Θεραπευτική «γέφυρα» Ιαπωνίας-Ελλάδας κατά της ΧΘΠΥ

Μια πρωτοποριακή μέθοδος αγγειοπλαστικής με μπαλόνι θα είναι σύντομα στη διάθεση και των πασχόντων με ανεγχείρητη Χρόνια Θρομβοεμβολική Πνευμονική Υπέρταση (ΧΘΠΥ) και στη χώρα μας, χάρη στην πρωτοβουλία του ίδιου του Συλλόγων Ασθενών.

Από τους κορυφαίους στη συγκεκριμένη μέθοδο, ο Ιάπωνας καθηγητής καρδιολογίας του Ιατρικού Κέντρου Okayama Hiromi Matsubara θα αναλάβει να εκπαιδεύσει αρχικά δύο Έλληνες χειρουργούς, από το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (ΩΚΚ) και το Νοσοκομείο Αττικόν. Ο κ. Matsubara βρέθηκε στην Αθήνα και επισκέφθηκε αρχικά το ΩΚΚ και στη συνέχεια το Αττικόν, όπου πραγματοποίησε την πρώτη συνεδρία σε ασθενή του αιμοδυναμικού ιατρείου.
Μάλιστα, ο Ιάπωνας καθηγητής ήρθε στη χώρα μας αφιλοκερδώς τόσο για να κάνει τις πρώτες συνεδρίες ο ίδιος όσο και να εκπαιδεύσει Έλληνες γιατρούς, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν το έργο του όπως εξήγησε η πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών με Πνευμονική Υπέρταση Ελλάδας Ιωάννα Αλυσανδράτου.

Η εφαρμογή της μεθόδου και στην Ελλάδα δεν θα είναι επωφελής μόνο για τους ασθενείς, αλλά και για το Σύστημα Υγείας, καθώς, όπως εξήγησε ο Γενικός Διευθυντής του ΩΚΚ Παναγιώτης Μινογιάννης, θα εξοικονομούνται πόροι «που θα έπρεπε διαφορετικά να διατεθούν για να μεταβούν οι ασθενείς σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού. Συμβάλλει ακόμη στην περαιτέρω εξειδίκευση και διάχυση της γνώσης ανάμεσα στους Έλληνες Ιατρούς και μπορεί να κάνει το Ωνάσειο, πόλο έλξης για ασθενείς από όμορες και όχι μόνο, χώρες».

Ο καθηγητής Hiromi Matsubara αναφερόμενος στην θεραπευτική επιλογή της αγγειοπλαστικής με μπαλόνι τόνισε ότι αποτελεί μια απλή, ασφαλή και ιδιαίτερα διαδεδομένη τεχνική στην Ιαπωνία. «Ενώ η τεχνική της ΒΡΑ είναι γνωστή και εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες στην παρηγορική θεραπεία συγγενών καρδιοπαθειών, η χρήση της στην αντιμετώπιση της ΧΘΠΥ άρχισε να γίνεται περισσότερο δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, με τη τεχνική να αποδεικνύεται ασφαλής όταν εκτελείται από έμπειρους χειριστές. Ο μέσος αριθμός συνεδριών ΒΡΑ στις οποίες πρέπει να υποβληθεί ένας ασθενής προκειμένου να παρατηρηθεί σημαντική αιμοδυναμική βελτίωση στην πνευμονική κυκλοφορία, καθώς και βελτίωση της κλινικής του εικόνας είναι τρεις με πέντε συνεδρίες, με άλλοτε άλλο χρονικό παράθυρο μεταξύ αυτών. Μέχρι σήμερα δεν έχουν παρατηρηθεί επαναστενώσεις των πνευμονικών αγγείων, ενώ τα ποσοστά επιβίωσης είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά», σημείωσε.

«Το Νοσοκομείο της Οκαγιάμα είναι το κέντρο με τη μεγαλύτερη εμπειρία παγκοσμίως στην aγγειοπλαστική της πνευμονικής αρτηρίας με μπαλόνι. Στο Κέντρο αυτό πραγματοποιούνται περισσότερες από 300 επεμβάσεις ετησίως, για τα τουλάχιστον τελευταία 10 -15 χρόνια με αποτέλεσμα να έχει συσσωρεύσει τεράστια εμπειρία. Η συγκεκριμένη επέμβαση όχι μόνο, πραγματοποιείται με μεγάλη συχνότητα αλλά ταυτόχρονα, εξελίσσεται συνεχώς η τεχνική της από τον καθηγητή Matsubara και τους συνεργάτες του, ώστε σήμερα να θεωρείται ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος για τη θεραπεία μιας ομάδας ασθενών οι οποίοι στο παρελθόν δεν είχαν καμία θεραπευτική επιλογή. Είναι επίσης ένα Κέντρο με διεθνή αναγνώριση, στο οποίο τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα, ιατρικές ομάδες από όλον τον κόσμο, που ασχολούνται με την πνευμονική υπέρταση ειδικά από την Ευρώπη και την Αμερική, εκπαιδεύονται στην αντιμετώπιση της ανεγχείρητης υποτροπιάζουσας ΧΘΠΥ και μεταφέρουν την εμπειρία τους στα νοσοκομεία όπου εργάζονται. Η σημαντική αυτή πρόοδος έχει συμβεί χάρη στη συνεχή προσπάθεια και στην επιμονή του Καθηγητή Ματσουμπάρα, στην εξέλιξη μιας τεχνικής που μέχρι πριν μια δεκαετία , πρίν ασχοληθεί συστηματικά εκείνος, βρισκόταν σε αδιέξοδο. Όσον αφορά στη δική μας εμπειρία από την επίσκεψή μας στην Okayama, είχαμε την ευκαιρία να βρεθούμε σε ένα εξαιρετικό περιβάλλον με άριστες υποδομές όπου οι πάντες λειτουργούσαν με επαγγελματισμό και υψηλό αίσθημα ευθύνης. Μας εντυπωσίασε βέβαια ιδιαίτερα η θερμή υποδοχή, η φιλοξενίa, η απλότητα των ανθρώπων και η ανιδιοτελής διάθεση να μοιραστούν μαζί μας τη γνώση και την εμπειρία τους», ανέφερε ο Χρήστος Παππάς, Επεμβατικός Καρδιολόγος, Επιμελητής Α΄ στο Νοσοκομείο «Αττικόν».

Αναφερόμενη στον κ. Matsubara η πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών τον χαρακτήρισε «πατέρα, μάστερ των επεμβάσεων αυτών διεθνώς, εξαιρετικό δάσκαλο, που επισκέπτονται από όλο τον πλανήτη γιατροί για να εκπαιδευτούν δίπλα του, αλλά κύρια είναι σπουδαίος άνθρωπος, ένας άνθρωπος με μαγικά χέρια και τεράστια καρδιά η οποία τον οδήγησε στην χώρα μας αφιλοκερδώς να βοηθήσει και να υποστηρίξει τους Έλληνες ασθενείς με ΧΘΠΥ, όχι μόνο κάνοντας τους τις πρώτες συνεδρίες ο ίδιος αλλά και εκπαιδεύοντας γιατρούς μας ώστε να μπορούν να συνεχίσουν το έργο του δίνοντας ελπίδα ζωής σε πολλούς συνασθενείς μας».

Η ΧΘΠΥ αποτελεί μια μορφή προτριχοειδικής πνευμονικής υπέρτασης, που ταξινομείται ως πνευμονική υπέρταση κατηγορίας 4. με βάση τις ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες. Στην ΧΘΠΥ, στενώσεις ή αποφράξεις των πνευμονικών αρτηριών λόγω οργανωμένων θρόμβων μπορεί να προκαλέσουν αύξηση στις πνευμονικές αγγειακές αντιστάσεις που μπορεί με τη σειρά τους να οδηγήσουν σε πνευμονική υπέρταση, που τελικά θα έχει ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας, δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια και θάνατο.

«Η πραγματική επίπτωση της πάθησης ως επιπλοκή οξέως επεισοδίου πνευμονικής εμβολής είναι στην πραγματικότητα άγνωστη και υπολογίζεται μεταξύ 0.1-4% μέσα σε δύο χρόνια από τη διάγνωση του οξέως επεισοδίου. Παρόλα αυτά, περίπου έως και στο 50% των ασθενών που διαγιγνώσκονται με ΧΘΠΥ δεν ανευρίσκεται ιστορικό πνευμονικής εμβολής» εξήγησε ο Καρδιολόγος Ιατρείου Πνευμονικής Υπέρτασης, Επιστημονικός Συνεργάτης ΩΚΚ Παναγιώτης Καρυοφύλλης αναφερόμενος στη νόσο. «Αν και ο ακριβής επιπολασμός και ετήσια επίπτωση της πάθησης δεν είναι επακριβώς υπολογισμένα, κάποια δεδομένα εκτιμούν πως αυτή η οντότητα μπορεί να προκύψει σε περίπου 5 άτομα ανά εκατομμύριο πληθυσμού το χρόνο. Η πρόγνωση της νόσου, εφόσον αυτή αφεθεί χωρίς θεραπεία είναι κακή, με την πενταετή επιβίωση να φτάνει μόλις το 10% εάν η μέση πίεση της πνευμονικής αρτηρίας είναι >50 mmHg» τόνισε ο κ. Καρυοφύλλης.
Παράλληλα, η ΧΘΠΥ αποτελεί τη μοναδική μορφή προτριχοειδικής πνευμονικής υπέρτασης που είναι δυνητικά ιάσιμη, με θεραπεία εκλογής τη χειρουργική αντιμετώπιση-πνευμονική ενδαρτηρεκτομή (ΠΕΑ)- που αποτελεί την ενδεδειγμένη θεραπευτική επιλογή, με τα ποσοστά επιτυχίας της, όταν αυτή γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα, να παραμένουν υψηλά. Ωστόσο, ο αριθμός των Κέντρων όπου είναι δυνατή η διενέργεια ΠΕΑ παραμένει περιορισμένος, καθώς πρόκειται για χειρουργική τεχνική υψηλών απαιτήσεων τόσο σε εξειδίκευση όσο και σε υλικοτεχνική υποδομή. Σήμερα, τουλάχιστον στην Ελλάδα αλλά και στον Ευρωπαϊκό χώρο, σχεδόν το σύνολο των ασθενών με ΧΘΠΥ που κρίνονται ανεγχείρητοι, αντιμετωπίζονται με εκτός ενδείξεων χορήγηση ειδικής φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση της πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης, ενώ πρόσφατα εγκρίθηκε η χορήγηση της ουσίας ριοσιγκουάτης, ενός ενεργοποιητή της γουανιλικής κυκλάσης, σε ασθενείς με ανεγχείρητη ή υπολλειπόμενη/υποτροπιάζουσα μετά τη ΠΕΑ νόσο, με καλά μέχρι στιγμής αποτελέσματα στις παραπάνω ομάδες πληθυσμών και μείωση των επιπέδων του ΝT-proBNP και των πνευμονικών αγγειακών αντιστάσεων, καθώς και βελτίωση της εξάλεπτης δοκιμασίας βάδισης αλλά και της λειτουργικής κλάσης κατά WHO εν γένει. Ωστόσο, η μακροχρόνια αποτελεσματικότητα του φαρμάκου και η ευνοϊκή επίδραση στην επιβίωση των ασθενών με ΧΘΠΥ δεν έχει ακόμα αποδειχθεί.

«Η αγγειοπλαστική των πνευμονικών αρτηριών με μπαλόνι (balloon pulmonary angioplasty, ΒΡΑ) αποτελεί μια επιπλέον θεραπευτική επιλογή στην αντιμετώπιση ασθενών με ανεγχείρητη ΧΘΠΥ και μάλιστα τοποθετήθηκε και ως θεραπευτική επιλογή και στις τρέχουσες Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες του 2015 για την θεραπεία της πνευμονικής υπέρτασης», επεσήμανε ο Διευθυντής Τμήματος Επεμβατικής Καρδιολογίας, Συντονιστής Καρδιολογικού Τομέα ΩΚΚ Βασίλης Βούδρης. «Εάν δε στα παραπάνω συνυπολογιστούν οι τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις της νόσου, οι οποίες πηγάζουν από το υψηλό κόστος των χορηγούμενων φαρμάκων, από τις συχνές νοσηλείες των ασθενών αλλά και από την αποχή αυτών από την εργασία τους, και λαμβάνοντας υπόψη το αναλογικά περιορισμένο κόστος της ΒΡΑ σε νοσοκομεία με ήδη υπάρχουσα υλικοτεχνική υποδομή και ιατρικό προσωπικό με γνώσεις και εκπαίδευση στην εφαρμογή της μεθόδου, η εφαρμογή της ΒΡΑ στη χώρα μας θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιορισμό του κόστους αντιμετώπισης της ΧΘΠΥ. Επιπλέον, η έναρξη ενός τέτοιου προγράμματος στη χώρα μας, πέρα από το προφανές όφελος για τις ζωές των ασθενών, θα βοηθούσε αφενός στην εξοικονόμηση πόρων λόγω της μη ανάγκης για αποστολή τέτοιων ασθενών στο εξωτερικό για τουλάχιστον 4-5 φορές για τον κάθε ένα από αυτούς, και αφετέρου λόγω της δεδομένης έλλειψης κέντρων ΒΡΑ στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και όχι μόνο, η λειτουργία ενός κέντρου ΒΡΑ στη χώρα μας θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης ασθενών από τις γείτονες χώρες με τις συνοδές θετικές επιδράσεις που η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να συνεπάγεται. Με βάση τον εκτιμούμενο επιπολασμό της πάθησης (5/1000000 πληθυσμού), στον Ελληνικό χώρο αναμένονται περί τα πενήντα (50) νέα περιστατικά ΧΘΠΥ ανά έτος. Από τους ασθενείς αυτούς, υπολογίζεται ότι το 30% περίπου, δε δύναται να υποβληθεί σε χειρουργική θεραπευτική αντιμετώπιση για οποιοδήποτε λόγο (ανεγχείρητοι ασθενείς). Συμπερασματικά, δεκαπέντε (15) περίπου ασθενείς ανά έτος υπολογίζεται ότι πιθανόν θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με αγγειοπλαστική πνευμονικών αρτηριών (BPA)».

Την υλοποίηση της προσπάθειας βοήθησαν, πέραν του ΩΚΚ και του Αττικόν, γιατροί, αλλά και η οικογένεια του Κωνσταντίνου Πάντελου που διέθεσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό στη μνήμη του, καθώς και τις εταιρείες Hemoglobe και ELPEN, ενώ χορηγός επικοινωνίας ήταν η εταιρεία Glaxo.

Αρωγός αποτέλεσε και το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης «και έτσι δώσαμε όλοι το μάθημα που πρέπει να παίρνουμε όλοι μαζί για τα σπάνια νοσήματα, ότι η συνεργασία είναι η επιτυχία», όπως ανέφερε η κ. Αλυσανδράτου.