Η ευθύνη στους ασθενείς είναι κοινή

Συνέντευξη: Deepak Khanna, Senior Vice President & Regional President, EMEAC Oncology MSD

Τα τελευταία χρόνια, διεθνώς, το βασικό πρόβλημα που ταλανίζει τα κέντρα λήψης αποφάσεων που ασχολούνται με τη φαρμακευτική πολιτική είναι η επίτευξη της ισορροπίας μεταξύ πρόσβασης στην καινοτομία και βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας. Οι συνταγές που επιλέγονται είναι πολλές και σύνθετες και συχνά χρειάζονται ρύθμιση, αναθεώρηση και επανασχεδιασμό. Κοινή συνισταμένη όμως στις περισσότερες από αυτές είναι η αρχή της συνεργασίας.

Το PhB συζήτησε το θέμα με τον Deepak Khanna, υψηλόβαθμο στέλεχος της MSD, με πεδίο ευθύνης την Ογκολογία, έναν χώρο υψηλής καινοτομίας, στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για τον Καρκίνο στις Βρυξέλλες. Κατά τη γνώμη του, η Ελλάδα θα πρέπει να κινηθεί προς τη λύση των πολυετών συμφωνιών που διασφαλίζουν την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες σε συνδυασμό με προβλέψιμες δαπάνες. 

Κύριε Khanna, η συζήτηση, ειδικά στην Ελλάδα, φαίνεται να περιστρέφεται γύρω από το κόστος και τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Κατά τη γνώμη σας, πώς θα γεφυρώσουμε την πρόσβαση σε καινοτόμες (και κυρίως δαπανηρές) θεραπείες με τους δημοσιονομικούς περιορισμούς στην υγεία;

Πρέπει να εργαστούμε από κοινού, οπότε ένα βασικό σημείο είναι, όπως είπατε, ότι πρέπει να ενθαρρύνουμε την καινοτομία. Πρέπει να διασφαλίσουμε τελικά ότι αυτή η καινοτομία θα φθάνει στους ασθενείς, ότι θα έχουν πρόσβαση.

Πρέπει, παράλληλα, να αντιμετωπίσουμε και την πρόκληση του κόστους, να καταστήσουμε προσιτή την καινοτομία, και ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουμε είναι να συνεργαστούμε συλλογικά με τις κυβερνήσεις, ώστε να δουν πώς θα είναι το συνολικό κόστος, και πολλές άλλες κυβερνήσεις μπόρεσαν να βρουν πολυετή σχέδια όπου λένε, εντάξει, τα επόμενα τρία χρόνια είναι αυτός ο αριθμός των ασθενών που μπορούν να θεραπευθούν για τον καρκίνο του δέρματος, αυτός είναι ο αριθμός των ασθενών που μπορούν να θεραπευθούν για καρκίνο του πνεύμονα, έτσι θα φαίνεται το συνολικό κόστος.

Αυτό παρέχει στις κυβερνήσεις την προβλεψιμότητα και τη σταθερότητα και μπορούν να προετοιμαστούν και να σχεδιάσουν τις κινήσεις τους. Νομίζω ότι αυτό λειτουργεί πραγματικά καλά, διότι πρόκειται για μια κοινή προσπάθεια από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη.

Άρα, είναι το κόστος και η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας ο κύριος τομέας επικέντρωσης για τους φορείς σχεδίασης πολιτικής; 

Δεν νομίζω ότι είναι η κύρια προσοχή. Νομίζω πως, καταρχάς, πρέπει να δούμε τι είναι η καινοτομία. Αντικαθιστά την καθιερωμένη θεραπεία; Καλύπτει ένα θεραπευτικό κενό; Είναι ένα σημαντικό θεραπευτικό κενό; Και πώς αξιολογούμε αυτήν την αξία;

Το τελευταίο περιλαμβάνει την κλινική αποτελεσματικότητα, την οικονομική αποδοτικότητα, αλλά και μετρήσεις ποιότητας ζωής. Για παράδειγμα, στον καρκίνο του πνεύμονα από τα μεγάλα οφέλη της αύξησης των ασθενών που ζουν περισσότερο μπορεί να προκύψει από τον τρόπο που θα επανέλθουν στην κοινωνία. Πώς να μπορέσουν να επιστρέψουν στις δουλειές τους με ποιότητα ζωής… Νομίζω ότι χρειάζονται πολύ περισσότερα από ένα ή δύο μέτρα.

Μιλάμε, όμως, σπάνια για ανακουφιστική-παρηγορητική φροντίδα ή για τις ανάγκες των επιζώντων που πάσχουν από καρκίνο. Χρειαζόμαστε μια αλλαγή του κέντρου προσοχής;

Νομίζω ότι αν κοιτάξετε το συνολικό ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για τους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, με βάση το 2016, βελτιώθηκε περίπου από 10% σε 20%. Όμως, τώρα, με νεότερες καινοτομίες, με έγκαιρες εξετάσεις, με έγκαιρο προληπτικό και διαγνωστικό έλεγχο, αυτό θα βελτιωθεί περαιτέρω. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι όταν έχουμε ασθενείς που ζουν περισσότερο, σημαντικό είναι το πώς θα τους επαναφέρουμε στην κοινωνία. Πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε να επιστρέψουν στη δουλειά τους, πώς θα επιστρέψουν στις δραστηριότητές τους, όλα όσα είναι σημαντικά για την ποιότητα της ζωής τους. Πρέπει να εξετάσουμε πώς θα το αντιμετωπίσουμε.

Οι νέες θεραπείες, με την εισαγωγή της ανοσοθεραπείας, έχουν καταφέρει μια σταδιακή αλλαγή των ισορροπιών στη μάχη κατά του καρκίνου. Είναι αυτό αρκετό;

Δεν είναι αρκετό. Κάνουμε μεγάλα βήματα. Βλέπουμε μια γρήγορη βελτίωση στη φροντίδα του ασθενούς. Βλέπουμε, συνολικά, να βελτιώνονται τα ποσοστά επιβίωσης. Αλλά έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας. Εκτιμώ πως, ειδικά στο πεδίο της ανοσογκολογίας, θα υπάρξουν περισσότερες εξελίξεις.

Τώρα εξετάζουμε άλλους όγκους, μελετάμε την εφαρμογή της σε 30 διαφορετικούς όγκους, αλλά και σε συνδυασμό με χημειοθεραπευτικούς παράγοντες ή άλλους παράγοντες.

Έτσι, υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για τη συνέχιση της βελτίωσης της ζωής των ασθενών με καρκίνο.

Συνεπώς, πώς οραματίζεστε την πρόληψη του καρκίνου στο εγγύς μέλλον; 

Θα υπάρξουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση του καρκίνου από ό,τι στο παρελθόν. Το 1996, ο θεράπων ιατρός είχε μόλις 4 φάρμακα για τη διαχείριση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα. Σήμερα, είναι διαθέσιμες περισσότερες από 19 θεραπευτικές επιλογές (σύμφωνα με τα στοιχεία της IQVIA για το 2017).

Αν και το φορτίο του καρκίνου είναι βαρύ, λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από καρκίνο σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ, αν δεν συνυπολογίσουμε τις ηλικιακές διαφορές και την αύξηση του πληθυσμού. Αυτό επετεύχθη χάρη στις προόδους στην πρόληψη, τον διαγνωστικό έλεγχο, τις εξετάσεις και τις θεραπείες.

Ωστόσο, δεν έχουμε την τελική λύση εναντίον του καρκίνου: Η πενταετής επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα ήταν μόλις 20% το 2016. Για να επιτύχουμε περαιτέρω πρόοδο στον καρκίνο πρέπει να εστιάσουμε σε 3 πράγματα: καινοτομία, πρόσβαση και προσιτή κοστολόγηση. Πρέπει να συνεχίσουμε να καινοτομούμε στη φροντίδα του καρκίνου. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι όποιος έχει ανάγκη στη θεραπεία θα έχει πρόσβαση σε αυτή. Και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα συστήματα υγείας μπορούν να ενσωματώσουν αυτές τις καινοτομίες.

Θα ήθελα να κλείσω με μια ερώτηση σχετική με όσα συζητούνται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Επιβλέψατε τις διαπραγματεύσεις με τη βρετανική κυβέρνηση γύρω από την τιμολόγηση και την αποζημίωση, ως επικεφαλής του ABPI (της Ένωσης Βρετανικής Φαρμακευτικής Βιομηχανίας). Κατά τη γνώμη σας, ποιο είναι το βασικό εμπόδιο που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και το οποίο δυσχεραίνει την επίτευξη ουσιαστικής προόδου;

Χώρες όπως η Βρετανία, αλλά και η Ιταλία, το Βέλγιο, η Δανία ή η Ολλανδία έχουν δημιουργήσει μηχανισμούς έγκαιρης και ταχύτερης πρόσβασης. Οι κυβερνήσεις έχουν συνήθως τρεις στόχους: θα ήθελαν να διασφαλίσουν την πρόσβαση των ασθενών τους στη φροντίδα, ότι αυτή η φροντίδα είναι η καλύτερη διαθέσιμη και ότι η παροχή της φροντίδας είναι βιώσιμη.

Στο Βέλγιο ή την Ολλανδία, μαζί με τις αντίστοιχες κυβερνήσεις, βρήκαμε ευέλικτες λύσεις πρόσβασης, όπως οι πολυετείς συμφωνίες, που επιτρέπουν την πρόσβαση στη θεραπεία για διάφορους τύπους καρκίνου, ενώ διασφαλίζουν δημοσιονομική προβλεψιμότητα.

Αυτός ίσως είναι ο δρόμος που πρέπει να επιλέξει η Ελλάδα. Επειδή η πρόκληση του καρκίνου είναι τόσο μεγάλη, όμως δεν υπάρχει μία μοναδική λύση, ούτε ένας παράγοντας μπορεί να την αντιμετωπίσει μόνος του.

Ως κοινωνία, έχουμε κοινή υποχρέωση στους καρκινοπαθείς σε όλη την Ευρώπη να συνεργαστούμε. Είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε μαζί.