Το Colpo grosso στα φάρμακα!

Παρά την οικονομική κρίση, παρά τα Μνημόνια, παρά τα μέτρα, οι δαπάνες για φάρμακα δεν ελέγχονται. Τις πταίει; Τα βασικά αίτια είναι δύο: Αφενός ότι πρακτικά δεν ελέγχουμε τις ποσότητες των φαρμάκων, που καταναλώνονται και ειδικά των νέων και ακριβών και αφετέρου έχουμε πανάκριβα γενόσημα και εκτός πατέντας φάρμακα.

Ας ξεκινήσω από το τελευταίο. Θα σας δώσω ένα χειροπιαστό παράδειγμα, το οποίο περιλαμβάνει πολλές από τις στρεβλώσεις, που υπάρχουν στην αγορά φαρμάκου. Αφορά μία δημοφιλή κατηγορία φαρμάκων τις στατίνες. Ένα από τα πιο γνωστά φάρμακα είναι το Lipitor, που περιέχει τη δραστική ουσία ατορβαστατίνη.

Μέχρι λοιπόν να χάσει την πατέντα του το 2011 ήταν το Νο 1 σε πωλήσεις φάρμακο διεθνώς και στη χώρα μας. Πλέον είναι φάρμακο εκτός πατέντας και στη χώρα μας κυκλοφορούν ήδη περισσότερα από 60 γενόσημα. Γιατί τόσα πολλά; Θα δείτε παρακάτω…

Το φάρμακο κυκλοφορεί σε 3 συσκευασίες 14 χαπιών με 10, 20 και 40 mg. Πριν δούμε τι γίνεται με τα γενόσημά του και την τιμολόγηση, ανακύπτει ένα κρίσιμο ερώτημα: Εφόσον μιλάμε για θεραπεία χρόνιου νοσήματος, την οποία ο ασθενής λαμβάνει εφ’ όρου ζωής, γιατί το φάρμακο κυκλοφορεί με μόνο 14 δισκία;

Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το συγκεκριμένο φάρμακο, αλλά σχεδόν όλα της κατηγορίας αυτής! Σε άλλες χώρες, οι αρχές έχουν υποχρεώσει τις εταιρείες να κυκλοφορούν τις θεραπείες για χρόνιες παθήσεις σε συσκευασίες με 28-30 χάπια, ώστε κάθε κουτί να επαρκεί για μηνιαία θεραπεία.

100 εκατ. ευρώ!

Το θέμα έχει τεθεί επί τάπητος και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αλλά ουδέποτε έγινε τίποτε στην πράξη. Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι αν εφαρμοστεί το μέτρο μόνο για τις στατίνες, τότε είναι δυνατόν να εξοικονομηθούν 80-100 εκατ. ευρώ από τη συνολική δαπάνη της κατηγορίας! Γιατί δεν προχωρά το θέμα; Τυχαίο; Δεν νομίζω…

Πρόβλημα δεύτερο: Περίπου το 50% των πωλήσεων του Lipitor αφορά τη χαμηλή δοσολογία των 10 mg και μόλις 9% εκείνη των 40 mg. Την ίδια ώρα, από τα πρώτα πέντε σε πωλήσεις γενόσημα, τα τέσσερα δεν διαθέτουν καθόλου 10 mg! Μόνο 25 γενόσημα έχουν 10 mg και 60 γενόσημα έχουν 40 mg!

Το φαινόμενο αυτό μπορεί υποκρύπτει επικίνδυνες καταστάσεις. Μήπως, τα γενόσημα δεν είναι τόσο αποτελεσματικά στη χαμηλή δοσολογία; Μήπως, οι εταιρείες γενοσήμων «σπρώχνουν» τις υψηλές δοσολογίες για να κερδίσουν περισσότερο; Και ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τους ασθενείς; Το Κράτος γιατί δεν παρεμβαίνει;

Η τιμολόγηση

Ερχόμαστε τώρα στον πυρήνα του θέματος. Το Lipitor των 20 mg είχε λιανική τιμή 18,94 ευρώ το 2011 και αφού έχασε την πατέντα του άρχισε να πέφτει σταδιακά η τιμή του μέχρι τα 10,37 ευρώ με την ανατιμολόγηση του Δεκεμβρίου του 2015. Η ίδια σταδιακή μείωση παρατηρήθηκε σε όλα τα σκευάσματα, που έχασαν την πατέντα τους μαζί με τα γενόσημά τους.

Το θέμα είναι λοιπόν ότι παραμένουν πανάκριβα σε σχέση με άλλες χώρες. Στο παράδειγμά μας, για το Lipitor των 20 mg ο μέσος όρος των 3 φθηνότερων χωρών (Ουγγαρία, Ιρλανδία, Βέλγιο) είναι 3,55 ευρώ! Δηλαδή, στην Ελλάδα το φάρμακο έχει τριπλάσια τιμή… Και εξίσου υψηλή τιμή έχουν και τα γενόσημά του. Καταλάβατε τώρα γιατί έχουμε 60 γενόσημα και όχι πέντε; Διότι υπάρχουν τεράστια περιθώρια κέρδους…

Το νέο Μνημόνιο λοιπόν προέβλεπε ότι όλα τα φάρμακα εκτός πατέντας θα έπρεπε να λάβουν τιμή το μέσο όρο των 3 φθηνότερων χωρών. Δηλαδή, το εν λόγω σκεύασμα θα έπρεπε να λάβει τιμή 3,55 ευρώ. Αυτό το «καταραμένο» Μνημόνιο προβλέπει το αυτονόητο…

Όπως ήταν φυσικό προέκυψαν σφοδρές αντιδράσεις κυρίως από την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Διότι αν μειωθεί κατακόρυφα η τιμή του πρωτότυπου θα μειωθεί και η τιμή των γενοσήμων του. Το βασικό επιχείρημά τους είναι ότι αν μειωθεί τόσο η τιμή κάποιων φαρμάκων, τότε υπάρχει ο κίνδυνος αυτά να υποκατασταθούν από άλλα, πολύ ακριβότερα.

Εύλογο το επιχείρημα. Απορώ όμως γιατί δεν ισχύει για τους Βέλγους, τους Ιρλανδούς και τους Ούγγρους… Και γιατί δεν θεσπίζουμε ειδικές συνταγογραφικές οδηγίες, ώστε να αποτρέψουμε την υποκατάσταση φθηνών φαρμάκων από ακριβότερα; Δεν γνωρίζουμε πώς; Ή δεν θέλουμε;

Πανάκριβα γενόσημα

Τι έκανε τελικά η κυβέρνηση; Αποφασίστηκε να υπάρξει μία σταδιακή μείωση των τιμών μέχρι το μέσο όρο των τριών φθηνότερων χωρών μέχρι το 2017. Έτσι, σε πρώτη φάση τέθηκε πλαφόν για τη μείωση τα 9 ευρώ σε λιανική τιμή. Δηλαδή, η τιμή όλων των εκτός πατέντας φαρμάκων δεν μπορεί να μειωθεί κάτω από 9 ευρώ.

Με βάση αυτή τη ρύθμιση αυτή, λοιπόν, το Lipitor των 20 mg έλαβε πρόσφατα λιανική τιμή 9 ευρώ και το γενόσημό του 6,63 ευρώ. Η συμμετοχή του ασθενή είναι αντίστοιχα 5,44 και 3,07 ευρώ, ενώ το κόστος του ΕΟΠΥΥ και στις δύο περιπτώσεις είναι 3,56 ευρώ.

Θυμίζω ότι ο μέσος όρος της λιανικής τιμής των 3 φθηνότερων χωρών είναι 3,55 ευρώ. Δηλαδή, παρατηρούμε το εξής σκανδαλώδες: Στην Ελλάδα, οι ασθενείς πληρώνουν 50% μεγαλύτερη συμμετοχή από τη λιανική τιμή σε άλλες χώρες! Και τα ίδια ισχύουν και για τα γενόσημα. Οπότε πώς είναι δυνατόν η προώθηση των γενοσήμων να συμβάλει στη μείωση των δαπανών;

Η άλλη όψη

Από την άλλη, δεν φταίει μόνο το γεγονός ότι έχουμε υψηλές τιμές σε εκτός πατέντας φάρμακα και τα γενόσημά τους. Όπως αναφέραμε και στην αρχή, μία βασική αιτία είναι το γεγονός ότι δεν έχουμε λάβει κανένα ουσιαστικό μέτρο για να ελέγξουμε τις ποσότητες των φαρμάκων που καταναλώνονται και τη διείσδυση των νέων, ακριβών θεραπειών.

Όσον αφορά την κατανάλωση, αρκεί μόνο να αναφερθεί το γεγονός ότι τη διετία 2014-2016, ο αριθμός συσκευασιών των φαρμάκων, που αποζημίωσε ο ΕΟΠΥΥ, αυξήθηκε περίπου κατά 10%! Το πρώτο εξάμηνο του 2016, η κατανάλωση φαρμάκων σε ποσότητες εκτοξεύτηκε, φθάνοντας τα 97 εκατ. συσκευασίες έναντι 89 εκατ. το αντίστοιχο διάστημα του 2014.

Σημειώνουμε ότι περίπου 200 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ και τα υπόλοιπα 100 εκατ. αγοράζονται ιδιωτικώς και μάλιστα χωρίς ιατρική συνταγή, παρ’ ότι πρόκειται για σκευάσματα, που χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Με δεδομένο ότι το 40% των κυκλοφορούντων σκευασμάτων έχει τιμή κάτω από 10 ευρώ, είναι προφανές ότι πολλοί πολίτες-ασθενείς επιλέγουν να αγοράζουν τα φάρμακα αυτά πληρώνοντας από την τσέπη τους, ώστε να αποφύγουν να πληρώσουν το κόστος μίας ιατρικής επίσκεψης (τουλάχιστον 20 ευρώ).

Παράλληλα, πρέπει να σημειωθεί ότι συνολικά σε ετήσια βάση οι Έλληνες καταναλώνουν περίπου 300 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων. Δηλαδή, ετησίως και κατά μέσο όσο σε κάθε Έλληνα αντιστοιχούν 30 συσκευασίες φαρμάκων!

Ακριβές θεραπείες

Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, η αλήθεια είναι ότι σε σχέση με άλλες χώρες είναι πρακτικά ανεξέλεγκτη η πρόσβαση των ασθενών σε όλες τις νέες θεραπείες. Όλα τα νέα φάρμακα, μόλις εισαχθούν στη θετική λίστα, λαμβάνουν αποζημίωση δίχως κριτήρια και περιορισμούς.

Ας δούμε ένα παράδειγμα. Τα τελευταία χρόνια, είχαμε σημαντικές εξελίξεις στην αντιπηκτική θεραπεία, που αφορά ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Ενώ μέχρι πρότινος και για χρονικό διάστημα 40 ετών είχαμε μόνο ένα φάρμακο, το γνωστό Sintrom με κόστος μόλις 5 ευρώ, κυκλοφόρησαν νέα αντιπηκτικά, αρχής γενομένης με το Pradaxa, το οποίο όμως είχε αρχική τιμή 140 ευρώ! Σήμερα, το ένα έχει τιμή 2,35 ευρώ και το άλλο 69,56 ευρώ

Χωρίς να παραβλέπω ότι το νέο φάρμακο είχε σημαντικά θεραπευτικά οφέλη έναντι του παλαιού και πως μακροπρόθεσμα μπορεί η χρήση του Pradaxa να έχει και οικονομικά οφέλη για το σύστημα υγείας, η ουσία είναι ότι μία πανάκριβη θεραπεία εισήχθη προς χρήση στην Ελλάδα χωρίς κανέναν περιορισμό ή κριτήρια από το Κράτος. Και είμαι σε θέση να γνωρίζω πως η πρόσβαση των ασθενών στα νέα αντιπηκτικά είναι μεγαλύτερη στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες, πολύ πλουσιότερες χώρες!

Σε όλες σχεδόν τις χώρες, γίνονται πλέον διαπραγματεύσεις για την αποζημίωση νέων, ακριβών θεραπειών. Εμείς εδώ καθυστερήσαμε δραματικά να φτιάξουμε επιτροπή διαπραγμάτευσης στον ΕΟΠΥΥ και ακόμη κοσκινίζουμε…

Όχι, δεν είναι απλό να ελεγχθεί η κατανάλωση φαρμάκων και οι δαπάνες. Όμως, δεν μπορεί να γίνει με παρεμβάσεις-ασπιρίνες μόνο σε επίπεδο τιμών και μην τυχόν θιγούν τα συμφέροντα κάποιων. Χρειάζονται τολμηρές παρεμβάσεις και έλεγχος στη διείσδυση νέων, ακριβών θεραπειών. Ιδού η Ρόδος κύριε Πολάκη…