Η «Οδύσσεια» των γυναικών με καρκίνο του μαστού

Τα εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών με καρκίνο του μαστού στις υπηρεσίες υγείας και το δύσκολο ταξίδι τους προς την ίαση, αποτυπώνει νέα έρευνα του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής».

Όπως ανέδειξε και η έρευνα της ΕΣΔΥ, το βάρος του καρκίνου του μαστού δεν αγγίζει μόνο τη σωματική υγεία των ασθενών, αλλά και την ψυχική και κοινωνική κατάσταση των ίδιων και των οικογενειών τους, την ίδια ώρα που βαρύνει σοβαρά και τα οικονομικά των νοικοκυριών τους.

Πρακτικά, στόχος της έρευνας ήταν η διερεύνηση των συνθηκών πρόσβασης των ασθενών με καρκίνο του μαστού στις υπηρεσίες υγείας, την ανίχνευση πιθανών εμποδίων στην πρόσβαση, την αποτύπωση της κοινωνικοοικονομικής επίπτωσης της νόσου στα νοικοκυριά καθώς και των ψυχολογικών επιπτώσεων της νόσου.

Στην ουσία αποτύπωσε επιστημονικά το δύσκολο ταξίδι των γυναικών με καρκίνο του μαστού –από τη στιγμή της εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων και ενδείξεων, τη διάγνωση, τη θεραπεία έως και το τέλος αυτής και την παρακολούθηση τους στη συνέχεια.

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στο γυναικείο πληθυσμό και η πρώτη αιτία θανάτου γυναικών από νεοπλασματική νόσο. Μόνο τo 2012, 1,7 εκατομμύρια γυναίκες διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού ενώ στην Ελλάδα την ίδια χρονιά αναφέρθηκαν 4.934 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού.

Τα ευρήματα της έρευνας, την οποία παρουσίασαν ο Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ, Γ. Κυριόπουλος, η Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», Κλ. Γαβριηλίδου, η Επιμελήτρια του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ, Ελπ. Πάβή και η Επιστημονική Συνεργάτιδα του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Σχολής, Β. Τσιάντου, αναδεικνύουν και το βαθμό ευαισθητοποίησης των γυναικών για πρόληψη, πέραν των εμποδίων στην πρόσβαση.

Συνολικά, 31% των γυναικών που δήλωσε ότι θα μπορούσε να είχε λάβει πιο έγκαιρα φροντίδα, κυρίως στο στάδιο μέχρι τη διάγνωσή με καρκίνο του μαστού.

Το 75,8% των γυναικών δήλωσε ότι γνώριζε να κάνει ψηλάφηση μαστού, εντούτοις το 49% δεν είχε κάνει ποτέ αυτοεξέταση μαστού. Μία στις τρεις γυναίκες δεν είχε επισκεφτεί ποτέ γιατρό για ψηλάφηση, και το 35,7% δεν είχε κάνει ποτέ μαστογραφία.

Οι γυναίκες αναφέρουν σε ποσοστό 30,8% εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό, και εμπόδια στην πρόσβαση σε μαστογραφία για πρόληψη σε ποσοστό 26,5%, με κύριους λόγους «πολύ απασχολημένη», «αμέλεια», «κόστος». Το 69,3% εντόπισαν ένα σύμπτωμα (κυρίως ψηλάφησαν όγκο στο στήθος), το οποίο τις έκανε να απευθυνθούν σε γιατρό, ενώ το 30,7% εντόπισε κάποιο πρόβλημα στον προληπτικό έλεγχο

Οι ασθενείς επισκέπτονται κατά μέσο όρο 2,9 γιατρούς (γυναικολόγο ή χειρουργό) μέχρι την επιβεβαίωση της διάγνωσης και 1,8 χειρουργούς για να επιλέξουν τον χειρουργό τους. Από την πρώτη επίσκεψη σε γιατρό μέχρι την παραπομπή για διερεύνηση πιθανότητας καρκίνου μεσολαβούν κατά μέσο όρο 18 ημέρες. Το 21% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνουν ότι θα μπορούσαν να είχαν απευθυνθεί νωρίτερα σε γιατρό. Αποδίδουν την καθυστέρηση σε ψυχολογική άρνηση, άλλες υποχρεώσεις ή και φόβο.

Τα κριτήρια επιλογής νοσοκομείου για το χειρουργείο είναι κατά κύριο λόγο ο γιατρός επιλογής τους και η ύπαρξη εξειδικευμένης μονάδας στο νοσοκομείο. Σε όλα τα στάδια της θεραπείας (χειρουργείο, χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες), οι γυναίκες φαίνεται ότι κατά βάση ακολουθούν τον γιατρό επιλογής τους, αν και άλλοι παράγοντες (όπως το κόστος ή η ποιότητα του εξοπλισμού) συνυπολογίζονται στην επιλογή της μονάδας υγείας που πραγματοποιούν τις θεραπείες.

Στο στάδιο της παρακολούθησης, από τις γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα 5,6% δηλώνουν εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό, και 3,6% δηλώνουν εμπόδια σε εξετάσεις με κυριότερους λόγους την αδυναμία κάλυψης του κόστους και την έλλειψη χρόνου.

Το κόστος

Τις δαπάνες θεραπείας καλύπτουν κατά κύριο λόγο τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και οι ίδιες οι ασθενείς με ιδιωτικές πληρωμές. Σε ποσοστό 91,4% χρησιμοποιούν το ασφαλιστικό τους ταμείο, το οποίο καλύπτει μερικώς ή ολικά τη δαπάνη θεραπείας. Ποσοστό 76,6% αναφέρει ότι κάλυψε μέρος της δαπάνης είτε το σύνολο αυτής με ιδιωτικές πληρωμές.

Οι ίδιες (ιδιωτικές) πληρωμές μπορεί να ξεπεράσουν τα 2000€ ανάλογα με τη θεραπεία. Περίπου 10% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα αναγκάστηκαν είτε να δανειστούν είτε εκποίησαν περιουσιακά στοιχεία. Η επιβάρυνση της οικογένειας είναι μεγάλη, καθώς ένα 48% πλήρωσε είτε για βοήθεια στο σπίτι είτε για φύλαξη των παιδιών. Από τις εργαζόμενες, το 30% σταμάτησε να δουλεύει για κάποιο χρονικό διάστημα ή πήρε άδεια άνευ αποδοχών ενώ το 11% παραιτήθηκε από τη δουλειά του. Σε ποσοστό 35% δήλωσε ότι μέλη της οικογένειάς αχρειάστηκε να εγκαταλείψουν προσωρινά τη δουλειά τους, και 28,5% να μετακομίσουν από τον τόπο κατοικίας για να βοηθήσουν.

Για άλλη μια φορά τα στοιχεία τονίζουν ότι προκύπτει η ανάγκη υιοθέτησης ενός Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου.