Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Αλκοόλ στο “παρα πέντε”

Λίγο πριν το τερματισμό της κυβερνητικής κούρσας, η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας ανακοίνωσε το Σχέδιο Δράσης για το Αλκόολ.

Πρόκειται για πόρισμα με στόχο την επεξεργασία Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Αντιμετώπιση των Βλαπτικών Συνεπειών από την Κατανάλωση Αλκοόλ.

Λαμβάνοντας υπόψιν τη διεθνή επιστημονική εμπειρία σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ, μελετήθηκε η υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα.

Η κατανάλωση

Ενδιαφέροντα είναι τα δεδομένα, η τελευταία επιδημιολογική έρευνα στο γενικό πληθυσμό σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2015, σε άτομα ηλικίας 18-64 ετών 5 , η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα είναι 3,9 λίτρα καθαρής αλκοόλης (6,0 λίτρα για τους άνδρες και 1,8 λίτρα για τις γυναίκες.)

Σχεδόν ένα στα δύο άτομα (44,0%) ηλικίας 18-64 ετών ανέφερε εβδομαδιαία κατανάλωση και ένα στα δέκα (10,5%) καθημερινή κατανάλωση οινοπνευματωδών. Τόσο τα ποσοστά εβδομαδιαίας κατανάλωσης, όσο και καθημερινής κατανάλωσης αλκοόλ εμφανίζονται υψηλότερα στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες

Πρόσφατη κατανάλωση αλκοόλ (τον τελευταίο μήνα) αναφέρθηκε από το 66,2% των 16χρονων μαθητών, ενώ συχνή κατανάλωση (τουλάχιστον 10 φορές τον τελευταίο μήνα) από το 7,6%.

Οι έφηβοι στις λοιπές περιοχές (εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης) αναφέρουν συχνή κατανάλωση οινοπνευματωδών σε υπερδιπλάσιο ποσοστό (9,6%) συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους στο Ν. Αττικής (4,7%).

Το 9,9% των μαθητών ηλικίας 16 ετών ανέφεραν ότι ήπιαν υπερβολικά (≥5 ποτά στη σειρά ≥3 φορές τον τελευταίο μήνα) και το 6,2% ότι μέθυσαν τουλάχιστον 3 φορές τον τελευταίο χρόνο. Τα ποσοστά αυτά είναι μειωμένα σε σχέση με το 2011 (13,3% και 7,4% αντίστοιχα), αλλά για τη μέθη η μείωση αυτή αφορά μόνο τα αγόρια.

Ο σχεδιασμός

Η πρόληψη – αντιμετώπιση της προβληματικής χρήσης-εξάρτησης από το αλκοόλ εντάσσεται στο γενικότερο σχεδιασμό του για την πρόληψη – αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.

Παράλληλα με τη εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων διασφαλίστηκε τη χρηματοδότησή του μέσω Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (Ε.Κ.Τ.) με κονδύλια ύψους 27,6 ευρώ.

Επίσης «εκδόθηκε απόφαση έγκρισης σκοπιμότητας από την αρμόδια Διεύθυνση, με την οποία διασφαλίζεται η διατηρησιμότητά τους μετά το πέρας της χρηματοδότησης».

Η προσέγγιση

Οι βασικές πολιτικές πρόληψης που εφαρμόζονται στην Ελλάδα αφορούν σε τρεις τομείς στον ποιοτικό έλεγχο της παραγωγής αλκοολούχων ποτών,  στην απαγόρευση πώλησης αλκοολούχων σε νέους και στην απαγόρευση της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ.

Ο έλεγχος και αδειοδότηση της παραγωγής αλκοολούχων ποτών υλοποιείται με τη θέσπιση άδειας για την παραγωγή αλκοολούχων ποτών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τιο εν λόγω μέτρο διαμορφώθηκε περισσότερο στη κατεύθυνση της διασφάλισης των φορολογικών εσόδων του κράτους και όχι με την προστασία της Δημόσιας Υγείας.

Η απαγόρευση της πώλησης ποτών σε νέους αφορά στην πώληση σε άτομα ηλικίας κάτω των 17 ετών. Παρ’ όλα αυτά, η εφαρμογή του υφιστάμενου νόμου δεν τηρείται καθόλου και από το ίδιο υπουργείο παραδέχεται ότι το μέτρο να είναι ουσιαστικά ανενεργό.

Η απαγόρευση της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ, με ανώτατη επιτρεπτή συγκέντρωση αλκοόλης στο αίμα το 0,5%, είναι ένα μέτρο η τήρηση του οποίου κατά περιόδους εποπτεύεται ικανοποιητικά, ενώ σε άλλες περιόδους υστερεί.

Τα ελληνικά κενά

Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα έχει την υψηλότερη στη Δυτική Ευρώπη θνησιμότητα από τροχαία ατυχήματα, γεγονός που υποδηλώνει τη σημασία της αυστηρής εφαρμογής του μέτρου. Αντίθετα με τα παραπάνω, υπάρχει μια ολόκληρη σειρά τομέων και πολιτικών πρόληψης, στους οποίους η χώρα μας δεν έχει αναπτύξει καμία δραστηριότητα.

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες της Ευρώπης στις οποίες δεν υπάρχει νομοθετικός προσδιορισμός της έννοιας «τυπικό ποτό» (standard drink). Η έλλειψη αυτή δυσχεραίνει τη λήψη μέτρων και την εφαρμογή πολιτικών πρόληψης.

Στις προτεινέμενες λύσεις τιθεται και η ανάπτυξη ερευνών και διαδικασιών ώστε να υπάρχει καλύτερη δυνατότητα παρακολούθησης του φαινομένου υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ στην Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στις προτάσεις που κατατέθηκαν ήταν και η συμπλήρωση του  ν. 4139/13 (ρυθμιστικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων) για την άμεση ένταξη της αντιμετώπιση της εξάρτησης από την κατάχρηση στην κατανάλωση του αλκοόλ στο ήδη υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο.

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Αλκοόλ