Ανησυχητικά ευρήματα για τη χρήση ουσιών στο μαθητικό πληθυσμό

Σχεδόν διπλάσιο ποσοστό εφήβων αναφέρει χρήση κάνναβης σε σχέση με μία δεκαετία πριν, ενώ τριπλάσιο είναι το ποσοστό των 16χρονων μαθητών που θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση της, σύμφωνα με την Πανελλήνια Έρευνα του ΕΠΙΨΥ( Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο για την Ψυχική Υγιεινή).

Τα ευρήματα της έρευνας, αν και σε γενικές γραμμές δείχνουν ανακοπή της διάδοσης της χρήσης ναρκωτικών, υπογραμμίζουν πως η μερίδα των εφήβων που αναφέρουν χρήση ουσιών – νόμιμων ή παράνομων – παραμένει σημαντική. Το ίδιο και οι επιπτώσεις τους σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, ενώ επιπρόσθετες απειλές αποτελούν τα τελευταία χρόνια η διάδοση νέων ουσιών.

Πιο συγκεκριμένα:

• Περισσότεροι από 1ας στους 4 δεκαεξάχρονους μαθητές θεωρούν εύκολη την πρόσβαση σε ηρεμιστικά/ υπνωτικά, 1ας στους 4 θεωρεί το ίδιο για την κάνναβη (περισσότερο τα αγόρια), 1ας στους 7 (14,2%) θεωρεί εύκολη την πρόσβαση σε συνταγογραφούμενα οπιοειδή παυσίπονα (περισσότερο τα κορίτσια). Σε ποσοστά κάτω του 10% αναφέρουν οι μαθητές εύκολη πρόσβαση σε ουσίες όπως κοκαΐνη, ηρωίνη, έκσταση, αμφεταμίνες ή μεθαμφεταμίνες.
• Αυξάνεται διαχρονικά το ποσοστό των εφήβων που θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση κάνναβης. Το ποσοστό των 16χρονων μαθητών για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει διαμορφωθεί ως εξής: Το 2003 ήταν 8,2%, το 2007 10,7%, το 2011 12% και το 2015 αυξήθηκε κατακόρυφα στο 23%.
• Σχεδόν 1ας στους 9 16χρονους (10,6%) αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή (κυρίως κάνναβης). Τα αγόρια, μάλιστα, σε υπερδιπλάσιο ποσοστό (14,8%) συγκριτικά με τα κορίτσια (6,5%).
• 1ας στους 11 μαθητές (9,1%) αναφέρει χρήση κάνναβης έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή. Οι μισοί εξ αυτών (4,6%) επανέλαβαν τη χρήση της ουσίας πάνω από τρεις φορές (αγόρια 6,4%, κορίτσια 2,8%). Το 4,1% αναφέρουν χρήση κάνναβης κατά τις 30 τελευταίες μέρες πριν από την έρευνα, τα αγόρια σε υψηλότερα ποσοστά από τα κορίτσια.
• Σημαντικά υψηλό ποσοστό εφήβων αναφέρουν χρήση κάνναβης το 2015 συγκριτικά με πριν μια 12ετία: Το 2003 ήταν 5,7% και το 2015 9,1%.
• 1ας στους 8 μαθητές (12,5%) αναφέρει χρήση εισπνεόμενης ουσίας (κόλλα, βενζίνη κ.ά.) έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή, το 4,2% αναφέρει μη συνταγογραφημένη χρήση ηρεμιστικών ή υπνωτικών και ποσοστό 2,5% χρήση «νέων» ψυχοδραστικών ουσιών (κυρίως συνθετικών κανναβινοειδών).

Την ίδια ώρα, τα ευρήματα καταδεικνύουν πτωτική πορεία του καπνίσματος και της χρήσης αλκοόλ.

Ειδικότερα, συνεχίζεται το 2015 η μείωση που παρατηρείται ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του 2000 στο κάπνισμα στους 16χρονους μαθητές στην Ελλάδα, τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό 16χρονων (19,1%, κυρίως αγόρια) αναφέρει το 2015 ότι έχει πειραματιστεί με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Μείωση παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια και στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (≥5 ποτά στη σειρά ανά περίσταση) και στη μέθη, κυρίως στα αγόρια. Ωστόσο, ένα σημαντικό υποσύνολο 16χρονων υιοθετούν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου που συνδέονται με την κατανάλωση αλκοόλ –όπως, για παράδειγμα, οδήγηση οχήματος υπό την επήρεια (9,7%) ή σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση προφυλακτικού (7,3%). Όπως επισημαίνει η Ά. Κοκκέβη, Ομότιμη Καθηγήτρια στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και επιστημονικά υπεύθυνη της έρευνας στην Ελλάδα, «συμπεριφορές σαν τις παραπάνω συνδέονται, μεταξύ άλλων, και με την κατά κανόνα εύκολη πρόσβαση των εφήβων σε οινοπνευματώδη ποτά που, παρά τους σχετικούς περιορισμούς, προσφέρονται απρόσκοπτα σε χώρους εστίασης και διασκέδασης». Πράγματι, όπως η έρευνα έδειξε, 3 στους 5 εφήβους (60,9%) αναφέρουν ότι ήπιαν πρόσφατα κάποιο οινοπνευματώδες ποτό σε μπαρ, κλαμπ, καφετέρια ή εστιατόριο.

Κι αν οι έφηβοι δείχνουν να γυρίζουν σταδιακά την πλάτη στο αλκοόλ, άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές δείχνουν να «κερδίζουν» το ενδιαφέρον τους.

Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι στην πλειονότητά τους οι 16χρονοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση (68,7%). Το 23,9% αναφέρουν χρήση του διαδικτύου για τουλάχιστον 4 ώρες καθημερινά από Δευτέρα έως Πέμπτη και 17,6% για τουλάχιστον 6 ώρες καθημερινά από Παρασκευή έως Κυριακή. Οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο κυρίως για κοινωνική δικτύωση και για παρακολούθηση / κατέβασμα μουσικής, ταινιών ή προγραμμάτων. Μάλιστα, 1ας στους 3 μαθητές (36,1%) εμφάνισε υψηλή βαθμολογία σε ειδική κλίμακα σχετικά με την προσκόλληση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (περισσότερο τα κορίτσια), ενώ ένα εξίσου υψηλό ποσοστό (17,1%) εμφάνισε υψηλή βαθμολογία στην κλίμακα προσκόλλησης στα ηλεκτρονικά παιχνίδια (περισσότερο τα αγόρια).

Τέλος, σημαντική μερίδα 16χρονων, κυρίως αγοριών, ασχολούνται συστηματικά με το στοιχηματισμό, με 1 στα 8 αγόρια (13,1%) να βρίσκεται –βάσει ειδικής κλίμακας– σε κίνδυνο για παθολογική ενασχόληση με το στοιχηματισμό, ενώ ένα χαμηλότερο, αλλά άξιο προσοχής, ποσοστό αγοριών (5,8%) να παρουσιάζουν ήδη προβληματική ενασχόληση.

Η κ. Κοκκέβη εξηγεί πως «τα ευρήματα της Πανελλήνιας έρευνας ESPAD δίνουν μιαν πλήρη εικόνα για τις εξαρτητικές συμπεριφορές στην εφηβεία και βοηθούν στην ανάδειξη των παραγόντων που συνδέονται με την υιοθέτηση από τους εφήβους των συμπεριφορών αυτών, καθιστώντας τα αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδιασμού και της αξιολόγησης των παρεμβάσεων πρόληψης στη χώρα μας».

Η Έρευνα του ΕΠΙΨΥ διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «European Project on Alcohol and other Drugs» (ESPAD, www.espad.org) και τελεί υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας. Υλοποιείται ανά τετραετία σε περισσότερες από 35 χώρες ή περιοχές της Ευρώπης και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών καθώς και για άλλες συνήθειες και χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής των εφήβων με έμφαση στις εξαρτητικές συμπεριφορές όπως την προσκόλληση στο διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το στοιχηματισμό.

Για τα αποτελέσματα της Έρευνας πατήστε εδώ.