Ηλίας Μόσιαλος: Νεότερα για την παραλλαγή όμικρον

Του Ηλία Μόσιαλου

Καθηγητής Πολιτικής Υγείας

Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το κλίμα στα διεθνή ΜΜΕ, όπως και οι απόψεις της πλειονότητας των ειδικών όσον αφορά στην παραλλαγή όμικρον. Μέχρι πρόσφατα οι ειδήσεις και οι απόψεις αναφέρονταν στην τεράστια καταστροφή και στις πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις που θα έχουμε σε σχέση με τη δέλτα, και την αδυναμία των συστημάτων υγείας να ανταποκριθούν. Τώρα, επικρατεί ένα κλίμα υπεραισιοδοξίας με αναφορά σε πρόσφατες μελέτες που δείχνουν πως είναι τελικά πιθανόν η όμικρον να προκαλεί ηπιότερη νόσο σε σχέση με τη δέλτα.

Γιατί μου προκαλεί ενδιαφέρον; Γιατί μιλάμε για απόψεις ειδικών. Και θα πάω ένα βήμα πίσω. Ένα από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνουμε όταν εξειδικευόμαστε στη δημοσιά υγεία, είναι πως πρέπει να μένουμε ψύχραιμοι και να αναλύουμε με προσοχή τα δεδομένα. Να εξετάζουμε τα διαφορετικά στοιχεία παίρνοντας υπόψη και τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε χώρας (υγειονομικές, δημογραφικές, κοινωνικές, οικονομικές, εκπαιδευτικές και πολιτισμικές). Φανταστείτε ένας ειδικός της δημοσίας υγείας να πανικοβαλλόταν κάθε φορά που είχαμε μια πιθανώς δυσμενή εξέλιξη στην πορεία της πανδημίας. Τι θα έπρεπε να κάνει τότε ένας πολίτης, που δεν είναι ειδικός, και δεν έχει πρόσβαση σε πληροφορίες, και δεν μπορεί πάντα να αξιολογήσει τεχνικές παραμέτρους; Να αρχίσει να παίρνει ηρεμιστικά; Ή να μην ακούει και να μην διαβάζει ειδήσεις;

Με την εμφάνιση της όμικρον, παρατηρώντας τα αναδυόμενα στοιχεία, τοποθετούμουν αναλυτικά και ψύχραιμα, όπως είχα κάνει και με την άλφα και τη δέλτα και τη δέλτα plus. Είχα επισημάνει επίσης (σε προηγούμενες αναρτήσεις) πως θα είναι σημαντικές 4 διαστάσεις, και με βάση την εξέλιξη αυτών θα μπορούμε να εκπονήσουμε διάφορα σενάρια.

Διαβάστε επίσης:  Μαγιορκίνης: Kαλά νέα για την Όμικρον από τη Βρετανία

Ποιες είναι αυτές οι 4 διαστάσεις;

1. Μεταδίδεται ο ιός πιο εύκολα σε σύγκριση με τη δέλτα και αν ναι κατά πόσο;
2. Προκαλεί πιο σοβαρή νόσο η όχι;
3. Εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά τα εμβόλια;
4. Τι θα γίνει με τα φάρμακα; Θα είναι αποτελεσματικά;

Ας ξεκινήσουμε με την μεταδοτικότητα (1). Γνωρίζουμε πως η παραλλαγή είναι πολύ πιο μεταδοτική και τουλάχιστον 3 φορές πιο μεταδοτική από την δέλτα. Αλλά η μεταδοτικότητα είναι πιθανό να είναι πολύ μεγαλύτερη στους ανεμβολίαστους καθότι τα δεδομένα που έχουμε είναι από το σύνολο του πληθυσμού. Γνωρίζουμε επίσης πως τα αντι-ιικά (4) θα εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά, και μακάρι να είχαμε μεγαλύτερες ποσότητες ήδη διαθέσιμες, αλλά δεν έχουμε. Φαίνεται όμως πως η πλειοψηφία των θεραπευτικών αντισωμάτων (6/8) δεν θα είναι αποτελεσματικά. Μένει της GSK και ένα κινεζικό σε φάση ΙΙΙ κλινικών δοκιμών. Όσο για τα εμβόλια (3), στα οποία δίνω μεγαλύτερη έμφαση και αναφέρομαι συχνά, φαίνεται πως η όμικρον προκαλεί περισσότερες ήπιες λοιμώξεις στους εμβολιασμένους σε σύγκριση με την δέλτα.

Πάρα ταύτα αν οι εμβολιασμοί έχουν γίνει πρόσφατα θα είναι αποτελεσματικοί στην αποτροπή της σοβαρής λοίμωξης. Αυτό φαίνεται πως ισχύει και για το εμβόλιο της AstraZeneca. Πολύ απλά, αν δεν ίσχυε δεν θα βλέπαμε τα ευνοϊκά αποτελέσματα που βλέπουμε στην Αγγλία, που ο μισός πληθυσμός έχει κάνει το εμβόλιο της ΑΖ. Το επισημαίνω ξανά αυτό, γιατί πολλά ελληνικά ΜΜΕ ανέφεραν πως τα εμβόλια της ΑΖ και της J&J δεν μας προστατεύουν πλέον. Αυτό ίσως ισχύει για την αποτροπή της ήπιας λοίμωξης αλλά όχι για την αποτροπή της σοβαρή λοίμωξης.Το μόνο βέβαιο είναι πως η τρίτη δόση ανεξάρτητα από το ποια ήταν τα εμβόλια των 2 πρώτων δόσεων, χτίζει πάνω στην προστασία που προσφέρουν οι προηγούμενες δόσεις, είτε AZ, είτε Pfizer, είτε Moderna, και την πολλαπλασιάζει.

Τι συμβαίνει όμως τελικά με τη νόσηση;

Προκαλεί η όμικρον πιο σοβαρή νόσο; Από τις πρόσφατες μελέτες στην Αγγλία, στη Σκωτία, και στη Ν. Αφρική, αλλά και από την αρχική ανάλυση των δεδομένων των ΗΠΑ, της Νορβηγίας, της Δανίας, και της Αυστραλίας, προκύπτει, πως όσοι νοσήσουν από όμικρον είναι λιγότερο πιθανό να μπουν στο νοσοκομείο, σε σύγκριση με αυτούς που είχαν νοσήσει με την παραλλαγή δέλτα. Πως δικαιολογούνται όμως αυτά τα ευρήματα που ανέφερα; Ότι δηλαδή όσοι νοσήσουν από όμικρον είναι λιγότερο πιθανό να μπουν στο νοσοκομείο, σε σύγκριση με αυτούς που είχαν νοσήσει με την παραλλαγή δέλτα.

1. Είναι πιθανό η παραλλαγή όμικρον λόγω των μεταλλάξεων να έχει δομικές αλλαγές που τελικά οι μολύνσεις να μπορεί να προκαλέσουν πιο ηπία συμπτωματολογία.
2. Μπορεί να βλέπουμε πιο ήπια συμπτώματα γιατί υπάρχει προστασία σε όσους είχαν κολλήσει προηγούμενες παραλλαγές ή γιατί έχουν κάνει το εμβόλιο.
3. Μπορεί να παίζουν ρόλο τα δημογραφικά χαρακτηριστικά ενός πληθυσμού όπως στη Ν. Αφρική που η πλειονότητα ήταν νέοι και είχαν περάσει κορωνοϊό στο παρελθόν (και επίσης στους νέους δεν περιμένουμε συνήθως βαριά νόσο).
4. Μπορούν να ισχύουν όλα αυτά ταυτόχρονα.

Για να είμαστε απολύτως σίγουροι, θα πρέπει να περιμένουμε και να δούμε την ανάλυση, όπου έχουν συγκριθεί διεξοδικά τα στοιχεία της παθολογίας που προκάλεσε σε ανεμβολίαστους η όμικρον, σε άτομα με ίδια χαρακτηριστικά που είχαν κολλήσει την δέλτα. Επομένως χρειαζόμαστε λίγο καιρό ακόμα για να ξέρουμε τι από όλα αυτά ισχύει. Το σίγουρο είναι πως έχουμε αποφύγει το πιο δυσμενές σενάριο, το να είναι η όμικρον πιο μολυσματική και πιο επικίνδυνη. Αλλά δεν έχουμε αποφύγει ακόμη τον κίνδυνο.

Γιατί το λέω αυτό;

1. Γιατί η όμικρον θα μολύνει πολύ περσότερους σε σχέση με τη δέλτα και σε πολύ συντομότερο διάστημα (θα κορυφωθεί πιθανώς το κύμα σε μικρότερο διάστημα, και συνολικά το κύμα της όμικρον ίσως διαρκέσει λιγότερο από της δέλτα)
2. Σε χώρες όπως η Ελλάδα με δυσμενή δημογραφικά χαρακτηριστικά και αρκετούς ανεμβολίαστους άνω των 50, ακόμα και μια ηπιότερη νόσος σε σχέση με τη δέλτα που θα μολύνει περισσότερους, θα επιφέρει πίεση στο σύστημα υγείας, και πιθανώς σε συντομότερο διάστημα σε σύγκριση με τη δέλτα.
3. Και ακόμα πιο σημαντικό. Μάλλον επειδή θα κολλήσουν ταυτόχρονα πολλοί, θα χρειαστεί να απομονωθούν για ένα διάστημα 7-10 ημέρων. Και αυτό μπορεί να δημιουργήσει δυσλειτουργίες σε υπηρεσίες όπως η παιδεία, η υγεία κλπ. Καταθέτω αυτές τις σκέψεις προς το παρόν και θα επανέλθω τις επόμενες ημέρες. Θα έχουμε περισσότερα δεδομένα. Το μόνο βέβαιο είναι πως χρειάζεται ψυχραιμία, σωστή οργάνωση με αναδιάταξη του συστήματος υγείας, και όχι πανικός.