Διδάγματα από το σκάνδαλο Novartis

Του Ξενοφώντα Κ. Κροκίδη, Προέδρου Ιατρικού Συλλόγου Καβάλας.

Τους τελευταίους μήνες παρακολουθούμε όλοι μας -επαγγελματίες υγείας και μη- με μεγάλη έκπληξη τα δημοσιεύματα του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου, που αφορούν τις ακολουθούμενες πρακτικές της ελβετικής εταιρείας Novartis. Ήδη, έχουν επιληφθεί οι αρμόδιες δικαστικές αρχές, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό(ΗΠΑ), τη διαλεύκανση όλων όσων βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε καθημερινή βάση.

Με τα έργα και τις ημέρες της Novartis θα ασχοληθεί επίσης η αρμόδια Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων, που συστάθηκε πρόσφατα, προκειμένου να διερευνήσει «παράτυπες» και «παράνομες» διαδρομές  μαύρου χρήματος, μικρές και μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς στο χώρο της υγείας κατά τα έτη 1997-2014.

Ενώ λοιπόν η ελληνική κοινωνία και ειδικότερα οι άνθρωποι του ιατρο-φαρμακευτικού «κυκλώματος»(Γιατροί, Φαρμακοποιοί, Στελέχη Φαρμακευτικών Εταιρειών, Ιατρικοί Επισκέπτες κ.α.) αναμένουν με μεγάλη αγωνία να … «ανοίξουν στόματα» και να αποδοθούν ενδεχομένως ποινικές ή άλλες ευθύνες, μπορούν ήδη -κατά την προσωπική μου άποψη- να εξαχθούν ορισμένα χρήσιμα διδάγματα-συμπεράσματα, που βασίζονται στην κριτική και συστηματική ανάλυση των δημοσιευμάτων.

1. Αναθεώρηση του νομικού πλαισίου της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης

Η Novartis διέθεσε-σύμφωνα με τα δημοσιεύματα-την τελευταία τριετία 9,4 εκατομμύρια ευρώ σε 35 συλλόγους και ομάδες ασθενών. Στο πρόσωπο αυτών των συλλόγων και αμάδων ασθενών, η Novartis- και κάθε φαρμακευτική εταιρεία με παρόμοια δράση-βρίσκει τον καλύτερο σύμμαχο, την καλύτερη και πιο «αθώα» εκπροσώπηση «λόμπι». Γιατί η φράση του αείμνηστου Κορνήλιου Καστοριάδη «ζούμε στην εποχή  των λόμπι και των χόμπι», παραμένει πάντα επίκαιρη.

2. Επικαιροποίηση του όρου επονομαζόμενων «Καινοτόμων Φαρμάκων»

Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα της ALCO, τα καινοτόμα φάρμακα ταυτίζονται από τους πολίτες με μεγαλύτερο προσδόκιμο και καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά και με ευκολότερο τρόπο χορήγησης. Ειδικότερα, έξι στους δέκα πολίτες αναφέρουν ότι τα νέα καινοτόμα φάρμακα σχετίζονται άμεσα με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.

Αναπάντητο πάντως παραμένει το ερώτημα, εάν όλα τα καινοτόμα φάρμακα(χημειοθεραπευτικά, ανοσοτροποποιητικά, αντιυπερτασικά, αντιδιαβητικά, αντιβιοτικά και άλλα) αποτελούν πράγματι κάτι καινούργιο, πρωτοποριακό, διαφορετικό, στα χέρια των λειτουργών της υγείας.

3. Ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη χρήση Γενόσημων Φαρμάκων

Οι συμπατριώτες μας συνεχίζουν να βλέπουν με καχυποψία τα γενόσημα φάρμακα, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το επίπεδο γνώσης των πολιτών γι΄ αυτά. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό, τη χαμηλή διείσδυση των γενόσημων φαρμάκων  στην ελληνική αγορά.

Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, για κάθε δυο παλιά φάρμακα μόνο το ένα αντικαθιστάται από γενόσημα, ενώ το άλλο υποκαθίσταται από νεότερο και δαπανηρότερο.

4. Επανασχεδιασμός της Δια Βίου Εκπαίδευσης των Γιατρών

Η Συνεχιζόμενη η Δια Βίου Εκπαίδευση των Γιατρών, είναι απαραίτητη λόγω των συνεχών και αλματωδών εξελίξεων στον χώρο της ιατρικής επιστήμης. Σε μερικές χώρες, όπως στις ΗΠΑ, αυτή η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για την ανανέωση της άδειας άσκησης επαγγέλματος. Στη χώρα μας, σε αντίθεση  με άλλες χώρες, η χρηματοδότηση για την παρακολούθηση αυτών των συνεδρίων γίνεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες με απευθείας πρόσκληση-συναλλαγή με τον κάθε γιατρό.

Πολλές συλλογικότητες (Ιατρικοί Σύλλογοι, Επιστημονικές Εταιρείες, κ.α.) και μεμονωμένες ιατρικές προσωπικότητες έχουν καταθέσει στο πρόσφατο και το απώτερο παρελθόν τεκμηριωμένες προτάσεις, προκειμένου να μεταρρυθμιστεί η παραπάνω «αντιδεοντολογική» και  «αντιεπιστημονική» κατάσταση.

5. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου των Ιατρικών Επισκεπτών

Ο Ιατρικός Επισκέπτης έχει ως έργο του την ενημέρωση των Γιατρών, αλλά και των άλλων Επαγγελματιών Υγείας, για τα καινούργια φαρμακευτικά σκευάσματα, καθώς και την υπενθύμιση για τη χορήγηση και τη δράση των παλαιότερων σκευασμάτων. Με άλλα λόγια, ο ρόλος του Ιατρικού Επισκέπτη ήταν και παραμένει ενημερωτικός.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των τελευταίων μηνών, που βασίζονται σε στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει οι αμερικανικές αρχές, πάνω από 4.800 γιατροί στην Ελλάδα ελάμβαναν χρήματα για συνταγογράφηση από την Novartis. Οι πληρωμές γίνονταν από ένα τροφοδότη λογαριασμό, μέσω του οποίοι διακινήθηκαν 28 εκατομμύρια ευρώ. Αναφέρεται μάλιστα, ότι η Novartis υπέγραφε και συμβόλαια με τους γιατρούς, τα οποία μπορεί να επιδείξει στις Αρχές.