Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή. O ρόλος της ανησυχίας

Της Αριστέας Λιάκου, Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας – MSc Κλινικής Ψυχολόγου, Leiden University, NL.

Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ) έχει περιγραφεί ως η βασική ή «πυρηνική» αγχώδης διαταραχή. Η έναρξη της ΓΑΔ είναι σταδιακή σε σύγκριση με διαταραχές όπως αυτή του πανικού και μεγάλο ποσοστό ασθενών αναφέρουν ότι ήταν «ανήσυχοι» ή αγχωμένοι ολόκληρη τη ζωή τους, αναδεικνύοντας ένα μονίμως υψηλό βαθμό χαρακτηρολογικού άγχους.

Η ΓΑΔ σχετίζεται με τις έννοιες της ανησυχίας, της αυτοαπασχόλησης και της προκατάληψης της προσοχής και εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες.

Συμπτώματα Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής

Tο πιο ουσιαστικό χαρακτηριστικό της ΓΑΔ είναι η υπερβολική ανησυχία και άγχος σχετικά με μία σειρά γεγονότων ή δραστηριοτήτων, της οποίας η ένταση, η διάρκεια και η συχνότητα είναι δυσανάλογη σε σχέση με τους πραγματικούς κινδύνους ή τις επιπτώσεις του αναμενόμενου γεγονότος.

Οι ενήλικες με ΓΑΔ, συνήθως, ανησυχούν για καταστάσεις της καθημερινότητας, όπως επαγγελματικές υποχρεώσεις, την υγεία και τα οικονομικά τους, την υγεία της οικογένειάς τους και πιθανές κακοτυχίες των παιδιών τους ή για θέματα μικρής σημασίας όπως να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού ή να μην αργήσουν στα ραντεβού τους. Στη συγκεκριμένη διαταραχή τα άτομα που υποφέρουν από αυτή αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι δυσκολεύονται να ελέγξουν την ανησυχία τους. Τα συμπτώματα που συχνά ακολουθούν την ανησυχία είναι νευρικότητα ή αίσθημα αγωνίας ή τεταμένα νεύρα, εύκολη κόπωση, δυσκολία στη συγκέντρωση ή αίσθημα ότι το μυαλό αδειάζει, ευερεθιστότητα, μυϊκή ένταση, διαταραχή ύπνου. Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά συμπτώματα προκαλούν σημαντική αναστάτωση ή πρόβλημα στην κοινωνική, επαγγελματική ή άλλη σημαντική περιοχή της λειτουργικότητας του ατόμου.

Ο ρόλος της ανησυχίας στη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή

Για να κατανοήσουμε το πώς η ανησυχία γίνεται προβληματική, τη χωρίζουμε σε:

• ανησυχία τύπου 1
• ανησυχία τύπου 2

Όταν τα άτομα αντιμετωπίζουν μία κατάσταση που τους προκαλεί άγχος, τότε αρχίζουν να υιοθετούν θετικές πεποιθήσεις/πιστεύω σε σχέση με την ανησυχία (πχ. η πεποίθηση ότι η ανησυχία θα τους βοηθήσει να ανταπεξέλθουν στην αγχωτική κατάσταση). Αυτή η διεργασία είναι γνωστή ως ανησυχία Τύπου 1, η οποία εμφανίζεται σε καθημερινά εξωτερικά γεγονότα, όπως είναι οι ανησυχίες που αφορούν κοινωνικά θέματα ή θέματα υγείας. Παράδειγμα: Ο Γιώργος πρέπει να ανταπεξέλθει σε μία ιδιαίτερα απαιτητική ημέρα στη δουλειά του. Αυτό το γεγονός του προκαλεί ανησυχία σχετικά με το πώς θα αποδώσει. Ο Γιώργος πιστεύει ότι αυτή του η ανησυχία τον κρατάει σε εγρήγορση για να μπορέσει να τα πάει όσο καλύτερα γίνεται.

Η ανησυχία Τύπου 1 αρχικά δημιουργεί άγχος, αλλά αργότερα μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει το άγχος, αναλόγως με το αν το πρόβλημα που προκάλεσε την ανησυχία έχει επιλυθεί. Στο παράδειγμά μας, ο Γιώργος θα ανακουφιστεί από την ανησυχία του αν αποδώσει καλά στην απαιτητική ημέρα στη δουλειά ή θα αγχωθεί πρτισότερο αν δεν τα πάει καλά.

Κατά τη διάρκεια, όμως, της πορείας της ανησυχίας Τύπου 1, όπως αυτή περιγράφηκε παραπάνω, μπορεί να σχηματιστούν αρνητικές πεποιθήσεις/πιστεύω που αφορούν την ίδια ανησυχία. Το άτομο, δηλαδή, μπορεί να αρχίσει να αγχώνεται για το γεγονός καθεαυτό ότι ανησυχεί, φοβούμενο ότι η ανησυχία του είναι ανεξέλεγκτη ή ότι ακόμα μπορεί να είναι εγγενώς επικίνδυνη. Αυτή η «ανησυχία για την ανησυχία» ορίζεται ως ανησυχία Τύπου 2. Στο παράδειγμά μας, λοιπόν, αν ο Γιώργος αρχίσει να ανησυχεί για το γεγονός ότι είναι πάρα πολύ αγχωμένος με τη δουλειά του και αρχίσει να πιστεύει ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα για τον ίδιο, τότε πρόκειται για την ανησυχία τύπου 2.

Όταν το άτομο αναπτύξει ανησυχίες τύπου 2 αρχίζει να αποφεύγει τις καταστάσεις που του δημιουργούν άγχος και προσπαθεί να ελέγξει τη σκέψη του και τη συμπεριφορά του έτσι ώστε να προλάβει τις καταστροφικές για εκείνο συνέπειες της ανησυχίας. Οι προσπάθειες αυτές του ατόμου να αποφύγει ή να ελέγξει την ανησυχία συνήθως αποτυγχάνουν και έχουν αντίθετα αποτελέσματα με συνέπεια η ανησυχία να διογκώνεται και να ερμηνεύεται ως ακόμα πιο καταστροφική. Αυτός ο φαύλος κύκλος της ανησυχίας αναπτύσσει και διαιωνίζει τη ΓΑΔ.

Συμπερασματικά, οι αρνητικές πεποιθήσεις σχετικά με την ανησυχία και η επακόλουθη ανησυχία Τύπου 2 είναι αυτές που διαχωρίζουν τις φυσιολογικές ανησυχίες από τις προβληματικές ανησυχίες της ΓΑΔ και κατά συνέπεια τους ασθενείς με ΓΑΔ από τα μη κλινικά ανήσυχα άτομα.

Θεραπεία Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής

Το γνωσιακό – συμπεριφοριστικό μοντέλο ψυχοθεραπείας, μέσω της χρήσης ποικίλων τεχνικών, στοχεύει στην τροποποίηση αυτών των αρνητικών πεποιθήσεων που συντηρούν την ΓΑΔ και στην αντικατάστασή τους με πιο λειτουργικές πεποιθήσεις, που θα βοηθήσουν το θεραπευόμενο να αντιμετωπίσει την προβληματική του ανησυχία και κατά συνέπεια τη δυσλειτουργία που προκαλεί η διαταραχή.

Πηγή: e-psychology.gr