Διατροφή Vegan και ψυχική υγεία

Tης Ιωάννας Θεοδωρακοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος υπογονιμότητας, Επικεφαλής υπηρεσιών FEELWELLTODAY.com.

Οι δίαιτες που στηρίζονται σε περιορισμό της κατανάλωσης κρέατος μπορεί να είναι της μόδας αλλά η λογική ουσιαστικά δεν είναι κάτι καινούργιο. Υπάρχουν κοινωνίες των οποίων η διατροφή είναι κυρίως χορτοφαγική. Όμως το Veganism είναι κάτι διαφορετικό καθώς βγάζει από τη διατροφή ολοκληρωτικά και τα ζωικά προιόντα.

Ενώ σε καμία κοινωνία δεν επιβάλλεται μια αυστηρά vegan διατροφή, σίγουρα υπάρχουν οφέλη από τον περιορισμό του κρέατος και των ζωικών προιόντων. Τα ζωικά λίπη είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στην αύξηση της χοληστερόλης και έχουν συνδεθεί με καρδιαγγειακά νοσήματα, υψηλή πίεση ακόμα και με κάποια είδη καρκίνου, άρα για καλύτερη υγεία της καρδιάς και χαμηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας, καρκίνου και άλλων νοσημάτων σίγουρα προτείνεται. Όμως, δεδομένου ότι κάποιες θρεπτικές ουσίες είναι διαθέσιμες μόνο σε ζωικά προιόντα, αν η απόφαση για μια vegan διατροφή δεν γίνει για τους σωστούς λόγους και με τον ενδεδειγμένο τρόπο, μπορεί να προκαλέσει σημαντικές διατροφικές ανεπάρκειες οι οποίες επηρεάζουν την ψυχική υγεία του ατόμου. Όμως είναι απαραίτητο να επισημάνω ότι μια δίαιτα vegan δεν προκαλεί σαν αιτία-αιτιατό ψχικές διαταραχές καθώς χρειάζεται να υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες. Για παράδειγμα, αν η απόφαση για αυτή τη δίαιτα είναι συνέπεια μιας διαταραχής όπως η υποχονδρίαση.

Οι θρεπτιικές ουσίες που συνδέονται με την ψυχική υγεία και τις οποίες βρίσκουμε μόνο σε ζωικά προιόντα, λείπουν από μια αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα άρα πρέπει να ληφθούν υποκατάστατα προκειμένου να παραμείνει κάποιος υγιής. Η Β-12, το φολικό οξύ, το Ω-3 και τα αμινοξέα για παράδειγμα. Ανεπάρκεια σε αυτές τις διατροφικές ουσίες έχει συνδεθεί με κατάθλιψη, προβλήματα διάθεσης και μεταβολισμού, χαμηλή ενέργεια, δυσκολίες μνήμης και συγκέντρωσης.

Η Β-12 είναι υπεύθυνη για χημικές ουσίες που ρυθμίζουν τη διάθεση όπως η σεροτονίνη άρα ανεπάρκεια της, μειώνει την παραγωγή αυτών των ουσιών κι έτσι μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή διάθεσης. Πολύ χαμηλή Β-12 μπορεί να προκαλέσει σημαντική απώλεια μνήμης και σύγχυση. Σαφώς και δεν είναι η μόνη αιτία για διαταραχές άγχους και κατάθλιψης (στρες , ορμόνες).

Υπάρχουν διάφορες μεταβολικές διαδικασίες στο σώμα που εξαρτώνται από το φολικό οξύ. Τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι χαρακτηριστική ένδειξη ανεπάρκειας φολικού οξέος.

Το σώμα μας χρειάζεται Ω-3 λιπαρά οξέα για την φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου. Η δουλειά του είναι να διατηρεί την υγεία των κυττάρων και να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Η απουσία Ω-3 οδηγεί σε προβλήματα μάθησης και μνήμης.

Τα αμινοξέα αποτελούν τα βασικά δομικά στοιχεία των πρωτεινών όπως και πολλών νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου. Η πρόσληψη πρωτείνης μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην λειτουργία του εγκεφάλου και συνεπώς στη ψυχική υγεία.   Για παράδειγμα, οι νευροδιαβιβαστές ντοπαμίνη και σεροτονίνη συνίστανται από τα αμινοξέα τυροσίνη και τριπτοφάνη αντιστοίχως. Έλλειξη αυτών μπορεί να ευθύνεται για πεσμένη διάθεση και επιθετικότητα.

Βέβαια ας μην ξεχνάμε και τις θερμίδες. Καθώς ακολουθώντας μια αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα συχνά μειώνουμε καθοριστικά τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Αν αυτή η μείωση αφορά μείωση των βασικών θρεπτικώνικών στοιχείων και υδατανθράκων, μπορεί να παρατηρήσουμε νευρικότητα λόγω της πείνας μες στην ημέρα. Γι` αυτό πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι συμπληρώνουμε τις θερμίδως επαρκώς.

Ενώ λοιπόν μια καλά ισορροπημένη χορτοφαγική δίαιτα δεν προκαλεί ψυχική διαταραχή αυτή καθ` αυτή, οι διατροφικές ανεπάρκειες μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα στην ψυχική υγεία μας. Η λέξη κλειδί λοιπόν είναι «καλά-ισορροπημένη». Ο περιορισμός των ζωικών προιόντων από τη διατροφή και η αντικατάστασή τους με αγοραστό φαγητό και άλλες χαμηλής διατροφική αξίας επιλογές, αδιαμφισβήτητα οδηγεί σε ανεπάρκειες οι οποίες θα έχουν αρνητικές συνέπειες στην νοητική και συναισθηματική μας κατάσταση.

Δουλεύει λοιπόν αν γίνει για τους σωστούς λόγους και με τον σωστό τρόπο. Καθώς οι ακρότητες φέρνουν μόνο ακρότητες και εξυπηρετούν την διαταραγμένη λογική του «όλα ή τίποτα». Μην ξεχνάτε ότι η προσωπική ισορροπία και κατά συνέπεια η υγεία (σωματική και ψυχική) βρίσκεται στις γκρί περιοχές….όχι στις άσπρες ή τις μαύρες.