Η κατάσταση των Ναρκωτικών στην Ευρώπη-Ετήσια Έκθεση 2021

Της Μένη Μαλλιώρη,

Ομότιμη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής-ΕΚΠΑ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Ναρκωτικά, στις 26 Ιουνίου, παρουσιάσθηκαν τα Εθνικά και τα Ευρωπαϊκά δεδομένα για το πρόβλημα των Ναρκωτικών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Την περίοδο αυτή, η διακίνηση ναρκωτικών παρέμεινε ουσιαστικά ανεπηρέαστη οδηγώντας σε μικρές ελλείψεις, υψηλότερες τιμές ορισμένων ναρκωτικών, αύξηση βίας μεταξύ προμηθευτών και διανομέων, αύξηση ζήτησης υπηρεσιών απεξάρτησης και μείωσης της βλάβης, διαταραχή ή και διακοπή παροχής υπηρεσιών. Πολλοί από τους παράγοντες που διαμορφώνουν πλέον την προβληματική χρήση ναρκωτικών είναι εξωγενείς.

Η παγκοσμιοποίηση, η εξέλιξη της τεχνολογίας των πληροφοριών, οι δημογραφικές μεταβολές, παράλληλα με θέματα όπως η κλιματική αλλαγ και η μετανάστευση, έχουν σημαντικές άμεσες και μελλοντικές επιπτώσεις στο πρόβλημα των ναρκωτικών. Aυξάνονται ο δυναμισμός, η πολυπλοκότητα και οι διεθνείς διασυνδέσεις τόσο στην αγορά όσο και στον τρόπο χρήσης ναρκωτικών.

Η Στρατηγική της Ε.Ε. για τα ναρκωτικά στην επόμενη πενταετία, 2021-2025, επικεντρώνεται στους άξονες Υγεία-Ευημερία-Ασφάλεια (Δεκέβριος 2020). Ούσα συνέβησαν τον περασμένο χρόνο αναδεικνύουν την αυξανομένη ανάγκη για ταχεία απόκριση και, επομένως, την ανάγκη να ενισχύσουμε την ικανότητα μας για έγκαιρο εντοπισμό των απειλών που αναδύονται από μια όλο πιο δυναμική και ευπροσάρμοστη αγορά ναρκωτικών.

Διαπιστώνεται διαφοροποίηση τόσο στα διαθέσιμα προϊόντα όσο και στους χρήστες. Για τη σωστή αντιμετώπιση των μελλοντικών συνεπειών αυτής της εξαιρετικά μεγάλης διαθεσιμότητας ουσιών, πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν είναι απλώς πολύ πιο μεγάλη η ποικιλομορφία των ανθρώπων που κάνουν προβληματική χρήση, αλλά και ότι η προβληματική χρήση επηρεάζει τις κοινωνίες μας με πολύ περισσοτέρους τρόπους όπως τα αναφέρονται παρακάτω: Ανθεκτική και ψηφιοποιημένη αγορά ναρκωτικών: Οι έμποροι ναρκωτικών προσαρμόζονται στους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και το κλείσιμο των συνόρων. Οι αγορές ναρκωτικών για λιανική πώληση διακοπήκαν κατά τη διάρκεια των αρχικών απαγορεύσεων κυκλοφορίας και αυξήθηκε η χρήση κρυπτογραφημένων μηνυμάτων, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και διανομή ταχυδρομείου και κατ’ οίκον. Από τη νυχτερινή ζωή έως την κατ’ οίκον ζωή: Αρχικά μικρότερη χρήση ουσιών που συνδέονται με ψυχαγωγικές δραστηριότητες καθώς τα άτομα έμειναν στο σπίτι.

Ωστόσο, από την ανάλυση των λυμάτων προκύπτει ότι τα επίπεδα χρήσης των περισσοτέρων ναρκωτικών επανήλθαν το καλοκαίρι του 2020. Βενζοδιαζεπίνες στο προσκήνιο: Κατάχρηση βενζοδιαζεπινών σε προβληματικούς χρήστες, στους φυλακισμένους, σε άτομα με ψυχική επιβάρυνση την περίοδο της πανδημίας. Οι βενζοδιαζεπίνες έχουν υψηλή διαθεσιμότητα και χαμηλό κόστος και συσχετίζονται με δηλητηριάσεις και θανάτους. Χρήση κάνναβης σε υψηλά επίπεδα: Αυξημένης περιεκτικότητας σε THC με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.

Κίνδυνοι, λόγω αρρύθμιστης αγοράς, και από τα προϊόντα κάνναβης χαμηλής περιεκτικότητας σε THC

Ρεκόρ κατασχέσεων κοκαΐνης:

Αύξηση των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία: Ζήτηση θεραπείας.

Επιβλαβείς νέες ψυχοδραστικές ουσίες:

Το 2020 αναφέρθηκαν 46 νέες ψυχοδραστικές ουσίες (ΝΨΟ) στην Ευρώπη. Μεγάλες κατασχέσεις ηρωίνης: Αυξημένη χρήση και επιβλαβείς συνέπειες. Οι χρήστες που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά και κάνουν χρήση ηρωίνης συνεχίζουν να εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά ενέσιμης χρήσης.

Η αναβάθμιση της θεραπείας και της πρόληψης είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης για τον HIV και τον HCV: ολοκληρωμένες υπηρεσίες. Οι θάνατοι από υπερβολική δόση, που οφείλονται σε οπιοειδή και άλλα ναρκωτικά, καταδεικνύουν την ανάγκη για ανάπτυξη υπηρεσιών: Χρήση Ναλοξόνης και λειτουργία Χώρων Εποπτεύομενης Χρήσης-ΧΕΧ. Αυξάνονται τα αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περί ναρκωτικών, με επικρατέστερη την κατοχή και προμήθεια κάνναβης: Εκτιμάται ότι το 2019 αναφέρθηκαν στην ΕΕ 1,5 εκ. αδικήματα που εμπίπτουν στη νομοθεσία περί ναρκωτικών. Το 82% αφορούσαν χρήση η κατοχή για προσωπική χρήση. Παγκοσμίως στις φυλακές, 30 % των ανδρών και 51 % των γυναικών έχουν διαταραχή χρήσης ουσιών. Οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος εντείνουν την παράνομη παραγωγή ναρκωτικών στην Ευρώπη: Το 2019 εξαρθρώθηκαν 370 παράνομα εργαστήρια.