειδικότητες, με τις αναδυόμενες έρευνες να δείχνουν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα. Αναμένουμε ότι ο POCUS θα έχει ολοένα και πιο σημαντική θέση για συγκεκριμένες ενδείξεις στην πρωτοβάθμια περίθαλψη τα επόμενα χρόνια, υποστηρίζοντας τους γενικούς οικογενειακούς ιατρούς να ανταποκριθούν στις ανάγκες υγείας των ασθενών τους. Συνιστούμε όλοι οι γενικοί οικογενειακοί ιατροί να λαμβάνουν εκπαίδευση στον POCUS προσαρμοσμένη στις ανάγκες του πλαισίου υγειονομικής περίθαλψης που λειτουργούν. Η εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχεται κατά τη διάρκεια της εξειδίκευσης στην Γενική Οικογενειακή Ιατρική και μέσω προγραμμάτων συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης. Όπου τα δεδομένα υποστηρίζουν τη χρήση του POCUS στη διάγνωση, οι εξειδικευμένοι γενικοί οικογενειακοί ιατροί θα πρέπει να χρηματοδοτούνται κατάλληλα για τη χρήση του στην φροντίδα στην κοινότητα, σε ιατρεία και σε κατ’ οίκον επισκέψεις. Υποστηρίζουμε τις συνεχείς προσπάθειες συλλογής δεδομένων για τις βέλτιστες πρακτικές στη χρήση του POCUS και τη διερεύνηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της χρήσης του POCUSστη διάγνωση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.»

Αποτελεί ο POCUS αντικείμενο της Επείγουσας Ιατρικής;

 Η χρήση υπερήχων στο ασθενή παράλληλα με την κλινική εξέταση αποτελεί μέρος του επιστημονικού μέρους της εκπαίδευσης της Επείγουσας Ιατρικής (ΦEK 1404/23.04.2019 Τεύχος Β’) και περιλαμβάνει την εκτέλεση εστιασμένης υπερηχογραφικής εκτίμησης (e–FAST), σύμφωνα και με όσα ορίζονται στο logbook της Επείγουσας Ιατρικής (παράγραφος 18 «Δεξιότητα στη χρήση Υπερήχων»

https://www.moh.gov.gr/articles/kentriko-symboylio-ygeias-ndash-kesy/omades-ergasias-eidikothtwn-ekseidikeysewn/6364-bibliario-eidikeyomenoy-logbook-ana-eidikothta-ekseidikeysh?fdl=15122

Ο παρακλίνιος υπέρηχος που εκτελείται σε επείγοντα περιστατικά δεν υποκαθιστά την εξέταση από ακτινολόγο αλλά, σαν προέκταση της φυσικής τους εξέτασης, δίνει την δυνατότητα σε αυτόν που τον εκτελεί, να έχει άμεσες απαντήσεις για κρίσιμα για την ζωή των ασθενών κλινικά ερωτήματα. Σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί σε άμεσες αποφάσεις που επιτρέπουν την διάσωση της ζωής βαρέως πασχόντων.

Είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι οι εισηγητές- εκπαιδευτές του σεμιναρίου;

Αντίθετα απειλή για τη Δημόσια Υγεία αποτελούν τα εμπόδια που συντεχνιακά δρώντες κάποιοι θέτουν στους συναδέλφους Γενικούς Οικογενειακούς Ιατρούς και Παθολόγους που επιθυμούν να μετεκπαιδευτούν στους υπερήχους, όπως η πολιτεία προβλέπει. Αλήθεια, υπάρχει τέτοια έλλειψη πιστοποίησης στην διενέργεια υπερηχογραφημάτων και ικανότητας εκπαίδευσης που έχει οδηγήσει να μην υπάρχει επαρκής αριθμός εκπαιδευτικών κέντρων και τεράστιες αναμονές; Αλήθεια ποια είναι η θέση του ΠΙΣ σε αυτό το θέμα; Γιατί να εργαστεί σε μια απομονωμένη περιοχή ένας γενικός οικογενειακός ιατρός που σε ένα επείγον περιστατικό, που συχνά το αντιμετωπίζει μόνος του, χωρίς φυσικά ακτινολόγο, θα χρειαστεί την βοήθεια του υπερήχου και του έχουν αρνηθεί την επαρκή του εκπαίδευση σε αυτούς; Πως θεωρεί ο ΠΙΣ ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτό και τι έχει κάνει μέχρι σήμερα;

 Το σεμινάριο του συνεδρίου μας δεν παρέχει καμία πιστοποίηση στους εκπαιδευόμενους. Τους δίνει απλά την ευκαιρία να γνωρίσουν τις δυνατότητες ενός σημαντικού εργαλείου το οποίο, καθώς η τεχνολογία το επιτρέπει, μπορεί να γίνει μέρος της προέκτασης της φυσικής εξέτασης και για τον γενικό οικογενειακό ιατρό. Κανείς δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το φροντιστηριακό ουσιαστικά μάθημα, για να δίνει γραπτά πορίσματα ή να αμείβεται όπως ένα ακτινολόγος. Ο όρος «Βιωματικό» και όχι «Εκπαιδευτικό» δείχνει και την επίγνωση μας ότι δεν μπορεί να αποτελέσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή τμήμα αυτού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σεμινάριο παρέχεται δωρεάν και η συμμετοχή των εισηγητών-εκπαιδευτών είναι χωρίς καμία αμοιβή.

 Σήμερα ο POCUS διδάσκεται στους φοιτητές ιατρικής σε όλο τον κόσμο, και θεωρείται προέκταση του στηθοσκοπίου. Τα βιβλία κλινικής εξέτασης ξαναγράφονται βάζοντας δίπλα στην επισκόπηση, την επίκρουση και την ψηλάφηση, την εκτέλεση εστιασμένης υπερηχογραφικής εκτίμησης. Μήπως είναι κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσει διάλογος μεταξύ των επιστημονικών εταιρειών για την αναθεώρηση του απαρχαιωμένου νομοθετικού πλαισίου για τη χρήση των υπερήχων στην κλινική πρακτική;