Η θεραπεία με αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (αΜΕΑ) και αποκλειστές των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης (ΑΥΑ) δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από SARS–CoV-2, την βαρύτερη νόσο ή την αυξημένη θνητότητα από COVID-19, σύμφωνα με μελέτες και μετα-αναλύσεις.
Σε ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση ή καρδιαγγειακά νοσήματα ή νεφρική νόσο, η θεραπεία με αΜΕΑ ή ΑΥΑ πρέπει να συνεχίζεται εκτός και αν υπάρχουν σοβαρές αντενδείξεις όπως σήψη ή αιμοδυναμική αστάθεια.
Σχετικά με την «αθωότητα» της θεραπεία με αΜΕΑ/ΑΥΑ δημοσιεύθηκε μιαα επικαιροποιημένη ειδοποίηση στο έγκριτο περιοδικό Annals of Internal Medicine διαφωτίζει τη σχέση των αναστολέων του συστήματος ρενίνης – αγγειοτενσίνης – αλδοστερόνης και της λοίμωξης από SARS-CoV-2 σε ενήλικους ασθενείς. Οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ευστάθιος Μανιός και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ, https://mdimop.gr/covid19/), ανασκόπησαν τη βιβλιογραφία σχετικά με το θέμα αυτό.
Με το εν λόγω ζήτημα ασχολήθηκαν 8 μελέτες παρατήρησης, 6 συστηματικές ανασκοπήσεις με μετα-αναλύσεις και 1 πρωτόκολλο κλινικής μελέτης.
- Σε αναδρομική μελέτη παρατήρησης από το Ισραήλ με πληθυσμό 520 ατόμων διαπιστώθηκε ότι οι αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο νόσησης από SARS-CoV-2, μετά από προσαρμογή για κύριους συγχυτικούς παράγοντες.
- Με τα πορίσματα αυτά συμφωνούν τα αποτελέσματα μίας επικαιροποιημένης αναδρομικής μελέτης παρατήρησης στη Νότια Κορέα. Συγκεκριμένα, σε 909 ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια που ελέγχθηκαν για SARS-CoV-2, μόλις το 2.6% ήταν επιβεβαιωμένα κρούσματα, δεν διαπιστώθηκε σχέση μεταξύ λήψης αΜΕΑ/ΑΥΑ και κινδύνου λοίμωξης από SARS-CoV-2 καθώς και της βαρύτητας της νόσου. Σε μία προοπτική μελέτη που συμμετείχαν 431 νοσηλευόμενοι ασθενείς με λοίμωξη από SARS-CoV-2, η λήψη αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν συσχετίστηκε με τη βαρύτητα και την έκβαση της λοίμωξης.
- Μια ακόμη νοσοκομειακή προοπτική μελέτη σε 169 ασθενείς πάσχοντες από COVID-19, η θεραπεία με αΜΕΑ/ΑΥΑ καταδείχθηκε ότι δεν είχε καμία επίδραση στη κλινική πορεία της νόσου και στη θνητότητα από COVID-19 στους υπερτασικούς ασθενείς. Παρόμοια αποτελέσματα διαπιστώθηκαν και σε αναδρομική μελέτη που διενεργήθηκε σε 2 νοσοκομεία της Κίνας και στην οποία συμμετείχαν 210 ασθενείς με λοίμωξη COVID-19. Η λήψη αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν συσχετίσθηκε με την κλινική έκβαση των ασθενών.
- Από μελέτη 545 υπερτασικών ασθενών που νοσηλεύθηκαν με λοίμωξη από SARS-CoV-2 προκύπτει ότι η θεραπεία με αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν συσχετίσθηκε με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης του συνδυασμένου τελικού σημείου της μελέτης (θανάτου και μηχανικής αναπνευστικής υποστήριξης), αλλά ελάττωσε σημαντικά τη θνητότητα των υπερτασικών ασθενών.
- Σε αναδρομική ανάλυση 636 νοσηλευόμενοι Ιρανών ασθενών με επιβεβαιωμένη ή υψηλή κλινική υποψία για λοίμωξη από SARS-CoV-2 αποδείχθηκε ότι η λήψη ΑΥΑ δεν σχετίστηκε με δυσμενή ενδο-νοσοκομειακή έκβαση. Αντιθέτως η διακοπή των ΑΥΑ κατά τη νοσηλεία συσχετίσθηκε με αυξημένη θνητότητα, αυξημένη ανάγκη μηχανικής αναπνευστικής υποστήριξης και οξεία νεφρική βλάβη.
- Αναδρομική μελέτη από τις ΗΠΑ, με 469 ασθενείς με COVID-19 από εθνικές μειονότητες (κυρίως Λατίνοι και Αφρο-Αμερικάνοι) διαπιστώθηκε ότι η λήψη αΜΕΑ/ΑΥΑ κατά τη διάρκεια της θεραπείας ήταν ασφαλής και συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης.
Μετα-αναλύσεις:
Η λήψη αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν σχετίζεται με τη βαρύτητα της νόσου και τη θνητότητα από COVID-19: Μετα-ανάλυση 27 μελετών έδειξε ότι η προηγούμενη θεραπεία με αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν αυξάνει τον κίνδυνο λοίμωξης από COVID-19, δεν αυξάνει την ολική θνητότητα και δεν επηρεάζει τη βαρύτητα της νόσου σε πάσχοντες από COVID-19, αλλά σε υπερτασικούς ασθενείς φαίνεται να ελαττώνει σημαντικά τη θνητότητα.
O Chan και συνεργάτες σε πρόσφατα δημοσιευμένη μετα-ανάλυση έδειξαν ότι οι αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν επηρεάζουν τη βαρύτητα της νόσου και τη θνητότητα από COVID-19. Ωστόσο, αντίθετα με τους αΜΕΑ, οι ΑΥΑ αυξάνουν τον κίνδυνο λοίμωξης από SARS–CoV-2 σε άτομα κάτω των 60 ετών.
Από άλλη μετα-ανάλυση 24 μελετών παρουσίασε ότι η λήψη αΜΕΑ/ΑΥΑ σε ασθενείς με COVID-19 συσχετίζεται με χαμηλότερη θνητότητα και παρόμοιας βαρύτητας νόσο συγκριτικά με τους ασθενείς που δεν ελάμβαναν αΜΕΑ/ΑΥΑ.
Τέλος, μετα-ανάλυση 25 μελετών έδειξε ότι η λήψη αΜΕΑ/ΑΥΑ δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από SARS-CoV-2, νοσηλείας σε κοινή πτέρυγα ή μονάδα εντατικής θεραπείας, βαριάς νόσησης και θανάτου.
Γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού των μελετών
- Ασιατικές χώρες: ελάττωσε τον κίνδυνο βαριάς νόσησης και θανάτου, στη Βόρεια Αμερική αύξησε τον κίνδυνο νοσηλείας σε ΜΕΘ,
- Ευρώπη: αύξησε τον κίνδυνο θανάτου σχετιζόμενο με COVID-19.
Σημειώνεται ότι οι αΜΕΑ φαίνεται να έχουν οριακά σημαντική προστατευτική δράση όσο αφορά στη θνητότητα σχετιζόμενης με τον COVID-19 συγκριτικά με τους ΑΥΑ.
Αναγκαία κρίνονται τα αποτελέσματα προοπτικών τυχαιοποιημένων μελετών, όπως η REPLACE-COVID, για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη θεραπευτική χρήση των αΜΕΑ/ΑΥΑ σε ασθενείς με COVID-19.
