Εχθρός Νο1 ο καρκίνος: Τι έδειξε η πρώτη μελέτη για τα κριτήρια κατανομής των πόρων στην Υγεία

Σύνθετη “εξίσωση” φαίνεται πως αποτελεί η διαδικασία της λήψης αποφάσεων για την κατανομή των πόρων στην υγεία. Μια μελέτη, όμως, που πραγματοποιήθηκε πρώτη φορά στη χώρα μας, επιχείρησε να δημιουργήσει μια διαδικασία λήψης των αποφάσεων αυτών, που βασίζεται αλλά και αξιοποιεί τα πολλαπλά κριτήρια, όπως αυτά αναδείχθηκαν  από μια διεπιστημονική ομάδα εμπειρογνωμόνων. Η μελέτη της ΕΣΔΥ έθεσε και έναν δεύτερο στόχο: να εκτιμήσει, μέσω της παραγωγής ενός ειδικού αλγορίθμου, τις νόσους, οι οποίες οφείλουν να αποτελούν μείζονες προτεραιότητες κατά την κατανομή των πόρων, ειδικά στο “στερημένο” οικονομικά ελληνικό σύστημα υγείας.

Την πρώτη θέση σε αυτή τη λίστα βρέθηκαν τα κακοήθη νεοπλάσματα, τα οποία στη χώρα μας αντιστοιχούν σήμερα στο 20% του συνολικού φορτίου και στο 9,5% της δημόσιας δαπάνης για την Υγεία. Τα κριτήρια που ανέδειξαν σε πρώτη προτεραιότητα τον καρκίνο δεν είναι μόνο το φορτίο της νόσου και οι αποδιδόμενοι πόροι, αλλά και μια σειρά από άλλα κριτήρια κοινωνικών αξιών. Μεταξύ των τελευταίων είναι η ανισότητα στην πρόσβαση για το σύνολο των πασχόντων από καρκίνο στην Ελλάδα, αλλά και η συχνότητα εμφάνισης καταστροφικών δαπανών στα νοικοκυριά με πάσχοντες από καρκίνο στη χώρα, η οποία είναι ιδιαίτερα υψηλή. “Αν και σε επίπεδο δαπανών δεν είμαστε μακριά από το μέσο όρο της Ε.Ε., με 6% να αφορά στις συνολικές δαπάνες για την Υγεία [9,5% δημόσιας δαπάνης], υπάρχει μια υποεκτίμηση της ιδιωτικής δαπάνης, που μπορεί να μη σχετίζεται μόνο με τη νοσηλεία και τα φάρμακα, αλλά να περιλαμβάνει και το βάρος της φροντίδας. Αυτό για να το υπολογίσουμε χρειάζεται περισσότερη έρευνα”, ανέφερε ο Ιωάννης Κυριόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ. 

Τα βασικά κριτήρια επιρροής στη ληψη της απόφασης περιέγραψε, σε συνέντευξη τύπου, ο Επιστημονικός Συνεργάτης του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ, Κ. Αθανασάκης:

1. Το φορτίο της νόσου, το οποίο αποτελεί και τη σημαντικότερη παράμετρο, με 24,5%,
2. Η δυνατότητα βελτίωσης της υγείας των πασχόντων από την παροχή επιπλέον πόρων στη νοσολογική κατηγορία υπό εξέταση, με 19%,
3. Το άμεσο κόστος της νόσου και η εκτιμώμενη αύξηση του εντός της επόμενης 5ετίας, με 16%,
4. Το έμμεσο κόστος της νόσου, 13,2%,
5. Οι ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας των πασχόντων, με 10,9%,
6. Η πιθανότητα ύπαρξης καταστροφικών δαπανών υγείας στα νοικοκυριά με πάσχοντες από τη νόσο, 9,1%,
7. Η “αξία της προαίρεσης”, δηλαδή η τοποθέτηση πόρων για την έγκαιρη αντιμετώπιση αυτών που θα αναπτύξουν τη νόσο, δεδομένης της σοβαρότητας του νοσήματος και της κοινωνικής απαίτησης για χορήγηση θεραπείας, 7,3%.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, τα κακοήθη νεοπλάσματα εκτιμήθηκαν ως η σημαντικότερη προτεραιότητα για την κατανομή των πόρων υγείας (με βαθμό 9,53/10). Όπως εξήγησε ο κ. Κυριόπουλος, τη λίστα συμπληρώνουν οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος (8,36/10), οι τραυματισμοί (7,77/10), οι παθήσεις του νευρικού συστήματος (7,71/10), οι παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος (7,37/10) και οι ψυχικές διαταραχές (7,35/10). “Εκτιμήσεις παρήχθησαν για όλες τις μεγάλες κατηγορίες παθήσεων, βάσει ICD-10”, διευκρίνησε.

Όπως εκτιμήθηκε, για τον καρκίνο, ως υψηλότερη προτεραιότητα, θα πρέπει να  κατανέμονται περίπου 11 στα 100 “νέα ευρώ” δημόσιας δαπάνης, ενώ η κατανομή θα πρέπει να αφορά στο σύνολο του συνεχούς της νόσου (θεραπεία αλλά και παρεμβάσεις πρόληψης ή/και μακροχρόνιας φροντίδας).

Όπως εξήγησε, ο κ. Κυριόπουλος, έως τώρα “η κατανομή των (περιορισμένων) πόρων στο σύστημα υγείας κατά κύριο λόγο ακολουθεί την έκφραση της ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες υγείας. Αδυνατεί, αφενός, να ανταποκρίνεται στις ανάγκες υγείας και, αφετέρου, να ενσωματώνει τις κοινωνικές προτιμήσεις και τις αξιακές προτεραιότητες αναφορικά με τη νόσο και τη θεραπεία. Ως εκ τούτου, η απουσία μιας δομημένης διαδικασίας λήψης αποφάσεων για την κατανομή των πόρων και η εναπόθεσή της στις “δυνάμεις της αγοράς”, οδηγεί σε στρεβλώσεις, ανισότητες στην πρόσβαση και, εν τέλει, στη μη βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας κατά το μέγιστο δυνατό”.

“Ουσιαστικά αυτή η μελέτη έρχεται να εισάγει έναν νέο τρόπο σκέψης γύρω από την κατανομή των πόρων. Τώρα ακολουθείται ένα μοντέλο λογιστικό, που βασίζεται στη ζήτηση, το οποίο όμως πολλές φορές αποδεικνύεται ανεπαρκές, οδηγώντας σε κοινωνικούς αποκλεισμούς. Με τη μελέτη αναζητήσαμε τον τρόπο επίλυσης του θέματος προγραμματισμού της δαπάνης”, σημείωσε ο κ. Αθανασάκης. Αυτός ο νέος τρόπος προσέγγισης της κατανομής των πόρων θα μπορούσε να επιτρέψει τη δημιουργία “οριζόντιων προϋπολογισμών, που θα περιλαμβάνουν κάθε δαπάνη και όχι μόνο το θεραπευτικό κόστος”, προσέθεσε ο κ. Κυριόπουλος.

“Δύο αδιαμφισβήτητες αλήθειες παραμένουν σήμερα στην αντιμετώπιση του καρκίνου: α) η εποχή της ιατρικής ακρίβειας κουβαλά και προκλήσεις και ευκαιρίες, και β) υπάρχει πολλή δουλειά ακόμη να γίνει προς την κατεύθυνση της καλύτερης οργάνωσης για να απολαμβάνουν οι ασθενείς τα μέγιστα  δυνατά αποτελέσματα της προόδου της επιστήμης μας”, ανέφερε από την πλευρά του ο Ιωάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος – Ογκολόγος και Πρόεδρος της ΕΟΠΕ. Ο κ. Μπουκοβίνας ανέδειξε τη σημασία της συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων (ασθενών, γιατρών, ρυθμιστικών αρχών, Πολιτείας)  για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στα φάρμακα που έχουν ανάγκη.

“Αυτή τη στιγμή έχουμε πολλά ανοιχτά μέτωπα που πρέπει να επιλυθούν σύντομα, γιατί η ζωή δεν περιμένει! Έλλειψη αποτελεσματικών και φθηνών φαρμάκων, δυσκολίες στην εισαγωγή καινοτόμων φαρμάκων, υιοθέτηση διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων, δημιουργία αρχείων ασθενών, ελάττωση της γραφειοκρατίας στην καθημερινότητα του ογκολογικού ασθενούς αλλά και όλου του συστήματος περίθαλψής του, ακόμη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την πρόληψη του καρκίνου, ενίσχυση της έρευνας και δημιουργία εξειδικευμένων κέντρων για σπάνιους όγκους, υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο σε τελικό στάδιο. Αυτά και πολλά άλλα είναι κατατεμαχισμένα σήμερα μεταξύ διαφόρων υπηρεσιών, που πολλές φορές λειτουργούν ανεξάρτητα ή και ανταγωνιστικά”, προσέθεσε ο πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδας. Αναφέρθηκε, δε, στη σημασία δημιουργίας ενός ευέλικτου και αποτελεσματικού Εθνικού Ινστιτούτου για τον Καρκίνο.

Στη σημασία ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Έλεγχο του Καρκίνου και ενός πληθυσμιακού Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών για την κατανομή των πόρων υγείας στον καρκίνο αναφέρθηκε η πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου, Καίτη Αποστολίδου.

“Το σύστημα υγείας μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του πληθυσμού για την πρόληψη, τον προσυμπτωματικό έλεγχο, τη θεραπεία και τη φροντίδα του καρκίνου μόνο μέσω του σύγχρονου επιστημονικού σχεδιασμού. Ο σχεδιασμός της ολοκληρωμένης πολιτικής για τον καρκίνο αποτυπώνεται σε ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Έλεγχο του Καρκίνου, που δίνει τη δυνατότητα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής υγείας για τον καρκίνο, να σχεδιάσουν λεπτομερώς την πολιτική τους για τον καρκίνο σε όλα τα επίπεδα, από την πρόληψη μέχρι τη φροντίδα για την επιβίωση από τον καρκίνο”, εξήγησε.

Η απουσία ενός Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών στερεί από την Ελλάδα τη δυνατότητα χάραξης πολιτικής για τον καρκίνο, που να βασίζει τις εκτιμήσεις για την κατανομή των πόρων υγείας στον καρκίνο σε πραγματικά δεδομένα, σημείωσε η κ. Αποστολίδου. Έκρινε, μάλιστα, απαραίτητη την αντικατάσταση  πεπαλαιωμένων τεχνολογιών υγείας, που η αποτελεσματικότητα τους σήμερα είναι ελάχιστη μέσω μιας ορθολογικότερης χρήσης των διαθεσίμων πόρων.