Εθνικό Πρόγραμμα για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις και την μικροβιακή αντοχή

«Όπλο» για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής αποτελεί η πρόληψη και έλεγχος των λοιμώξεων, που στοχεύουν στη βελτιστοποίηση της χρήσης αντιβιοτικών.

Με στόχο να αντιμετωπιστεί η αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά και γενικά στις φαρμακευτικές ουσίες (AMR) υλοποιείται πρόγραμμα με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Για τον σκοπό αυτό ο  Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία – Ο.ΔΙ.Π.Υ. και το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων – CLEO (www.cleoresearch.org) συνεργάζονται στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων και της Αντοχής στα Αντιβιοτικά.

Τις δυνάμεις του έχει ενώσει και το Ινστιτούτο Βελτίωσης Υγείας (Institute of Healthcare Improvement, ΙΗΙ) των ΗΠΑ, παρέχοντας τεχνογνωσία και εμπειρογνωμοσύνη.

Σε χθεσινή εκδήλωση ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, Παναγιώτης Πρεζεράκος και ο Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Ιωάννης Κωτσιόπουλος τόνισαν την ικανοποίησή τους για την έναρξη του Προγράμματος που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά σε αυτόν το στόχο.

Η εκπρόσωπος του ΠΟΥ στην Ελλάδα, Marianna Trias, σημείωσε ότι τουλάχιστον 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες ανθεκτικές στα φάρμακα, ενώ τα Ηνωμένα Έθνη έχουν προειδοποιήσει ότι ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να αυξηθεί ακόμα και στους 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως έως το 2050, τονίζοντας το μέγεθος της απειλής.

Για την κατάσταση σε ό,τι αφορά τη μικροβιακή αντοχή αλλά και τις νοσοκομειακές λοιμώξεις στη χώρα μας μίλησε ο Αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ, αρμόδιος για τα μεταδοτικά νοσήματα, Γιώργος Παναγιωτακόπουλος, π αναφέρθηκε, σε πρόσφατη έρευνα σχετικά με τη χρήση αντιβιοτικών σε νοσοκομεία της Ε.Ε. το 2016-17, ο επιπολασμός της χρήσης αντιβιοτικών στην Ελλάδα έφτανε στο 55,6%, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 30,5%. Την ίδια ώρα, η Ελλάδα έχει και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων (HAI) στην Ευρώπη, πολλές από τις οποίες προκαλούνται από μικρόβια που είναι ανθεκτικά σε πολλά διαφορετικά φάρμακα.

Ο κίνδυνος επιτείνεται μεσούσης της πανδημίας καθώς οι βακτηριακές λοιμώξεις είναι συχνοί παράγοντες υψηλού ποσοστού θνησιμότητας λόγω της αυξημένης εξάπλωσής τους σε πολυσύχναστες δομές υγειονομικής περίθαλψης, όπου πλήττουν ήδη εξασθενημένους και ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, όπως τόνισε η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ελέγχου Λοιμώξεων και Επικεφαλής του Τμήματος Ποιότητας & Επιτήρησης Λοιμώξεων του Γενικού Νοσοκομείου Ελευσίνας, Αγγελική Καραΐσκου.

Σχετικά με τα στοιχεία για τη μικροβιακή αντοχή, η Αν. Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του ΟΔΙΠΥ, Δάφνη Καϊτελίδου ανέφερε ότι «στην Ελλάδα η συλλογή δεδομένων σχετικά με τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και η αναφορά τους έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, αυτές οι βελτιώσεις στην καταγραφή και αναφορά δεν φαίνεται να έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των ποσοστών έκθεσης των ασθενών, τα οποία παραμένουν από τα χειρότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Από στοιχεία του ΟΟΣΑ (Health at a Glance, 2019) προκύπτει ότι η Ελλάδα παραμένει πρώτη χώρα σε κατανάλωση αντιβιοτικών (DDDs/1000 pop.) μεταξύ των χωρών μελών του ΟΟΣΑ, όπως επεσήμανε η κ. Καϊτελίδου.

Οι στόχοι του Προγράμματος συνοπτικά είναι:

• Ενίσχυση των επιτροπών λοιμώξεων σε επιλεγμένα.
• Ανάπτυξη εθνικού συστήματος παρακολούθησης λοιμώξεων που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη και συστήματος παρακολούθησης AMR.
• Δημιουργία εθνικού προγράμματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, με διαπίστευση, πάνω στις βασικές αρχές πρόληψης και ελέγχου των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της AMR.
• Δημιουργία δικτύου συνεργασίας 10 νοσοκομείων όπου θα εφαρμοστεί εντατικό πρόγραμμα βελτίωσης σε θέματα νοσοκομειακών λοιμώξεων και μικροβιακής αντοχής.

Από την πλευρά του ο  Καθηγητής και Επιστημονικός Διευθυντής του CLEO, Θεοκλής Ζαούτης, μετέφερε τις εξής διαπιστώσεις ότι «τα συστήματα παρακολούθησης των λοιμώξεων προσφέρουν δεδομένα που είναι απαραίτητα για την ανάδειξη στόχων και τη δημιουργία παρεμβάσεων που θα περιορίσουν τη λανθασμένη χρήση και την κατάχρηση των αντιβιοτικών. Οι παρεμβάσεις που βασίζονται στην εκπαίδευση, την επιτήρηση και σε ένα σύστημα ανατροφοδότησης των δύο, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της κατάλληλης διαχείρισης των αντιβιοτικών. Ενδεικτικά, έπειτα από μελέτη-παρέμβαση που συντόνισε το CLEO σε επτά χειρουργικά τμήματα τριών μεγάλων ελληνικών νοσοκομείων το ποσοστό των ενήλικων ασθενών που έλαβαν κατάλληλη περιεγχειρητική αντιμικροβιακή προφύλαξη βελτιώθηκε από 6,2% σε 77,1%!»

Λύσεις, σύμφωνα με τον ο Δρ. Ζαούτη, «τέτοιες παρεμβάσεις, σε συνδυασμό με την εφαρμογή σωστής συνταγοράφησης και ελέγχων ποιότητας αλλά και με την ενίσχυση της κουλτούρας όλων των επαγγελματιών υγείας και του γενικού πληθυσμού στη σωστή χρήση των αντιβιοτικών και σε πρακτικές πρόληψης όπως η συστηματική υγιεινή των χεριών, είναι εργαλεία που θα αξιοποιήσουμε από κοινού με τον ΟΔΙΠΥ, στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος το οποίο τίθεται σε λειτουργία, για να πετύχουμε τους στόχους μας».