Έλληνες επιστήμονες χαρτογράφησαν την εξάπλωση της Ηπατίτιδας Β

Τη διαδρομή του ιού της ηπατίτιδας Β (HBV) κατέγραψε μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό eLife και στην οποία συμμετείχαν 8 Έλληνες επιστήμονες. Ειδικότερα, μελετήθηκε για πρώτη φορά η γεωγραφική διασπορά δύο γονότυπων με τη μεγαλύτερη εξάπλωση (HBV-D και HBV-A).

Ειδικότερα βρέθηκαν νέα δεδομένα  για τη γεωγραφική προέλευση και την παγκόσμια εξάπλωση του ιού της ηπατίτιδας Β. Τα ευρήματα αφορούν τους γονότυπους D και A του HBV που εκτιμήθηκε ότι η αρχική τους εξάπλωση συνέβη από την περιοχή της Μέσης Ανατολής,  της Βόρειας Αφρικής (HBV-D) και από την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας για τον HBV-A. Επίσης, βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στον τρόπο της παγκόσμιας εξάπλωσης αυτών των γονότυπων, συμβάλλοντας σημαντικά στην χαρτογράφηση της προϊστορικής και μεταγενέστερης εξάπλωσης μίας από τις μεγαλύτερες πανδημίες.

Η λοίμωξη με τον HBV αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες ηπατικής νόσου (χρόνια ηπατίτιδα, κίρρωση ήπατος, ηπατοκυτταρικός καρκίνος) και σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εκτιμάται ότι περίπου 257 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν παγκοσμίως με την HBV λοίμωξη. Ο ιός ταξινομείται σε εννέα τύπους που ονομάζονται γονότυποι (Α-Ι). Οι HBV-A και HBV-D παρουσιάζουν παγκόσμια διασπορά με τον γονότυπο Α να επικρατεί στην Δυτική, τη Βόρεια Ευρώπη και την Αφρική και τον γονότυπο D να κυριαρχεί στην Νότια, την Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

«Προηγούμενες μελέτες της ίδιας ερευνητικής ομάδας είχαν δείξει ότι ο ιός HBV έχει μολύνει τον σύγχρονο άνθρωπο για τουλάχιστον 28.000 χρόνια, παρόλα αυτά το πώς ακριβώς συνέβη η γεωγραφική διασπορά στο παρελθόν των δύο γονότυπων με τη μεγαλύτερη εξάπλωση (HBV-D και HBV-A) δεν είχε μελετηθεί», αναφέρει η πρώτη συγγραφέας Ευαγγελία-Γεωργία Κωστάκη, υποψήφια διδάκτορας στη Μοριακή Επιδημιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Προκειμένου να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, εκτιμήσαμε τον τρόπο της παγκόσμιας διασποράς του HBV».

Η γεωγραφική προέλευση, δηλαδή η περιοχή απ’ όπου ξεκίνησε η διασπορά, του HBV-D εκτιμήθηκε για πρώτη φορά ότι ήταν στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, η προέλευση του HBV-A εκτιμήθηκε στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία.

«Η διασπορά του HBV-D είναι περίπλοκη, και συνέβη εξαρχής και προς τις 5 ηπείρους της υφηλίου», εξηγεί ο Δημήτριος Παρασκευής, Επίκουρος Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Εκτιμήσαμε  χαμηλά ποσοστά τοπικών μεταδόσεων του HBV-D, δηλαδή μεταδόσεων μεταξύ πληθυσμών σε μικρές γεωγραφικές περιοχές, στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Το εύρημα αυτό οφείλεται στη μεγάλη κινητικότητα των πληθυσμών κατά τη χρονική περίοδο της πρώιμης ανάπτυξης της γεωργίας (Νεολιθική εποχή) που συνέβη, κυρίως, σε αυτές τις περιοχές».

Ο γονότυπος HBV-A ακολούθησε δύο ξεχωριστές διαδρομές εξάπλωσης: μία προς την Ευρώπη και μία προς την Αφρική. Από την Αφρική συνέβησαν μεταγενέστερα περαιτέρω μεταδόσεις προς τη Βραζιλία, την Αϊτή και την Ινδία, ως αποτέλεσμα μετακινήσεων πληθυσμών και του δουλεμπορίου προς αυτές τις περιοχές.

Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι η διασπορά των δύο γονότυπων HBV-A και HBV-D ανά την υφήλιο, παρουσιάζει σημαντικές διαφορές, ως συνέπεια αντίστοιχων διαφορών στις προϊστορικές και πιο πρόσφατες ανθρώπινες μεταναστεύσεις, όπως εκτιμήθηκαν στην παρούσα μελέτη.

Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι Ευαγγελία-Γεωργία Κωστάκη, Τιμοκράτης Καραμήτρος, Γαρυφαλλιά Στεφάνου, Κωνσταντίνος Αγγελής, Άγγελος Χατζάκης και Δημήτριος Παρασκευής από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεργασία με τους Ιωάννη Μαμάη από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου και την Άννα Κράμβη από το University of the Witwatersrand, Johannesburg, South Africa.