COVID-19 και σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας: Πότε ωφελούν τα κορτικοστεροειδή;

Την συμβολή των κορτικοστεροειδών, τα οποία καταστέλλουν την φλεγμονή που συνδέεται με το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) σε ασθενείς με COVID-19 εξετάζει μία αναδρομική μελέτη σε ασθενείς σε πέντε κινεζικά νοσοκομεία.

Οι επιστήμονες αξιολογούν τη επίδραση των κορτικοστεροειδών τόσο στην θνητότητα από σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) σχετιζόμενο με λοίμωξη COVID-19, όσο και στην  κάθαρση του ίδιου του γενετικού υλικού του ιού SARS-CoV-2 από τον οργανισμό.

Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Μαλανδράκης, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα της μελέτης (Liu J et al. Corticosteroid treatment in severe COVID-19 patients with acute respiratory distress syndrome. The Journal of Clinical Investigation 3 November 2020 10.1172/JCI140617) στην οποία αξιολογήθηκε η επίδραση των κορτικοστεροειδών στην κλινική πορεία της λοίμωξης COVID-19.

Πληθυσμός μελέτης

Από τους 774 ασθενείς,οι 409 έλαβαν κορτικοστεροειδή, με ένα μέσο χρόνο από την εισαγωγή στο νοσοκομείο ως τη χορήγηση των κορτικοστεροειδών τη 1η ημέρα (εύρος 0-3 ημέρες) και μέση διάρκεια χορήγησης τις 6 ημέρες.

• Μέση ηλικία: 64 έτη
• Το 58% ήταν άνδρες,
• Το  77% όλων είχε τουλάχιστον μία συνυπάρχουσα πάθηση.

Σημειώνεται ότι όσοι δεν έλαβαν δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές ως προς την ανάγκη για αναπνευστική υποστήριξη κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο.

 Θεραπεία

Οι περισσότεροι ασθενείς έλαβαν θεραπεία με μεθυλπρεδνιζολόνη (96,8%), ενώ το 7,8% των ασθενών έλαβε πρεδνιζολόνη. Η μέση δόση ημερησίως ήταν 200 mg ανάλογο της υδροκορτιζόνης.

Η θεραπεία με κορτικοστεροειδή συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά :

• βλάβης (15,6% έναντι 10,4%),
• ηπατικής βλάβης (18,3% έναντι 9,9%),
• σηπτικής καταπληξίας (22% έναντι 12,6%),
• ανάγκη για μηχανικό αερισμό (38,1% έναντι 19,5%) και
• αυξημένο ποσοστό θνητότητας από όλες τις αιτίες εντός 28 ημερών (44,3% έναντι 31%).

Παρατηρήσεις

Όσοι έλαβαν μεγαλύτερες δόσεις κορτικοστεροειδών (>200mg μεθυλπρεδνιζολόνης) και είχαν αρχίσει νωρίτερα την αγωγή με κορτικοστεροειδή (εντός τριών ημερών από τη νοσηλεία) είχαν μεγαλύτερο ποσοστό θνητότητας εντός 28 ημερών.

Ακόμη, διαπιστώθηκε καθυστερημένη κάθαρση του RNA του ιού SARS-CoV-2 από τον οργανισμό.

Σημειώνεται ότι στις δύο ομάδες των ασθενών δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στο ποσοστό των βακτηριακών επιλοιμώξεων (5,8% έναντι 3,4%) και των μυκητιασικών λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού (8% έναντι 8,3%), ωστόσο ενδεχομένως ήταν αναγκαίος μεγαλύτερος αριθμός ασθενών για να αναδειχθούν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων.

Σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα της μελέτης πρέπει να αξιολογηθούν με προσοχή καθώς πρόκειται για αναδρομική μελέτη.

Προοπτική μελέτη RECOVERY:

Διαπιστώνεται όφελος από τη χρήση της δεξαμεθαζόνης στη μείωση της θνησιμότητας σε ασθενείς που έχουν ανάγκη αναπνευστικής υποστήριξης (RECOVERY Collaborative Group. Dexamethasone in Hospitalized Patients with Covid-19 – Preliminary Report. New England Journal of Medicine. 2020 Jul 17; NEJMoa2021436).

Οι επιστήμονες καταλήγουν ότι ενδεχομένως  «το όφελος από τη χρήση κορτικοστεροειδών να εξαρτάται από τη σοβαρότητα της λοίμωξης COVID-19, τη δοσολογία των κορτικοστεροειδών και το χρόνο χορήγησης κατά τη διάρκεια της λοίμωξης».

Σύμφωνα με τους ίδιους  επωφελούνται μάλλον οι ασθενείς με μέτριου προς σοβαρού βαθμού πνευμονία COVID-19 από τη χρήση κορτικοστεροειδών σε μέτρια δοσολογικά επίπεδα όταν αυτά χορηγηθούν όψιμα κατά την πορεία της νόσου.