Εφιαλτική πρόβλεψη επιστημόνων για την παιδική & εφηβική παχυσαρκία

Σοκαριστικά είναι τα στοιχεία για τον αριθμό των παχύσαρκων παιδιών και εφήβων (ηλικίας 5-19 ετών) παγκοσμίως, και στη χώρα μας, καθώς και για την τάση της σύγχρονης αυτής “μάστιγας” στα χρόνια που θα ακολουθήσουν.

Σύμφωνα με μία νέα επιδημιολογική μελέτη που δημοσιεύει το επιστημονικό περιοδικό The Lancet, τη μεγαλύτερη που υπήρξε ποτέ για το θέμα, μέσα σε τέσσερις 10ετίες η παιδική και εφηβική παχυσαρκία δεκαπλασιάστηκε! Οι επιστήμονες, μάλιστα, εκτιμούν πως εάν δεν αλλάξει κάτι στο δραματικό αυτό σκηνικό το 2022 τα παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι θα είναι περισσότερα από μέτρια ή τα σοβαρά ελλιποβαρή!

Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 100 ερευνητές, διεξήχθη από το Imperial College του Λονδίνου σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και με συμμετοχή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο συγγραφέας του άρθρου και καθηγητής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Imperial College London, Majid Ezzati, αναφέρει σχετικά: “Κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες , τα ποσοστά παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους έχουν εκτοξευτεί παγκοσμίως, και συνεχίζουν να αυξάνονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Τελευταία, τα επίπεδα παχυσαρκίας έχουν σταθεροποιηθεί σε χώρες υψηλού εισοδήματος, αλλά παραμένουν απαράδεκτα υψηλά”.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι ανησυχητικές αυτές τάσεις αντικατοπτρίζουν τις επιπτώσεις του μάρκετινγκ και των πολιτικών τροφίμων παγκοσμίως, με τις υγιεινές και υψηλής θρεπτικής αξίας τροφές να είναι πολύ ακριβές για αδύναμες οικονομικά οικογένειες και κοινότητες.

“Οι τάσεις αυτές προμηνύουν μία γενιά παιδιών και εφήβων που θα μεγαλώνουν ως παχύσαρκα άτομα με κακή κατάσταση θρέψης” προειδοποιεί, τονίζοντας την ανάγκη εξεύρεσης τρόπων αύξησης της διαθεσιμότητας των υγιεινών και θρεπτικών τροφών στο σπίτι και το σχολείο. “Ιδιαιτέρως για οικονομικά αδύναμες οικογένειες και κοινότητες, καθώς και κανονισμούς και σχετική φορολογία για να προστατεύσουμε τα παιδιά από το μη υγιεινό φαγητό” διευκρινίζει.

Η Δρ Fiona Bull, συντονιστής προγράμματος για την παρακολούθηση και την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών στον ΠΟΥ, σχολιάζει: “Τα στοιχεία αυτά υπογραμμίζουν, υπενθυμίζουν και ενισχύουν ότι το υπέρβαρο και η παχυσαρκία αποτελούν σήμερα παγκόσμια κρίση για την υγεία και απειλούν να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια εκτός αν ξεκινήσουμε και λαμβάνουμε δραστικά μέτρα”.

Για τους ειδικούς, πάντως, υπάρχουν λύσεις για τη μείωση της παιδικής και παχυσαρκίας στις οδηγίες Εφαρμογής του Σχεδίου για τη Λήξη της Παιδικής Παχυσαρκίας (ECHO) που έχει εκδώσει ο ΠΟΥ και στις κατευθυντήριες οδηγίες που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς από τον Οργανισμό προς τους εργαζόμενους στην υγειονομική περίθαλψη για τον εντοπισμό και τη διαχείριση παιδιών που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

“Οι χώρες θα πρέπει να στοχεύσουν ιδιαίτερα στο να μειώσουν την κατανάλωση φθηνών, εξαιρετικά-επεξεργασμένων, πυκνών θερμίδων, φτωχών σε θρεπτικά συστατικά τροφίμων. Θα πρέπει, επίσης, να μειώσουν το χρόνο που τα παιδιά δαπανούν σε δραστηριότητες με βάση την οθόνη και σε καθιστικές δραστηριότητες αναψυχής, με το να προωθούν μεγαλύτερη συμμετοχή σε σωματική δραστηριότητα μέσω δραστήριας αναψυχής και αθλημάτων” επισημαίνει η Δρ Bull.

“Καμπανάκι” για τα Ελληνόπουλα

Όπως προκύπτει από τη μελέτη, στην Ελλάδα τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας εντοπίζονται στα αγόρια.

Ο καθηγητής Αντώνης Ζαμπέλας από το Tμήμα Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονικός Υπεύθυνος της μελέτης, δηλώνει σχετικά: “Λόγω του ότι ο κίνδυνος εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων στην ενήλικη ζωή αυξάνεται με την παρουσία παιδικής παχυσαρκίας, πρέπει να ληφθούν μέτρα άμεσα σε επίπεδο χώρας για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος που είναι πλέον πρόβλημα δημόσιας υγείας”.

Όπως εξηγεί, στη χώρα μας υπάρχει πλέον ένας ικανοποιητικός αριθμός αξιόπιστων μελετών που διερεύνησε και εξακολουθεί να διερευνά το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας. Μία από αυτές είναι η Μελέτη GRECO, που διεξήχθη σε αντιπροσωπευτικό δείγμα από όλη τη χώρα σε παιδιά δημοτικού σχολείου.

Το “προφίλ” των παχύσαρκων παιδιών & εφήβων

Οι ερευνητές αξιολόγησαν το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και πώς έχει αλλάξει το σκηνικό της παχυσαρκίας παγκοσμίως από το 1975 έως το 2016, αναλύοντας δεδομένα μετρήσεων ύψους και βάρους σχεδόν 130 εκατομμυρίων ατόμων ηλικίας 5 ετών και άνω (31,5 εκ. άτομα 5-19 ετών και 97,4 εκ. άτομα 20 ετών και άνω).

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα ποσοστά παχυσαρκίας στα παιδιά και τους εφήβους παγκοσμίως αυξήθηκαν από λιγότερο από 1% (ισοδύναμο με 5 εκατ. κορίτσια και 6 εκατ. αγόρια) το 1975, σε σχεδόν 6% στα κορίτσια (50 εκατ.) και σχεδόν 8% στα αγόρια (74 εκατ.) το 2016. Συνδυαστικά, ο αριθμός των παχύσαρκων ατόμων 5 έως 19 ετών υπερδεκαπλασιάστηκε παγκοσμίως, από 11 εκατομμύρια το 1975 σε 124 εκατομμύρια το 2016. Επιπλέον, 213 εκατομμύρια άτομα ήταν υπέρβαροι το 2016, αλλά ήταν κάτω από το όριο της παχυσαρκίας. Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν ότι αν συνεχίσουν οι μετά το 2000 τάσεις, τα παγκόσμια επίπεδα παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας θα ξεπεράσουν τα επίπεδα για μέτρια και σοβαρά ελλιποβαρή για την ίδια ηλικιακή ομάδα έως το 2022.

Παρ ‘όλα αυτά, ο μεγάλος αριθμός παιδιών και εφήβων με μέτρια ή σοβαρά ελλιποβαρή το 2016 (75 εκατ. κορίτσια και 117 αγόρια) εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία, ιδίως στα φτωχότερα μέρη του κόσμου. Αυτό αντικατοπτρίζει την απειλή που συνιστά ο υποσιτισμός σε όλες τις μορφές του, καθώς υπάρχουν ελλιποβαρής και παχύσαρκοι νέοι που ζουν στις ίδιες κοινότητες.

Τα παιδιά και οι έφηβοι μετατοπίστηκαν ταχέως από κατά το μεγαλύτερο μέρος ελλιποβαρείς σε κυρίως υπέρβαροι σε πολλές χώρες μεσαίου εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Οι συγγραφείς λένε ότι αυτό θα μπορούσε να αντανακλά την αύξηση της κατανάλωσης ενεργειακά πυκνών τροφών, ιδιαίτερα των επεξεργασμένων υδατανθράκων, που οδηγούν σε αύξηση βάρους και δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Παγκόσμια δεδομένα για την παχυσαρκία και το χαμηλό βάρος

Το 2016, υπήρχαν 50 εκατομμύρια κορίτσια και 74 εκατομμύρια αγόρια με παχυσαρκία στον κόσμο, ενώ ο παγκόσμιος αριθμός κοριτσιών και αγοριών που είναι μέτρια ή σοβαρά ελλιποβαρή ήταν 75 εκατομμύρια και 117 εκατομμύρια αντίστοιχα.

Ο αριθμός των παχύσαρκων ενηλίκων αυξήθηκε από 100 εκατομμύρια το 1975 (69 εκατομμύρια γυναίκες, 31 εκατομμύρια άνδρες) σε 671 εκατομμύρια το 2016 (390 εκατομμύρια γυναίκες, 281 εκατομμύρια άνδρες). Ένα άλλο 1,3 δισεκατομμύριο ενήλικες ήταν υπέρβαροι, αλλά έπεσαν κάτω από το όριο για την παχυσαρκία.

Δεδομένα της Περιοχής/Χώρας για παχυσαρκία, ΔΜΣ και ελλιποβαρείς

Παχυσαρκία:

Η αύξηση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, ειδικά στην Ασία, έχει επιταχυνθεί από το 1975. Αντιθέτως, στις χώρες με υψηλό εισόδημα έχει επιβραδυνθεί και σταθεροποιηθεί.

Η μεγαλύτερη αύξηση στον αριθμό των παχύσαρκων παιδιών και εφήβων παρατηρήθηκε στην Ανατολική Ασία, σε Αγγλόφωνες περιοχές με υψηλό εισόδημα (Η.Π.Α., Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο), και στη Μέση Ανατολή και τη Βόρια Αφρική.

Το 2016, τα ποσοστά παχυσαρκία ήταν τα υψηλότερα συνολικά στην Πολυνησία και στη Μικρονησία, στο 25.4% στα κορίτσια και στο 22.4% στα αγόρια, ακολουθούμενοι από τις Αγγλόφωνες περιοχές με υψηλό εισόδημα. Το Ναουρού είχε το υψηλότερο επιπολασμό παχυσαρκίας για τα κορίτσια (33.4%), και οι Νήσοι Κουκ είχαν το υψηλότερο για τα αγόρια (33.3%).

Στην Ευρώπη, τα κορίτσια στη Μάλτα και τα αγόρια στην Ελλάδα είχαν τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας, στο 11.3% και 16.7% του πληθυσμού αντίστοιχα. Τα κορίτσια και τα αγόρια στη Μολδαβία είχα τα χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας, στο 3.2% και 5% του πληθυσμού αντίστοιχα.

Τα κορίτσια στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν το 73^ο υψηλότερο ποσοστό παχυσαρκίας παγκοσμίως (6^ο στην Ευρώπη), και τα αγόρια στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν τη 84^η υψηλότερη παχυσαρκία παγκοσμίως (18^η στην Ευρώπη).

Τα κορίτσια στις Η.Π.Α. είχαν το 15^ο υψηλότερο ποσοστό παχυσαρκίας παγκοσμίως, και τα αγόρια είχαν τη 12^ο υψηλότερη παχυσαρκία παγκοσμίως.

Μεταξύ των χωρών υψηλού εισοδήματος, οι Η.Π.Α. είχαν τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας για τα κορίτσια και τα αγόρια.

ΔΜΣ:

Η μεγαλύτερη αύξηση του ΔΜΣ των παιδιών και εφήβων από το 1975 ήταν στην Πολυνησία και στη Μικρονησία και για τα δύο φύλα, και στην κεντρική Λατινική Αμερική για τα κορίτσια. Η μικρότερη αύξηση του ΔΜΣ των παιδιών και εφήβων κατά τη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών που κάλυψε η μελέτη παρατηρήθηκε στην Ανατολική Ευρώπη.

Η χώρα με τη μεγαλύτερη αύξηση του ΔΜΣ για τα κορίτσια ήταν η Σαμόα, όπου αυξήθηκε κατά 5.6 kg/m², και για τα αγόρια ήταν οι Νήσοι Κουκ, όπου αυξήθηκε κατά 4.4 kg/m².

Ελλιποβαρείς:

Η Ινδία είχε την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης μέτριας και σοβαρής έλλειψης βάρους κάτω των 19 ετών κατά τη διάρκεια αυτών των τεσσάρων δεκαετιών (το 24.4% των κοριτσιών και το 39.3% των αγοριών ήταν μέτρια ή σοβαρά ελλιποβαρή το 1975, και 22.7% και 30.7% το 2016). Τα 97 εκατομμύρια των παιδιών και των εφήβων που είναι μέτρια ή σοβαρά ελλιποβαρή στον κόσμο ζούσαν στην Ινδία το 2016.