Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων: Χρήσιμες συμβουλές για τον εμβολιασμών των εγκύων

Στην κατάσταση της εγκυμοσύνης οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην μόλυνση από τον SARS-CoV-2, ενώ κινδυνεύουν περισσότερο να νοσήσουν βαριά  και να φθάσουν έως τον θάνατο.  Διασαφηνιστικές  πληροφορίες δίνει γύρω από τον εμβολιασμό των εγκύων η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων.

Χρήσιμες συμβουλές δίνει στις μέλλουσες μητέρες σχετικά με τον εμβολιασμό τους για την προστασία της ίδιας της εγκυμονούσας  αλλά και του εμβρύου. Σύμφωνα με μελέτη από την Πολιτεία της Washington των ΗΠΑ, οι εγκυμονούες έχουν αυξημένες κατά 70% πιθανότητες να μολυνθεί από τον SARS-CoV-2, συγκριτικά με άτομα της ίδιας ηλικίας του γενικού πληθυσμού (Lokken EM, et al. Am J Obstet Gynecol. 2021). Να σημειώσουμε ότι η μελέτη αυτή έγινε πριν την επικράτηση της παραλλαγής Δέλτα, που είναι πολύ περισσότερο μεταδοτική.

Μάλιστα, οι γυναίκες σε ενδιαφέρουσα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν βαριά, να εισαχθούν σε νοσοκομείο και να καταλήξουν σε ΜΕΘ. Το  Centers for Disease Control and Prevention (CDC) των ΗΠΑ σύγκρινε 23.000 έγκυες με 386.000 μη εγκυμονούσες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, όλες με επιβεβαιωμένη συμπτωματική λοίμωξη SARS-CoV-2, οι έγκυες γυναίκες είχαν αυξημένο κίνδυνο για:

• Εισαγωγή στην ΜΕΘ : 10.5 έγκυες έναντι 3.9 μη-εγκυμονούσες ανά 1000 περιστατικά, δηλαδή τριπλάσιος κίνδυνος!
• Μηχανικό αερισμό (διασωλήνωση): 2.9 έναντι 1.1 ανά 1000 περιστατικά!
• Τοποθέτηση συστήματος ECMO – κύκλωμα εξωσωματικής οξυγόνωσης μεμβράνης: 0.7 έναντι 0.3 ανά 1000 περιστατικά
• Θάνατος: 1.5 έναντι 1.2 ανά 1000 περιστατικά, σχετικός κίνδυνος 1.7

Σε άλλη μελέτη του CDC (που συνέκρινε 8.207 έγκυες με 83.000 μηέγκυες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, όλες με COVID-19, βρέθηκε ότι σχεδόν το ένα τρίτο (31.5%) των εγκύων γυναικών χρειάστηκε νοσηλεία συγκρινόμενο με το μόλις 5.8% των μη-εγκύων γυναικών. Τέλος, πολύ πρόσφατη μελέτη (JAMA Network Open. 2021;4:e2120456) από 499 νοσοκομεία των ΗΠΑ μελέτησε την έκβαση 18.715 εγκύων γυναικών με COVID-19, συγκριτικά με 850.364 έγκυες γυναίκες χωρίς COVID-19. Συγκεκριμένα,  οι έγκυες με COVID-19 είχαν 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου σε σχέση με τις έγκυες χωρίς COVID-19.

Άξιο αναφοράς είναι πως στην πληγείσα Βραζιλία, σημειώθηκαν περισσότεροι από 1.000 θάνατοι εγκύων γυναικών, αλλά πρέπει να σημειώσουμε ότι οι περισσότερες δεν είχαν πρόσβαση σε ΜΕΘ. Ο κίνδυνος κακής έκβασης αυξάνεται εάν η εγκυμονούσα:

• έχει ηλικία > 35 ετών
• είναι υπέρβαρη
• έχει παράγοντες κινδύνου όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και το άσθμα
• βρίσκεται στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης της.

Σπάνιο είναι το φαινόμενο της μετάδοσης από την μητέρα στο έμβρυο. Σε μελέτη από το CDC των ΗΠΑ μόνο το 2.6% των 610 νεογνών που γεννήθηκαν από μητέρες με επιβεβαιωμένη λοίμωξη ήταν θετικά στον SARS-CoV-2, κυρίως αυτά που η μητέρα είχε ενεργό λοίμωξη την περίοδο του τοκετού. Η νόσος COVID-19 δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολής, αλλά σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού, ιδιαίτερα όταν η μητέρα εμφανίσει σοβαρή νόσο COVID-19. Τρείς διαφορετικές μελέτες βρήκαν αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού σε έγκυες με COVID-19 συγκρινόμενες με έγκυες χωρίς COVID-19:

• 7.2% έναντι 5.8% -JAMA Intern Med. 2021,
• 12.9 % έναντι εθνικού μέσου όρου 10.2 %- MMWR 2020;69(44):1635
• 14.8% έναντι 10.2% – Katz D. Anesth Analg. 2021

Σημειώνεται πως όλες οι εμπλεκόμενες διεθνείς και Ελληνικές Εταιρείες και Οργανισμοί προτείνουν τον εμβολιασμό των εγκύων γυναικών, όπως η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία (ΕΜΓΕ- www.hsog.gr), η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων, η Βασιλική Εταιρεία Μαιευτήρων και Γυναικολόγων-Royal College of Obstetricians and Gynecologists – Αγγλία.

Ο εμβολιασμός προτείνεται:

• Σε έγκυες γυναίκες
• Σε θηλάζουσες μητέρες
• Σε γυναίκες που προσπαθούν να μείνουν έγκυες

Ο εμβολιασμός των εγκύων θεωρείται ασφαλής  αλλά και απαραίτητος. Ήδη υπάρχει σύσταση στις έγκυες να κάνουν μεταξύ άλλων το εμβόλιο της γρίπης και του κοκκύτη.

Δεδομένα για την ασφάλειά τους στην εγκυμοσύνη

Οι εγκριτικές κλινικές μελέτες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων δεν περιλάμβαναν έγκυες γυναίκες. Ωστόσο, δημοσίευση μελέτης  για τα αποτελέσματα ασφαλείας των mRNA εμβολίων σε 35.691  έγκυες γυναίκες, 54% γ το εμβόλιο της Pfizer  και 46% της Moderna (46%) δεν έδειξε καμία σημαντική παρενέργεια. Ιδιαίτερα, δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση του εμβολίου με τερατογένεση, αυξημένο κίνδυνο αποβολής, ή εμβρυικού θανάτου, πράγμα λογικό αν λάβουμε υπόψη μας ότι το συστατικά του εμβολίου δεν περνάνε τον πλακούντα και επομένως δεν φτάνουν στο έμβρυο. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές παρενέργειες στις μητέρες.

Αποτελεσματικό  το εμβόλιο

Σύμφωνα με μελέτη από το Ισραήλ που σύγκρινε 7.530 έγκυες γυναίκες που εμβολιάστηκαν με 7.530 έγκυες γυναίκες που δεν εμβολιάστηκαν και βρήκαν ότι 28 ημέρες μετά τον εμβολιασμό το εμβόλιο προσφέρει προστασία από ασυμπτωματική ή συμπτωματική νόσο COVID-19 σε ποσοστό 78%. Προφανώς, η προστασία από σοβαρή νόσο ή εισαγωγή στο νοσοκομείο είναι πολύ υψηλότερη.

Πότε να γίνει ο εμβολιασμός

Το εμβόλιο μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης, γιατί η έγκυος γυναίκα μπορεί να προσβληθεί από την COVID-19 οποτεδήποτε. Μερικές γυναίκες διστάζουν να εμβολιαστούν το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Στην περίπτωση αυτή καλό είναι να εμβολιαστούν αμέσως μόλις μπουν στο δεύτερο τρίμηνο, έτσι ώστε να προλάβουν να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με δεύτερη δόση πριν μπουν στο τρίτο τρίμηνο. Σίγουρα όμως, όλες οι έγκυες τρίτου τριμήνου πρέπει να είναι εμβολιασμένες.

 Το εμβόλιο προστατεύει και το έμβρυο

Πιθανότατα παρέχεται προστασία και στο έμβρυο. Υπάρχουν αρκετά δεδομένα και μια μελέτη που είναι σε εξέλιξη, τα οποία δείχνουν ότι τα αντισώματα έναντι του SARS-CoV-2 που αποκτά η μητέρα με τον εμβολιασμό, περνάνε στο έμβρυο και επομένως αποκτά αυτό που ονομάζουμε «παθητική ανοσία» έναντι του κοροναϊού. Με άλλα λόγια είναι πιθανόν το έμβρυο να είναι προστατευμένο έναντι της COVID-19.

 Κατά τον θηλασμό

Απόλυτα  ασφαλές  θεωρείται αφού σε πρόσφατες μελέτες  αποδέιχθηκε ότι τα αντισώματα που παράγονται μετά τον εμβολιασμό ανευρίσκονται στο μητρικό γάλα και επομένως προσφέρουν παθητική ανοσία στο νεογνό.

Ποια εμβόλια προτείνονται

Τα περισσότερα δημοσιευμένα δεδομένα ασφάλειας για τις εγκυμονούσες αφορούν τα mRNA εμβόλια της Moderna και της Pfizer. Επομένως, τα εμβόλια αυτά προτείνονται για τις έγκυες. Αν όμως η γυναίκα έχει ήδη εμβολιαστεί με την πρώτη δόση ενός εμβολίου που χρησιμοποιεί αδενοϊό (Johnson ή Astra-Zeneca) και μετά ανακαλύψει ότι είναι έγκυος, τότε η δεύτερη δόση, εφόσον προβλέπεται, γίνεται με ένα εμβόλιο mRNA.

 Ταυτόχρονος εμβολιασμός

Δεν υπάρχουν αντενδείξεις για την συν-χορήγηση του εμβολίου της COVID-19 με άλλα εμβόλια. Όμως, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ- www.hsog.gr) συνιστάται η ύπαρξη μεσοδιαστήματος 14 ημερών μεταξύ του εμβολιασμού έναντι του SARS-CoV-2 και των άλλων εμβολίων που πρέπει να χορηγούνται κατά την κύηση εκτός αν ο άμεσος εμβολιασμός είναι απολύτως αναγκαίος (πχ εμβολιασμός έναντι τετάνου μετά από τραύμα).

Σε διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

Η χορήγηση του εμβολίου COVID-19 δεν έχει καμία επίδραση στην διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Μπορεί και πρέπει να γίνει παράλληλα, σε οποιαδήποτε στάδιο της διαδικασίας, σύμφωνα με τις Ελληνικές (ΕΜΓΕwww.hsog.gr) και Διεθνείς Επιστημονικές Εταιρείες Μαιευτήρων – Γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists – ACOG: www.acog.org)