Υγειονομικές & κοινωνικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των χρηστών στην ΕΕ

Το παρόν κείμενο είναι βασισμένο στην «Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά 2015» του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA), η οποία, αντλώντας στοιχεία τόσο από ευρωπαϊκά όσο κι από εθνικά δεδομένα, προσφέρει μια γενικότερη επισκόπηση των σημαντικότερων τάσεων, μέτρων και πολιτικών σε αυτόν τον τομέα, παράλληλα με μια εις βάθος ανάλυση επίκαιρων ζητημάτων. Το 3ο Κεφάλαιο, το οποίο παρουσιάζουμε συγκεκριμένα, κάνει μια επισκόπηση των πολιτικών και των παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην πρόληψη, τη θεραπεία και τη μείωση της βλάβης από τη χρήση ναρκωτικών. Κυρίως, εξετάζεται το κατά πόσον οι χώρες έχουν υιοθετήσει κοινές προσεγγίσεις, ποιες από αυτές τεκμηριώνονται επιστημονικά και κατά πόσον οι διαθέσιμες υπηρεσίες ανταποκρίνονται στις εκτιμώμενες ανάγκες. Οι βασικοί τομείς πολιτικής που παρακολουθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι οι εθνικές στρατηγικές και τα σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά, καθώς και οι προϋπολογισμοί και οι δημόσιες δαπάνες για τα ναρκωτικά.

Εθνικές και δημοτικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ναρκωτικά 2013-2020 και τα σχέδια δράσης που τη συνοδεύουν παρέχουν το πλαίσιο για μια συντονισμένη αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Σε εθνικό επίπεδο, αυτό αντικατοπτρίζεται στις εθνικές στρατηγικές, στα εθνικά δημοσιονομικά πλαίσια και στα εθνικά σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά. Τα έγγραφα αυτά έχουν σαφή χρονικό ορίζοντα και συνήθως περιέχουν ένα σύνολο γενικών αρχών, στόχων και προτεραιοτήτων και καθορίζουν τις δράσεις και τους αρμόδιους για την υλοποίησή τους φορείς. Εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης που καλύπτουν τόσο τις νόμιμες όσο και τις παράνομες ουσίες έχουν υιοθετηθεί από 8 χώρες.
Υπεύθυνες για τον συντονισμό της τοπικής πολιτικής για τα ναρκωτικά είναι συνήθως οι δημοτικές αρχές των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων, ενίοτε μάλιστα διαθέτουν και ειδικό προϋπολογισμό.

Η λιτότητα επηρεάζει τη χρηματοδότηση των υγειονομικών παρεμβάσεων

Τα διαθέσιμα στοιχεία για τις δημόσιες δαπάνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά στην Ευρώπη, είτε σε τοπικό είτε σε εθνικό επίπεδο, εξακολουθούν να είναι ελάχιστα και ανομοιογενή. Στις 18 χώρες που διαθέτουν εκτιμήσεις για την τελευταία δεκαετία, οι δημόσιες δαπάνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά υπολογίζεται ότι κυμαίνονται από 0,01% έως 0,5% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος τους, οι δε υγειονομικές παρεμβάσεις για τα ναρκωτικά αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεταξύ 24% και 73% του συνόλου των δαπανών. Οι διαφορές στο εύρος και την ποιότητα των εκτιμήσεων καθιστούν δυσχερείς τις διακρατικές συγκρίσεις των δημόσιων δαπανών που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.

Μετά την οικονομική ύφεση του 2008, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επέβαλαν μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, άλλως γνωστά ως μέτρα λιτότητας. Η έκταση της οικονομικής ύφεσης, ο αντίκτυπός της, αλλά και ο χρόνος επιβολής των δημοσιονομικών μέτρων και η κλίμακα αυτών, διέφεραν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Με βάση τα στοιχεία για το διάστημα 2009-2012, οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν στις περισσότερες χώρες σε σύγκριση με το προ ύφεσης διάστημα 2005–2007, οι δε περικοπές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ξεπέρασαν τις 10 ποσοστιαίες μονάδες, σε σταθερές τιμές. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 6η θέση. Δεδομένου του ότι οι υγειονομικές δαπάνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά αντιπροσωπεύουν συνήθως ποσοστό μικρότερο του 1% επί του συνόλου των δημόσιων δαπανών για την υγεία, δεν είναι δυνατόν να βγουν άμεσα συμπεράσματα για τις τάσεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση των δράσεων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Παρά ταύτα, με βάση τα στοιχεία που υποβάλλονται στο EMCDDA, φαίνεται να έχει πληγεί ιδιαίτερα η χρηματοδότηση των Ερευνών για τα ναρκωτικά και των Δράσεων Πρόληψης.

Πρόληψη της χρήσης ουσιών από τους νέους

Η πρόληψη της χρήσης ουσιών από νέους ανθρώπους, καθώς και των συναφών προβλημάτων, αποτελεί κεντρικό στόχο της πολιτικής και συνιστά έναν από τους πυλώνες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα ναρκωτικά 2013-2020. Η πρόληψη της χρήσης ουσιών εφαρμόζει ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων. Οι Στρατηγικές Περιβαλλοντικής και Καθολικής Πρόληψης απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, η Επικεντρωμένη Πρόληψη απευθύνεται σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες ενδέχεται να είναι πιο επιρρεπείς στην προβληματική χρήση ουσιών, ενώ η Ενδεδειγμένη Πρόληψη επικεντρώνεται σε άτομα υψηλού κινδύνου.

Την τελευταία δεκαετία δημοσιεύθηκε ένας μεγάλος αριθμός ποιοτικών προτύπων, τα οποία υποστηρίζουν την υλοποίηση παρεμβάσεων και τις βέλτιστες πρακτικές. Στο πλαίσιο του έργου «Ευρωπαϊκά ποιοτικά πρότυπα στον τομέα της πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών», αναπτύχθηκαν εργαλειοθήκες που διευκολύνουν την εφαρμογή των προτύπων στην πρόληψη.

Η αποτελεσματικότητα ορισμένων προσεγγίσεων πρόληψης που μπορούν να εφαρμοστούν στο σχολικό πλαίσιο έχει τεκμηριωθεί σχετικά επαρκώς. Οι περισσότερες χώρες αναφέρουν ότι εφαρμόζεται η απαγόρευση του καπνίσματος στα σχολεία και ότι υπάρχουν σχολικές πολιτικές για τις ουσίες (προσεγγίσεις για την αποτελεσματικότητα των οποίων υπάρχουν στοιχεία), ταυτόχρονα όμως αναφέρουν ότι εφαρμόζονται ευρέως και προσεγγίσεις πρόληψης που βασίζονται αποκλειστικά στην παροχή πληροφόρησης. Η παροχή πληροφοριών για θέματα υγείας μπορεί να είναι σημαντική από την εκπαιδευτική σκοπιά, πλην όμως δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση πρόληψης επηρεάζει τη μελλοντική συμπεριφορά όσον αφορά τη χρήση ουσιών.
Ένα καναδικό πρόγραμμα έγκαιρης διάγνωσης και παρέμβασης που έχει αξιολογηθεί θετικά είναι το Preventure, το οποίο απευθύνεται σε νεαρούς πότες που αναζητούν έντονες συγκινήσεις και πρόκειται να εφαρμοστεί στην Τσεχική Δημοκρατία, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντίστοιχα, ένα πολύ αξιόλογο πρωτόκολλο συστηματικής παρέμβασης που απευθύνεται σε ανήλικους παραβάτες είναι το FreD, το οποίο εφαρμόζεται σε 15 κράτη-μέλη της ΕΕ και οδηγεί σε μείωση των ποσοστών υποτροπής.

Νέα ναρκωτικά και νέες προκλήσεις

Η πρώτη αντίδραση των ευρωπαϊκών χωρών στην εμφάνιση νέων ψυχοδραστικών ουσιών ήταν κυρίως κανονιστική και εστιάστηκε στον περιορισμό της προσφοράς τους με τη χρήση νομοθετικών εργαλείων. Πλέον όμως, η προσοχή στρέφεται κυρίως στην ανάπτυξη στοχευμένων εκπαιδευτικών δράσεων και δράσεων πρόληψης, καθώς και δράσεων κατάρτισης και ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών. Επιπλέον, οι υπηρεσίες που εργάζονται σε πλαίσια νυχτερινής διασκέδασης ή ψυχαγωγίας συνήθως ενσωματώνουν τις παρεμβάσεις τους για τις νέες ουσίες στο πλαίσιο των προσεγγίσεων που εφαρμόζουν κατά πάγια πρακτική. Το διαδίκτυο αποκτά επίσης ολοένα και μεγαλύτερη σημασία ως υποδομή για την παροχή πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών. Μια νέα εξέλιξη είναι η χρήση των «διαδικτυακών παρεμβάσεων εκτός δομών» για την προσέγγιση νέων ομάδων χρηστών. Ενδεικτικά, αναφέρονται πρωτοβουλίες των ίδιων των χρηστών ναρκωτικών, όπως φόρουμ και ιστολόγια, μέσω των οποίων παρέχονται πληροφορίες για την προστασία του καταναλωτή και συμβουλές.

Επί του παρόντος, στην Ευρώπη δεν υπάρχει σημαντικός αριθμός αιτήσεων θεραπείας σε εξειδικευμένα κέντρα από χρήστες νέων ψυχοδραστικών ουσιών, αν και σε κάποιες χώρες αναπτύσσονται πλέον ειδικές υπηρεσίες. Η εμφάνιση των νέων ουσιών εκδηλώθηκε με διαφορετικό τρόπο σε κάθε χώρα και οι διαφορές αυτές αντικατοπτρίζονται στους τρόπους με τους οποίους κάθε χώρα αντιδρά σε αυτές.

Η θεραπεία παρέχεται ως επί το πλείστον σε πλαίσια εξωτερικής παραμονής

Οι περισσότεροι χρήστες ναρκωτικών στην Ευρώπη παρακολουθούν θεραπευτικό πρόγραμμα σε εξειδικευμένα κέντρα εξωτερικής παραμονής, ενώ ακολουθούν τα γενικά κέντρα υγείας. Στις θεραπευτικές δομές περιλαμβάνονται και τα ιδιωτικά ιατρεία γενικών γιατρών, οι οποίοι συνταγογραφούν θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών σε κάποιες μεγάλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Σημαντικό είναι και το ποσοστό των χρηστών στην Ευρώπη που παρακολουθούν θεραπευτικό πρόγραμμα σε κέντρα εσωτερικής διαμονής, όπως κέντρα ενταγμένα σε νοσοκομεία (π.χ. ψυχιατρεία), θεραπευτικές κοινότητες και εξειδικευμένα κέντρα εσωτερικής διαμονής. Η σχετική βαρύτητα των υπηρεσιών εξωτερικής και εσωτερικής παραμονής στο πλαίσιο κάθε εθνικού θεραπευτικού συστήματος διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Πέραν αυτών, πολλές χώρες διαθέτουν υπηρεσίες άμεσης πρόσβασης. Πολλές εξ αυτών δεν παρέχουν δομημένες θεραπευτικές υπηρεσίες αλλά, σε κάποιες χώρες όπως η Γαλλία και η Τσεχική Δημοκρατία, θεωρούνται αναπόσπαστο τμήμα του εθνικού θεραπευτικού συστήματος.
Υπολογίζεται ότι 1,6 εκατομμύρια χρήστες ναρκωτικών παρακολούθησαν θεραπευτικά προγράμματα στην Ευρώπη (1,4 εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση) το 2013, αριθμός αυξημένος κατά 0,3 εκατομμύρια σε σύγκριση με την εκτίμηση του 2012. Η αύξηση οφείλεται εν μέρει στις βελτιωμένες μεθόδους υποβολής στοιχείων και στα νέα δεδομένα, ιδιαίτερα στον συνυπολογισμό 200.000 χρηστών που παρακολουθούν προγράμματα εξωτερικής παραμονής στην Τουρκία.

Με βάση τα στοιχεία των εισαγωγών σε θεραπεία, μετά τους χρήστες οπιοειδών, τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα χρηστών σε θεραπεία σε εξειδικευμένες υπηρεσίες απεξάρτησης αποτελούν οι χρήστες κάνναβης, ακολουθούμενοι από τους χρήστες κοκαΐνης. Για τους χρήστες αυτούς, η κύρια θεραπευτική επιλογή είναι οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις.

Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών: η επικρατέστερη επιλογή, αλλά ο αριθμός των χρηστών μειώνεται

Οι χρήστες οπιοειδών αντιπροσωπεύουν την πολυπληθέστερη ομάδα χρηστών σε θεραπεία, σε εξειδικευμένα κέντρα στην Ευρώπη και απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων θεραπευτικών πόρων. Η θεραπεία υποκατάστασης συνιστά την επικρατέστερη θεραπευτική επιλογή για τους χρήστες οπιοειδών, κατά κανόνα σε συνδυασμό με ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Τα διαθέσιμα στοιχεία συνηγορούν υπέρ αυτής της προσέγγισης, καθώς διαπιστώνεται θετική επίδραση όσον αφορά την παραμονή των ασθενών σε θεραπεία, τη μείωση της χρήσης παράνομων οπιοειδών, τη μείωση των επικίνδυνων συμπεριφορών και τη μείωση της βλάβης και της θνησιμότητας λόγω χρήσης ναρκωτικών.

Το πιο συχνά συνταγογραφούμενο υποκατάστατο είναι η μεθαδόνη, η οποία χορηγείται στο 69% (άνω των 2/3) των χρηστών που παρακολουθούν πρόγραμμα υποκατάστασης. Στο 28% των χρηστών συνταγογραφείται βουπρενορφίνη, η οποία είναι η κύρια συνταγογραφούμενη ουσία υποκατάστασης σε 6 χώρες.

Ο αριθμός των χρηστών οπιοειδών που έλαβαν θεραπεία υποκατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται ότι το 2013 ανήλθε σε 700.000, τα δε στοιχεία αποτυπώνουν μια ελαφρώς πτωτική τάση από το 2011. Η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τις μεγαλύτερες σχετικές μειώσεις (59%), το διάστημα 2010-2013. Συνυπολογίζοντας τα στοιχεία από την Τουρκία και τη Νορβηγία, η εκτίμηση για τον αριθμό των χρηστών που έλαβαν θεραπεία υποκατάστασης το 2013 ανέρχεται σε 737.000.

Ανταπόκριση σε ποικίλες ανάγκες μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων

Οι στοχευμένες παρεμβάσεις διευκολύνουν την πρόσβαση στη θεραπεία και διασφαλίζουν την κάλυψη των αναγκών διαφορετικών ομάδων χρηστών. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, οι περισσότερες στοχευμένες παρεμβάσεις επί του παρόντος απευθύνονται σε νεαρούς χρήστες ουσιών, σε χρήστες που παραπέμπονται από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης και σε έγκυες γυναίκες. Στοχευμένες παρεμβάσεις για άστεγους χρήστες, χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας ή χρήστες ΛΟΑΔ (λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και διεμφυλικούς) δεν υλοποιούνται τόσο συχνά, παρότι πολλές χώρες αναφέρουν ότι κρίνονται αναγκαίες.

Οι μισές χώρες διαθέτουν ειδικά θεραπευτικά προγράμματα για χρήστες κάνναβης

Αυξάνονται τα ειδικά θεραπευτικά προγράμματα για χρήστες κάνναβης στην Ευρώπη, με τις μισές χώρες να αναφέρουν πλέον ότι παρέχονται. Στις υπόλοιπες χώρες, θεραπεία σε χρήστες κάνναβης παρέχεται στο πλαίσιο γενικών προγραμμάτων για χρήστες ουσιών. Οι υπηρεσίες για τους χρήστες κάνναβης ποικίλλουν, καλύπτοντας ένα φάσμα που ξεκινά από βραχείες παρεμβάσεις μέσω διαδικτύου και φθάνει έως τη μακροχρόνια θεραπεία σε εξειδικευμένα κέντρα. Στη θεραπεία της προβληματικής χρήσης κάνναβης αξιοποιούνται οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Τα διαθέσιμα στοιχεία, πάντως, συνηγορούν υπέρ της εφαρμογής ενός συνδυασμού γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας, παρακινητικής συνέντευξης και συντελεστικής ενίσχυσης. Υπάρχουν, επίσης, στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της πολυδιάστατης οικογενειακής θεραπείας σε νεαρούς χρήστες κάνναβης.

Οι παρεμβάσεις μέσω διαδικτύου διευρύνουν τις ομάδες χρηστών κάνναβης που προσεγγίζονται από τα θεραπευτικά προγράμματα, καθώς και τη γεωγραφική τους κάλυψη. Οι παρεμβάσεις αυτές δίνουν μια νέα δυνατότητα επαφής με προβληματικούς χρήστες ουσιών και παρέχουν μια ευκαιρία προσέγγισης ομάδων χρηστών που δεν διατηρούν μέχρι στιγμής επαφή με τις εξειδικευμένες υπηρεσίες απεξάρτησης.

Θεραπεία που καλύπτει τις ιδιαίτερες ανάγκες των χρηστών μεγαλύτερης ηλικίας

Οι δημογραφικές τάσεις στον πληθυσμό των προβληματικών χρηστών ναρκωτικών στην Ευρώπη εγείρουν σημαντικά ερωτήματα όσον αφορά την καταλληλότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων για τους χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας. Σύντομα οι χρήστες άνω των 40 ετών θα αποτελούν την πλειονότητα των προβληματικών χρηστών οπιοειδών σε θεραπεία. Εκτός από τα προβλήματα υγείας που συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών, οι χρήστες οπιοειδών αντιμετωπίζουν όλο και πιο συχνά προβλήματα υγείας, που συνδέονται με τη γήρανση, και μάλιστα οξυμένα λόγω τρόπου ζωής. Ωστόσο, μόνο μικρός αριθμός χωρών αναφέρει ότι διαθέτει στοχευμένα προγράμματα για χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας.

Στο μέλλον θα απαιτηθεί τροποποίηση και ανάπτυξη των προγραμμάτων θεραπείας και μέριμνας, προκειμένου αυτός ο γηράσκων πληθυσμός να λαμβάνει την ενδεδειγμένη φροντίδα. Είναι ανάγκη να αναπτυχθούν κλινικές κατευθυντήριες γραμμές που θα λαμβάνουν υπόψη τις δημογραφικές αλλαγές στους προβληματικούς χρήστες οπιοειδών στην Ευρώπη. Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθεί η αποτελεσματική κλινική πράξη, δεδομένου του ότι αυξάνεται η περιπλοκότητα και η σημασία ζητημάτων όπως οι αλληλεπιδράσεις των διαφόρων φαρμάκων, ο τρόπος χορήγησης, η διάθεση δόσεων στον χρήστη και η θεραπεία του πόνου. Αναμένεται επίσης να απαιτηθεί κατάρτιση του προσωπικού και αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Δεδομένου του ότι η συγκεκριμένη ομάδα χρηστών μάλλον δύσκολα απευθύνεται στο γενικό σύστημα υγείας και χαρακτηρίζεται από ελλιπή συμμόρφωση στη θεραπεία λοιμώξεων που σχετίζονται με τη χρήση ναρκωτικών, είναι σαφής η αναγκαιότητα της υιοθέτησης μιας διεπιστημονικής προσέγγισης που θα διασφαλίζει την αδιάλειπτη φροντίδα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας απεξάρτησης.

Πρόληψη της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων

Οι χρήστες ναρκωτικών –ιδίως όσοι κάνουν ενέσιμη χρήση– κινδυνεύουν να προσβληθούν από λοιμώδη νοσήματα, λόγω κοινής χρήσης συνέργων ή μη χρήσης προφυλακτικού. Για τον λόγο αυτό, η πρόληψη της μετάδοσης του ιού HIV, των ιογενών ηπατιτίδων και άλλων λοιμώξεων αποτελεί σημαντικό στόχο των ευρωπαϊκών πολιτικών για τα ναρκωτικά.

Στους ΧΕΝ η θεραπεία υποκατάστασης περιορίζει τις αναφερόμενες επικίνδυνες συμπεριφορές, ενώ –σύμφωνα με κάποιες μελέτες– η προστατευτική της επίδραση αυξάνεται όταν συνδυάζεται με προγράμματα διανομής βελονών και συρίγγων. Μεταξύ 2007 και 2013, ο αριθμός των συρίγγων που αναφέρεται ότι διανεμήθηκαν μέσω εξειδικευμένων προγραμμάτων αυξήθηκε από 43 σε 49 εκατομμύρια, σε 24 χώρες που αντιπροσωπεύουν το 48% του πληθυσμού της ΕΕ. Σε εθνικό επίπεδο, πάντως, παρατηρούνται αποκλίσεις.

Στην Ευρώπη, συνολικά, επεκτείνεται η κάλυψη των μέτρων πρόληψης του HIV. Υπάρχουν ωστόσο σημαντικοί πληθυσμοί ΧΕΝ που συνεχίζουν να μην έχουν επαρκή πρόσβαση στις υπηρεσίες. Ανάλυση εκτιμά ότι στο 1/3 των χωρών περίπου διαπιστώνεται αυξημένος κίνδυνος σε κάποιο βαθμό, γεγονός που φανερώνει ότι είναι ανάγκη να συνεχιστεί η επαγρύπνηση και να διασφαλιστεί εντατικότερη εφαρμογή των μέτρων πρόληψης του HIV. Η Ελλάδα είναι μία από αυτές τις χώρες, καθώς διαπιστώνεται αυξημένος επιπολασμός του HIV και τάσεις, αυξανόμενη επικράτηση της ενέσιμης χρήσης ουσιών και τάσεις (κίνδυνος μετάδοσης), χαμηλό ποσοστό κάλυψης των προγραμμάτων διανομής συρίγγων.

Βελτιώνεται η θεραπεία της ηπατίτιδας C

Τα μέτρα πρόληψης της μετάδοσης της ηπατίτιδας C είναι παρόμοια με τα μέτρα πρόληψης του HIV. Σε επίπεδο πολιτικής, αυξάνεται ο αριθμός των χωρών που έχουν υιοθετήσει ή καταρτίζουν ειδική στρατηγική για την ηπατίτιδα C. Οι πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στον εργαστηριακό έλεγχο των ΧΕΝ για την ηπατίτιδα C και στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών αυξήθηκαν μεν τα τελευταία χρόνια, αλλά εξακολουθούν να είναι περιορισμένες.

Χρησιμοποιούνται πλέον νέα διαγνωστικά εργαλεία, όπως η ελαστογραφία του ήπατος (Fibroscan), ενώ με τα νέα φάρμακα μειώνεται η διάρκεια της θεραπείας και περιορίζονται οι ανεπιθύμητες ενέργειες, ώστε να διευκολύνεται η συμμόρφωση. Ωστόσο, παρά την αύξηση των στοιχείων που μαρτυρούν την αποτελεσματικότητα της αγωγής κατά του ιού της ηπατίτιδας C σε ΧΕΝ, αρκετές χώρες συνεχίζουν να αναφέρουν ότι η διαθεσιμότητά της είναι περιορισμένη. Ο λόγος δεν αποκλείεται να είναι εν μέρει το υψηλό κόστος των νέων φαρμάκων.

Πρόληψη των θανάτων από υπερβολική δόση και των λοιπών συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων

Η μείωση των θανάτων από υπερβολική δόση, όπως και των λοιπών συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων, εξακολουθεί να συνιστά μείζονα πρόκληση για την πολιτική δημόσιας υγείας στην Ευρώπη. Οι στοχευμένες παρεμβάσεις στο πεδίο αυτό αποσκοπούν κυρίως στην πρόληψη της λήψης υπερβολικής δόσης ή στην αύξηση της πιθανότητας επιβίωσης μετά από λήψη υπερβολικής δόσης. Η παρακολούθηση προγράμματος απεξάρτησης, ιδίως προγράμματος υποκατάστασης οπιοειδών, προλαμβάνει τη λήψη υπερβολικής δόσης και περιορίζει τον κίνδυνο της θνησιμότητας του χρήστη.

Η ευρύτερα διαδεδομένη παρέμβαση, μεταξύ σειράς επιλεγμένων παρεμβάσεων για την πρόληψη των συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων, αναφέρεται ότι είναι η παροχή πληροφόρησης και ενημερωτικού υλικού για την πρόληψη της λήψης υπερβολικής δόσης. Η εκπαίδευση στην αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας με χορήγηση ναλοξόνης –ενός ανταγωνιστή οπιοειδών που διατίθεται δωρεάν στους χρήστες– μπορεί να σώσει ζωές σε ανάλογα περιστατικά. Παρά ταύτα, παρεμβάσεις του είδους αυτού δεν είναι τόσο διαδεδομένες.

Υγειονομική περίθαλψη στις φυλακές: απαιτείται σφαιρική αντιμετώπιση

Στους πληθυσμούς κρατουμένων καταγράφονται υψηλότερα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών από ό,τι στον γενικό πληθυσμό και πιο επιβλαβή πρότυπα χρήσης, όπως φαίνεται και από πρόσφατες μελέτες που αναφέρουν ότι ποσοστά μεταξύ 6% και 31% των κρατουμένων δηλώνουν ότι έχουν κάνει ενέσιμη χρήση ναρκωτικών τουλάχιστον μία φορά. Με τον εγκλεισμό τους στη φυλακή, οι περισσότεροι χρήστες μειώνουν ή διακόπτουν τη χρήση ναρκωτικών. Τα ναρκωτικά, πάντως, κατορθώνουν να μπαίνουν σε πολλές φυλακές και αρκετοί κρατούμενοι όχι μόνο συνεχίζουν τη χρήση, αλλά και την ξεκινούν στη διάρκεια του εγκλεισμού τους. Στους πληθυσμούς κρατουμένων παρατηρείται επίσης υψηλός επιπολασμός ηπατίτιδας C και άλλων λοιμωδών νοσημάτων.

Η υψηλή συχνότητα εμφάνισης προβληματικής χρήσης ναρκωτικών στους πληθυσμούς κρατουμένων καθιστά την αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους κατά τον εγκλεισμό τους στη φυλακή μια σημαντική παρέμβαση. Ο ΠΟΥ συνέστησε πρόσφατα την εφαρμογή μιας δέσμης παρεμβάσεων πρόληψης, όπως ο δωρεάν έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα σε εθελοντική βάση, η διανομή προφυλακτικών και αποστειρωμένων υλικών ενέσιμης χρήσης, η θεραπεία των λοιμωδών νοσημάτων και η θεραπεία απεξάρτησης.

Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών στα σωφρονιστικά καταστήματα αναφέρουν ότι προσφέρεται σε 26 από τις 30 χώρες που παρακολουθούνται από το EMCDDA, αν και σε 3 από τις χώρες αυτές δεν αναφέρεται καμία δραστηριότητα εντός του 2013. Συνολικά, πάντως, φαίνεται ότι αυξάνεται η διαθεσιμότητα της θεραπείας υποκατάστασης εντός των φυλακών, γεγονός που αντικατοπτρίζει την ευρύτερη διαθεσιμότητά της εκτός φυλακών. Η παροχή αποστειρωμένων συνέργων είναι λιγότερο διαδεδομένη, με 4 μόλις χώρες να αναφέρουν ότι προβλέπεται σε καταστήματα κράτησης.

Δείτε το πλήρες κείμενο της Ευρωπαϊκής Έκθεσης για τα Ναρκωτικά, εδώ.

Πηγή: http://issuu.com/ethosmediasa/docs/phb_t32?e=10867646/14322436