ΕΚΠΑ: Θεραπευτικές εξελίξεις την εποχή της πανδημίας

Στο πλαίσιο της ημερίδας «Θεραπευτικές Εξελίξεις 2021» πραγματοποιήθηκε στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Θεραπευτικές εξελίξεις την εποχή της πανδημίας», την οποία συντόνισαν ο καθηγητής Ιατρικής και Πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος και η καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Ασημίνα Μητράκου.

Εμβόλια

Η σειρά των ομιλιών άνοιξε με τον Επ. Καθηγητή Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρο του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) Δημήτρης Φιλίππου, ο οποίος  επεσήμανε ότι η πρωτοφανής ταχύτητα ανάπτυξης και έγκρισης των εμβολίων έναντι του SARS-CoV-2. Σχετικά με τα πρόσφατα δεδομένα από τα περιστατικά θρομβώσεων με τα εμβόλια της AstraZeneca και της Johnson & Johnson, ο κ. Φιλίππου τόνισε ότι η γνώση αυτών των σπάνιων παρενεργειών θα βοηθήσει στην πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση, ενώ παράλληλα θα μπορεί να συνεχίσει ο εμβολιασμός καθώς συνολικά τα οφέλη υπερτερούν των πιθανών κινδύνων. Αναφορικά με το εμβολιαστικό πρόγραμμα «Ελευθερία» ο ίδιος ανέφερε ότι προβλέπειτην πιθανή ανάγκη επανάληψης του εμβολιασμού μετά από κάποιο χρονικό διάστημα εφόσον αυτό απαιτηθεί σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα.

Διασπορά

Σε μια σύνοψη της πορείας της πανδημίας ο καθηγητής Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Νίκος Σύψας, ο οποίος πραγματοποίησε μια επιδημιολογική ανασκόπηση της πανδημίας COVID-19. Όπως εξήγησε ο καθηγητής, σε παγκόσμιο επίπεδο, η ηλικία αποτελεί τον σοβαρότερο παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσο COVID-19 με την πλειοψηφία των νοσηλειών να αφορούν ανθρώπους άνω των 65 ετών και να ακολουθούν οι ηλικίες 50 – 64 έτη. Ωστόσο, στην περίπτωση της  Ινδίας στην οποία παρατηρείται πρόσφατα μια απότομη αύξηση των κρουσμάτων που βρίσκεται σε εξέλιξη, στην Νότια Αφρική όπου ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού είναι μικρός και εμφανίζει μια ιδιαίτερη επιδημιολογική καμπύλη. Μεταξύ άλλων, ο κ. Σύψας αναφέρθηκε στην πίεση  του ΕΣΥ και τη σχεδόν καθολική κάλυψη των κλινών ΜΕΘ COVID-19 που συνεχώς αυξάνονται και σημείωσε ότι το πρώτο σημάδι μείωσης της νοσοκομειακής ζήτησης θα φανεί όταν οι εισαγωγές νέων ασθενών μειωθούν τόσο ώστε να γίνουν ίσες τουλάχιστον με τα εξιτήρια των ασθενών με COVID-19. Χαρακτηριστικό του τρέχοντος επιδημικού κύματος είναι ότι η διάμεση ηλικία των κρουσμάτων είναι τα 44 έτη, ενώ κάθε νέο κρούσμα COVID-19 έχει περίπου 13% πιθανότητα να χρειαστεί νοσηλεία.

Δείκτης τα λύματα

Ο καθηγητής Τμήματος Χημείας του ΕΚΠΑ Νίκος Θωμαΐδης ανέλυσε τη σημασία του ιικού φορτίου του SARS-CoV-2 στα λύματα ως προς τη λήψη επιδημιολογικών αποφάσεων. Σύμφωνα με τον κ. Θωμαΐδη,  πρόκειται για ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την πορεία της νόσου και μείζονος σημασίας είναι ότι παρέχεται η δυνατότητα καταγραφής τόσο των συμπτωματικών όσο και των ασυμπτωματικών φορέων, πραγματοποιείται με μη παρεμβατικό τρόπο και απευθείας δειγματοληψία από τους πολίτες και δε θέτει σε κίνδυνο το προσωπικό που πραγματοποιεί την ανάλυση. Τα αποτελέσματα παρέχονται γρήγορα και αξιόπιστα και δρουν συμπληρωματικά των δοκιμασιών ανίχνευσης του SARS-CoV-2 χωρίς να τα αντικαθιστούν. Η μελέτη των λυμάτων φαίνεται να έχει ιδιαίτερη προγνωστική αξία καθώς παρατηρείται αύξηση του ιικού φορτίου SARS-CoV-2 στα λύματα 2 έως 4 ημέρες πριν την αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 και των εισαγωγών στα νοσοκομεία και στις μονάδες εντατικής θεραπείας.

Εμβόλιο και ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες

Για το θέμα της ανοσολογικής απάντησης στον SARS-CoV-2 και τις σχετικές θεραπευτικές εφαρμογές ο καθηγητής Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Ευάγγελο Τέρπο ανέλυσε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της προοπτικής μελέτης (NCT04743388) που πραγματοποιείται από τη Θεραπευτική Κλινική του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα». Η μελέτη αφορά την εκτίμηση της κινητικής των αντισωμάτων έναντι του RBD της πρωτεΐνης Spike (S-RBD) και των εξουδετερωτικών αντισωμάτων (NAbs) έναντι του SARS-CoV-2 σε υγειονομικούς, ηλικιωμένους άνω των 80 ετών και ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες μετά τον εμβολιασμό τους με το εμβόλιο mRNA BNT162b2 (Comirnaty TM ) της Pfizer. Από τα πορίσματα προκύπτει ότι το εμβόλιο BNT162b2 προκαλεί ισχυρές ανοσοαποκρίσεις που μεταβάλλονται στο χρόνο και εξαρτώνται από το φύλο και κυρίως την ηλικία των εμβολιασθέντων. Ο καθηγητής σημείωσε ότι τα δεδομένα αυτά, που είναι τα πρώτα στη διεθνή βιβλιογραφία για το ρόλο του εμβολιασμού έναντι του SARS-CoV-2 σε ασθενείς με ΠΜ, δείχνουν ότι η χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου BNT162b2 οδηγεί σε υποδεέστερη αντισωματική απάντηση στους ηλικιωμένους ασθενείς με ΠΜ.

Θεραπευτική Κλινική του ΕΚΠΑ

Ακολούθως, η υπεύθυνη της μονάδας COVID-19 του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Ελένη Κορομπόκη παρουσίασε την ολιστική αντιμετώπιση των ασθενών με COVID-19 στη Θεραπευτική Κλινική του ΕΚΠΑ.  Μέχρι στιγμής έχουν νοσηλευτεί πάνω από 450 ασθενείς, στην πλειοψηφία άνδρες (59%), με μέση ηλικία τα 65 έτη. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 στη Θεραπευτική Κλινική στηρίζεται στην κατανόηση της παθοφυσιολογίας της νόσου, μεταξύ άλλων η κ. Κορομπόκη σημείωσε ότι όλοι οι νοσηλευόμενοι ασθενείς λαμβάνουν θρομβοπροφύλαξη για την πρόληψη θρομβοεμβολικών επεισοδίων (εκτός αν υπάρχει αντένδειξη), ρεμδεσιβίρη, η οποία φαίνεται ότι μειώνει το χρόνο νόσησης όταν χορηγείται κατά τα πρώιμα στάδια της νόσου και δεξαμεθαζόνη η οποία φαίνεται ότι μειώνει τη θνητότητα σε ασθενείς που χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο, ιδιαίτερα στους διασωληνωμένους ασθενείς, κατά το φλεγμονώδες στάδιο της νόσου.

Στους ασθενείς που εμφανίζουν ταχέως εξελισσόμενη αναπνευστική ανεπάρκεια και υψηλούς δείκτες φλεγμονής χορηγείται μαζί με τη δεξαμεθαζόνη και το μονοκλωνικό αντίσωμα tocilizumab, εφόσον δεν υπάρχει αντένδειξη, το οποίο μπορεί να ελαττώσει την πιθανότητα διασωλήνωσης. Επιπλέον έχουν αναπτυχθεί επιμέρους θεραπευτικά πρωτοκόλλα για τη διαχείριση ειδικών πληθυσμών όπως οι διαβητικοί ασθενείς καθώς και για τη διαχείριση της νόσου COVID-19 στην κύηση με τη συνδρομή ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων (γυναικολόγοι, νεογνολόγοι, αναισθησιολόγοι).

Όσον αφορά την αντιμετώπιση της αναπνευστικής ανεπάρκειας, η συντριπτική πλειοψηφία των νοσηλευόμενων ασθενών χρειάζεται συμπληρωματική χορήγηση οξυγόνου. Η παροχή οξυγόνου υψηλής ροής μέσω ρινικής κάνουλας (high nasal flow cannula) έχει φανεί ότι είναι η βέλτιστη στρατηγική μη επεμβατικού μηχανικού αερισμού σε ασθενείς με COVID-19 και σοβαρή υποξυγοναιμία.

Μελέτες της Θεραπευτικής Κλινικής

Εκτός από τις εγκεκριμένες θεραπείες η Θεραπευτική Κλινική συμμετέχει σε τρεις κλινικές μελέτες για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 σε νοσηλευόμενους ασθενείς. Η πρώτη αφορά τη χορήγηση πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς, σχεδιάστηκε στη Θεραπευτική Κλινική και τα προκαταρκτικά αποτελέσματα δείχνουν στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ επιβίωσης και χορήγησης πλάσματος.

Η δεύτερη μελέτη, η μελέτη SAVE αφορά στη χορήγηση ανακίνρα ενός αναστολέα της ιντερλευκίνης 1, με βάση το βιοδείκτη suPAR σε ασθενείς με πνευμονία στα πλαίσια COVID-19 και η τρίτη μελέτη SAVE-MORE αφορά τη χορήγηση anakinra στα πλαίσια τυχαιοποιημένης μελέτης φάσης ΙΙΙ. Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης SAVE είναι ενθαρρυντικά, όσον αφορά τη μείωση της πιθανότητας διασωλήνωσης και της θνητότητας.

Μυοκαρδιακή βλάβη

Από την πλευρά του , ο Επ. Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Αλέξανδρος Μπριασούλης παρουσίασε τα δεδομένα σχετικά με τη λοίμωξη COVID-19 και την καρδιαγγειακή νόσο, σημειώνοντας ότι μεταξύ ασθενών με COVID-19 και ειδικά των νοσηλευόμενων, περίπου το 20% παρουσιάζει μυοκαρδιακή βλάβη. Η βαρύτητα της μυοκαρδιακής βλάβης εξαρτάται από τους υποκείμενους παράγοντες κινδύνου, τη βαρύτητα του υποκείμενου καρδιαγγειακού νοσήματος, το ιϊκό φορτίο και την ανοσολογική απόκριση του ασθενούς. Εκτός από την επίδραση στους ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, η λοίμωξη COID-19 έχει επηρεάσει και την λειτουργία των καρδιολογικών τμημάτων και μονάδων με αποτέλεσμα καθυστερήσεις στην διάγνωση και θεραπεία ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα που δεν νοσούν από COVID-19. Ο κος Μπριασούλης σημειώνει ότι είναι επιτακτική η ανάγκη πρόληψης της λοίμωξης σε αυτή την ομάδα ασθενών ενώ αναδεικνύεται ο πολύτιμος ρόλος της τηλε-παρακολούθησης των ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα.

Στο τέλος της στρογγυλής τράπεζας, ο Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Επικεφαλής της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον SARS-CoV-2 Σωτήρης Τσιόδρας σχολίασε τις παρουσιάσεις των εκλεκτών ομιλητών, σημείωσε ότι οι θεραπευτικές εξελίξεις στην εποχή της πανδημίας COVID-19 είναι ραγδαίες και εξέφρασε την ελπίδα ότι με τον εμβολιασμό και με σταθερά βήματα θα επιστρέψει η κανονικότητα στη χώρα μας.