Η νέα εποχή της ιατρικής στο Κέντρο Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας του ΕΚΠΑ

Η θεραπευτική προσέγγιση εισέρχεται σταδιακά σε νέα εποχή, περνώντας από την ιατρική των κατευθυντήριων οδηγιών σε εκείνη της εξατομικευμένης θεραπείας, επιτρέποντας την καλύτερη κατανόηση, την πρόληψη και τη θεραπεία των ανθρώπινων νόσων.

Πρόκειται για την Ιατρική Ακριβείας την οποία θα κληθεί να υπηρετήσει το νέο Κέντρο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ένα φιλόδοξο και πρωτοποριακό εγχείρημα.  Τους στρατηγικούς στόχους και τους βασικούς άξονες δράσης του νεοσυσταθέντος Κέντρου Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας παρουσίασε σήμερα η Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η Ιατρική Ακριβείας, δηλαδή η εξατομικευμένη ιατρική περίθαλψη προσεγγίζει τον ασθενή ανάλογα με τα ατομικά του χαρακτηριστικά αλλά και τα χαρακτηριστικά της νόσου του. Κατατάσσει τους πάσχοντες σε υποομάδες με βάση παράγοντες όπως η επιθετικότητα της ασθένειας ή η προβλεπόμενη ανταπόκριση στη θεραπεία, , όπως τόνισε μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης του Κέντρου, Καθηγητής Πέτρος Σφηκάκης. 

Ο ρόλος των δεδομένων στην ιατρική ακριβείας είναι πολύτιμος, συμβαδίζοντας με την εξέλιξη της τεχνολογίας και της ενσωμάτωσης της στην καθημερινότητα μας. Στο επίκεντρο της νέας θεραπευτικής προσέγγισης, λοιπόν, βρίσκεται η σύνθεση πληροφοριών μεγάλης κλίμακας που προέρχονται από διαφορετικές πηγές, όπως οι τεχνολογίες γονιδιωματικής, μεταγραφομικής, πρωτεομικής, καθώς επίσης και περιβαλλοντικών δεδομένων ή παραγόντων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής των ασθενών, ώστε να δημιουργηθεί μια ολιστική περιγραφή της υγείας ή της ασθένειας κάθε ατόμου. Χρησιμοποιώντας τέτοιου είδους πληροφορίες, θα σχεδιαστούν μοντέλα που θα επιτρέπουν ακριβέστερες και πιο εξειδικευμένες επιλογές υγειονομικής περίθαλψης για τον κάθε ασθενή, τόσο σε επίπεδο πρόληψης, όσο και σε επίπεδο θεραπείας. Τα μοντέλα αυτά αναμένεται να αλλάξουν την κλινική πράξη προς μια πιο ενεργητική και προληπτική υγειονομική περίθαλψη, με σημαντικά κοινωνικo-οικονομικά οφέλη σε εθνικό, περιφερειακό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.

«Η ανάγκη για την εφαρμογή της ιατρικής Ακριβείας γίνεται όλο και πιο επιτακτική, καθώς δεκάδες νέα φάρμακα ανακαλύπτονται κάθε χρόνο. Οι εφαρμογές της ιατρικής ακριβείας αφορούν κυρίως, προς το παρόν, τις διάφορες μορφές καρκίνου, αλλά όχι μόνον.  Αφορούν επίσης τα αυτοάνοσα φλεγμονώδη χρόνια νοσήματα, τις χρόνιες ανίατες νευρολογικές νόσους, τις καρδιοπάθειες, αλλά και κάθε ιατρική ειδικότητα στο εγγύς μέλλον», σημείωσε ο κ. Σφηκάκης

Η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ μέσω της δημιουργίας του Κέντρου Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας στις κτηριακές εγκαταστάσεις της στο Γουδή έχει τη δυνατότητα, αλλά και τη γνώση και την εξειδίκευση, να αποτελέσει έναν κεντρικό εθνικό κόμβο για την υλοποίηση, το συντονισμό και την ενοποίηση προσεγγίσεων εξατομικευμένης ιατρικής στην ευρύτερη περιοχή μας, αλλά και ως μέρος ενός πανευρωπαϊκού και παγκόσμιου δικτύου, παρέχοντας έτσι πληροφορίες σχετικά με τη διαστρωμάτωση των ασθενών, τους παράγοντες που προδιαθέτουν σε ασθένειες, και την ανταπόκριση στις θεραπείες, για συγκεκριμένους πληθυσμούς.

«Η Ιατρική Σχολή προσφέρει μοναδικές δυνατότητες για τη δημιουργία ενός Κέντρου με αντικείμενο την καινοτόμο έρευνα στην Ιατρική Ακριβείας. Σχετικές ενέργειες έχουν ήδη αποφασιστεί στο πλαίσιο των στρατηγικών σχεδιασμών ανάπτυξης της Σχολής, η οποία παρέχει τεχνογνωσία υψηλού επιπέδου στην ιατρική έρευνα μέσω των εξειδικευμένων κλινικών ερευνητικών ομάδων και ερευνητικών ομάδων βασικής έρευνας. Η ανάπτυξη του Κέντρου αποτελεί χρέος της Ιατρικής Σχολής», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθηγητής Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος.

Οι δραστηριότητες του Κέντρου Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας έχουν ιδιαίτερη σημασία για την Ελληνική Ακαδημαϊκή κοινότητα και τον Ελληνικό πληθυσμό που είναι γενετικά διακριτός από τους πληθυσμούς της Αμερικής, της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης στους οποίους εστιάζουν μέχρι σήμερα οι εξατομικευμένες προσεγγίσεις στην ιατρική. Διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες μπορεί να παρουσιάζουν διαφορική ευπάθεια σε ασθένειες, διαφορετική ανταπόκριση στη θεραπεία, και ίσως να απαιτούν ξεχωριστά διαγνωστικά και προγνωστικά εργαλεία. Η ενσωμάτωση της Ιατρικής Ακριβείας στη διαχείριση της υγειονομικής περίθαλψης του πληθυσμού θα φέρει σημαντικά κοινωνικά οφέλη.

Σε αυτή την κατεύθυνση,  ένα από το επόμενα μεγάλα ερευνητικά έργα του Κέντρου είναι η καταγραφή του ελληνικού γονιδιώματος, γεγονός που θα ενισχύσει σημαντικά την ανάπτυξη της εξατομικευμένης ιατρικής στη χώρα μας, όπως ανέφερε ο Καθηγητής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής Γεώργιος Κόλλιας. Ο κ. Κόλλιας παρουσίασε και την ελληνική ερευνητική υποδομή για την Ιατρική Ακριβείας «pMedGR», που «τρέχει» ήδη στην Ιατρική και αποτελεί το πρώτο έργο του νέου Κέντρου.

Για τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του Κέντρου μίλησε ο Καθηγητής Μιχαήλ Κουτσιλιέρης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι «η νεώτερη αυτή υποδομή στην Ιατρική Σχολή θα αποτελέσει το πεδίο άσκησης αλλά και στοχασμού των νεωτέρων ιατρών και επιστημόνων υγείας, αποτελώντας την ραχοκοκαλιά της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και ερευνητικής εμπειρίας όλων των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών αλλά και προγραμμάτων διδακτορικού διπλώματος στην Ιατρική Σχολή. Έτσι θα αποτελέσει την «εστία ανάπτυξης» των νεωτέρων ερευνητών για την μελλοντική ανάπτυξη των μελών ΔΕΠ της Σχολής και της ερευνητών της χώρας».

Ο Καθηγητής Αριστείδης Ηλιόπουλος, Διευθυντής του Εργαστηρίου Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ,  σημείωσε ότι το Κέντρο Νέων Βιοτεχνολογιών & Ιατρικής Ακριβείας φιλοδοξεί και μπορεί να αποτελέσει σημείο σύγκλισης πολλών ερευνητικών πεδίων, όπως της ιατρικής, βιολογίας, χημείας-φαρμακευτικής και μαθηματικών, ενισχύοντας συνολικά το ειδικό βάρος του ΕΚΠΑ στην έρευνα διεθνώς.

Στις εφαρμογές της ιατρικής Ακριβείας στην Αιματολογία που ήδη λειτουργούν αναφέρθηκε ο Καθηγητής Παναγιώτης Παναγιωτίδης, Διευθυντής της  Μονάδας Μοριακής Διαγνωστικής στην Αιματολογία της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Όπως τονίστηκε, στο Κέντρο Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας μεταφέρεται η λειτουργία του Αιματολογικού Εργαστηρίου Μοριακής Διάγνωσης. Το εργαστήριο  διαπιστεύεται από Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς για την ακρίβεια και ευαισθησία των εξετάσεων που διενεργεί και είναι ένα από τα δύο διαπιστευμένα εργαστήρια στον Ελληνικό χώρο για την πραγματοποίηση των ειδικών μοριακών εξετάσεων, 47 στον αριθμό, που είναι απαραίτητες για τη διάγνωση, παρακολούθηση, επιλογής εξατομικευμένης θεραπείας σε ασθενείς με αιματολογικά νοσήματα. Μάλιστα, μόνο το 2017 πραγματοποιήθηκαν 6100 έλεγχοι.

Η Ελληνική Ερευνητική Υποδομή για την Ιατρική Ακριβείας pMedGR

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για το νεοσυσταθέν Κέντρο Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας παρουσιάσθηκε από τον Καθηγητή Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής Γεώργιο Κόλλια και η ερευνητική υποδομή για την Εξατομικευμένη Ιατρική pMedGR, που «τρέχει» ήδη στην Ιατρική και αποτελεί το πρώτο έργο του νέου Κέντρου. Σε συνεργασία με το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ», το οποίο προσφέρει τεχνολογίες πρωτεομικής ανάλυσης βιολογικών δειγμάτων και το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το οποίο προσφέρει απεικονιστικές τεχνολογίες PET/CT, το Κέντρο Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας της Ιατρικής Σχολής αναπτύσσει την Ερευνητική Υποδομή για την Εξατομικευμένη Ιατρική pMedGR, η οποία χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2014-2020 με 4 εκατ. ευρώ.

Στο πλαίσιο του pMedGR αναπτύσσονται Μονάδες παροχής υπηρεσιών σε νέες βιοτεχνολογίες, όπως Γονιδιωματική, Μεταγραφομική, Πρωτεομική,  Κυτταρομετρία Μάζας (CyTOF), ανάλυση μεταγραφωμάτων μοναδιαίων κυττάρων (single-cell technologies), Βιοπληροφορική Ανάλυση, Σύνθεση και Μοντελοποίηση Δεδομένων, κ.α. Οι Μονάδες αυτές θα λειτουργούν με πιστοποιημένες διαδικασίες λειτουργίας, ώστε να υπηρετούν τη δημόσια υγεία και να αποτελούν τη βάση για την Ιατρική έρευνα, εκπαίδευση και καινοτομία.