Ενστάσεις και προτάσεις ειδικών για το Σχέδιο της Ε.Ε. κατά του Καρκίνου

Σοβαρές ενστάσεις για κενά και παραλείψεις του Σχεδίου της Ε.Ε. κατά του Καρκίνου κατέθεσαν οι ειδικοί, που παίρνουν μέρος σε διεθνές επιστημονικό συνέδριο, που οργάνωσε στην Αθήνα η International Association on Smoking Control & Harm Reduction (SCOHRE).

Ανάμεσα στα άλλα, τονίστηκε ότι η Κομισιόν και η ιατρική κοινότητα πρέπει να είναι πιο ανοιχτόμυαλοι σε ότι αφορά τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνού, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα θερμαινόμενα προϊόντα, όπως το IQOS.

Ο πρόεδρος της SCOHRE, καθηγητής Καρδιολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιγνάτιος Οικονομίδης, παρουσίασε τις θέσεις της SCOHRE για το Σχέδιο της Ε.Ε. κατά του Καρκίνου (Cancer Plan). Το σχέδιο παρουσιάστηκε από την Κομισιόν το Φεβρουάριο του 2020 και – όπως είπε ο κ. Οικονομίδης – ορθώς μεταξύ των άλλων περιλαμβάνει ως στόχο τη δραστική μείωση του καπνίσματος στην Ευρώπη έως το 2040.

Κατά τον καθηγητή, το κάπνισμα αυξάνει έως και κατά 25 φορές τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου και το 80% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα αποδίδονται στο κάπνισμα. Από την άλλη, έχει τεκμηριωθεί ότι τα μέτρα κατά του καπνίσματος (αύξηση φορολογίας, απαγόρευση πώλησης σε ανήλικους, προειδοποιήσεις στα πακέτα κλπ) έχουν οδηγήσει σε δραστική μείωση των θανάτων από καρκίνο. Για παράδειγμα στο παρακείμενο Διάγραμμα βλέπουμε ποια ήταν η εξέλιξη των πωλήσεων τσιγάρων και των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα στις ΗΠΑ. 

Ο κ. Οικονομίδης επέκρινε το γεγονός ότι το Σχέδιο δεν κάνει καμία αναφορά στη μείωση του κινδύνου για την υγεία, που συνδέεται με τα νέα εναλλακτικά προϊόντα καπνού. Υπογράμμισε ότι πλέον υπάρχει αυξανόμενος όγκος δεδομένων, που δείχνουν ξεκάθαρα ότι ηλεκτρονικά τσιγάρα και θερμαινόμενα προϊόντα καπνού έχουν μικρότερο κίνδυνο έκθεσης των χρηστών σε επικίνδυνες χημικές ουσίες, που προκαλούν καρκινογένεση και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ο Έλληνας καθηγητής εξέφρασε τις έντονες επιφυλάξεις της SCOHRE για το γεγονός ότι το Σχέδιο προωθεί την απαγόρευση των υγρών αναπλήρωσης με γεύσεις. Υποστήριξε ότι τα υγρά αυτά είναι χρήσιμα για να προσελκύσουν τους καπνιστές για να κόψουν το τσιγάρο. Αν διακοπεί η κυκλοφορία τους υπάρχει κίνδυνος κάποιοι ατμιστές να επιστρέψουν στο κάπνισμα τσιγάρων.

Από την πλευρά του, ο γνωστός Ογκολόγος κ. Ι. Μπουκοβίνας αναγνώρισε ότι εδώ και αρκετό καιρό η μάχη κατά του τσιγάρου βρίσκεται σε ένα πλατό και παρά τα απαγορευτικά μέτρα διεθνώς, οι χρήστες και οι θάνατοι δεν μειώνονται, όπως παλαιότερα. Επισήμανε ότι χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων και των θερμαινόμενων προϊόντων, λέγοντας ότι μπορεί να μειώνεται η έκθεση των χρηστών σε επικίνδυνες χημικές ουσίες, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί ποια είναι η επίδραση τους στο στρες, που παίζει ρόλο στην καρκινογένεση.

Ο κ. Μπουκοβίνας συμφώνησε με την πρόταση που έχει κατατεθεί, ώστε να δημιουργηθεί ειδικό Παρατηρητήριο σε κάθε χώρα, το οποίο θα παρακολουθεί στενά τη χρήση των εναλλακτικών προϊόντων καπνού, ώστε να γίνονται παρεμβάσεις εγκαίρως και κυρίως για να προφυλαχθούν οι ανήλικοι.

Πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για το “Σουηδικό θαύμα” παρουσίασε ο καθηγητής Karl Fagerstrom και τα οποία αποτυπώνονται στο Διάγραμμα που ακολουθεί. Η Σουηδία έχει το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου (Φεβρουάριος 2021), κάτω από το όριο του 5%, που έχει τεθεί ως κεντρικός στόχος από το Σχέδιο της Ε.Ε.

Ο Σουηδός καθηγητής εξήγησε ότι το μυστικό της επιτυχίας της χώρας του δεν είναι μόνο τα αυστηρά μέτρα κατά του τσιγάρου, τα οποία άλλωστε εφαρμόζονται σε όλες τις χώρες. Όπως είπε, κύρια αιτία είναι ένα εναλλακτικό καπνικό προϊόν, που ονομάζεται SNUS και το οποίο χρησιμοποιούν περίπου το 20% των Σουηδών. Χάρη στο SNUS, τόνισε ο καθηγητής, πολλοί Σουηδοί έκοψαν το τσιγάρο, αλλά δεν έπαψαν να λαμβάνουν νικοτίνη και ενώ τα επίπεδα υγείας βελτιώθηκαν σημαντικά.

Στο γαλάζιο Πίνακα βλέπουμε ότι στη Σουηδία τα ποσοστά θανάτων ανά 100.000 που αποδίδονται στο κάπνισμα είναι πολύ χαμηλότερα, σε σύγκριση με άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε. Για παράδειγμα στους άνδρες ηλικίας 60-69 ετών έχουμε 87 θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα ανά 100.000 πληθυσμού, ενώ ο μέσος όρος στις άλλες χώρες είναι 220 και ο μέγιστος 399!

Το παράδειγμα της Σουηδίας με το SNUS πρέπει να γίνει μάθημα για την Κομισιόν και τις υπόλοιπες χώρες, όπως τόνισε ο κ. Bengt Wiberg, ιδρυτής της κίνησης καταναλωτών “EUforSnus”. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, έχουμε πλέον στη διάθεση μας Big Data που δείχνουν ότι η χρήση του SNUS ενέχει πολύ μικρό κίνδυνο για την υγεία, σε σχέση με τα κοινά τσιγάρα. Ακόμη, το Μάιο του 2020, ανακοινώθηκαν δεδομένα από μελέτη του φημισμένου Korolinska Institute, που έδειξε ότι η χρήση SNUS δεν έχει καθόλου κίνδυνο για καρκίνο του στόματος. Ο Wiberg επισήμανε ότι ο στόχος του 5% που θέτει το Σχέδιο της Ε.Ε. για τον Καρκίνο είναι ακατόρθωτος, αν δεν αξιοποιηθούν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού. 

Τι είναι το SNUS

Είναι ένα υγρό καπνού χωρίς καύση, που αναπτύχθηκε στη Σουηδία, το οποίο διατίθεται χύμα ή σε σακουλάκια και τοποθετείται ανάμεσα στα ούλα και το πάνω χείλος. Φτιάχνεται από ψιλοκομμένο, (κυρίως αποξηραμένο στον αέρα) καπνό, νερό, αλάτι και αρωματικές ύλες.
Σε αντίθεση με άλλα μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού, παστεριώνεται μέσω μιας διαδικασίας επεξεργασίας με θερμότητα και παράγεται με χρήση καπνού και τεχνολογιών που έχουν ως αποτέλεσμα οι νιτροζαμίνες που ανιχνεύονται στον καπνό (TSNA), τα βαριά μέταλλα και άλλες πιθανώς επιβλαβείς χημικές ενώσεις να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.