Σύμφωνα με ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του πανεπιστημίου του Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής την δρα Μάικεν Νέντεργκαρντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Science, τα βοηθητικά εγκεφαλικά κύτταρα συρρικνώνονται στη διάρκεια του ύπνου, ώστε να ανοίξουν μεγαλύτερα διάκενα μεταξύ των νευρώνων, επιτρέποντας την απορροή από τον εγκέφαλο των επιζήμιων ουσιών.
Η αποτυχία του σωστού καθαρισμού από τις τοξικές πρωτεΐνες μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ορισμένων εγκεφαλικών νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.
«Ο εγκέφαλος έχει περιορισμένη ενέργεια στη διάθεση του και φαίνεται πως πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο διαφορετικές λειτουργικές καταστάσεις: είτε να μείνει ξύπνιος και σε επίγνωση, είτε να κοιμηθεί και να καθαριστεί. Είναι σαν να έχεις ένα πάρτι στο σπίτι σου: μπορείς είτε να διασκεδάζεις τους καλεσμένους σου, είτε να καθαρίζεις το σπίτι, αλλά δεν μπορείς να κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα», δήλωσε η δρ Νέντεργκαρντ.
Η έρευνα προχωρά ένα βήμα παραπέρα, μελετώντας αναλυτικά τον βιολογικό μηχανισμό που διευκολύνει αυτόν τον «καθαρισμό», διαπιστώνοντας ότι το γλεμφικό σύστημα είναι δέκα φορές πιο ενεργό στη διάρκεια του ύπνου, οπότε τα νευρογλοιακά κύτταρα συρρικνώνονται, ανοίγοντας έτσι ενδιάμεσους χώρους στον εγκεφαλικό ιστό για να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί η όλη διαδικασία απορροής των τοξικών ουσιών. Αυτό δεν είναι δυνατό να γίνει τη μέρα, όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα βρίσκονται σε εγρήγορση. Η μελέτη, που έγινε σε πειραματόζωα, για πρώτη φορά παρέχει άμεσα πειραματικά δεδομένα σε μοριακό επίπεδο, που δείχνουν ότι ο «καθαρισμός» του σκληρά εργαζόμενου εγκεφάλου αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις αιτίες ύπαρξης του ύπνου. Η έρευνα έτσι αποκαλύπτει γιατί ο καλός και επαρκής ύπνος είναι αναγκαίος σε ένα οργανισμό.