Ηλίας Μόσιαλος – Τι επίπτωση έχουν η νόσος Covid-19 και τα mRNA εμβόλια στους διαβητικούς; Μπορούν να επιβαρύνουν τον διαβήτη;

του Ηλία Μόσιαλου

καθηγητής Πολιτικής Υγείας

Η μόλυνση από τον κορωνοϊό σχετίζεται με την επιδείνωση των συμπτωμάτων του διαβήτη, και τα άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση με COVID-19. Υπάρχουν αρκετά αναδυόμενα στοιχεία που υποδηλώνουν κάποια σχέση μεταξύ της λοίμωξης με κορωνοϊό και των περιπτώσεων εμφάνισης διαβήτη.

Δεν υπάρχει ακόμα απόδειξη μέσω βιολογικού μηχανισμού πως ο κορωνοϊός προκαλεί άμεσα διαβήτη, δηλαδή η σχέση αυτή επί του παρόντος δεν έχει αποδειχθεί. Αλλά υπάρχουν πολλές μελέτες που ποσοτικοποιούν τον κίνδυνο να αποκτήσει διαβήτη κάποιος αν κολλήσει.

Όμως, να ξεκαθαρίζουμε τα σημεία ένα-ένα. Δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για να ξέρουμε εάν τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη είναι πιο πιθανό να νοσήσουν από COVID-19 από τον γενικό πληθυσμό. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι τα άτομα με διαβήτη είναι πιο πιθανό να έχουν χειρότερες επιπλοκές εάν κολλήσουν, όχι μεγαλύτερες πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό. Επίσης, όσο περισσότερες παθήσεις έχει κάποιος (για παράδειγμα, διαβήτης συν καρδιοπάθεια, συν μεγαλύτερη ηλικία), αυξάνει τον κίνδυνο να εμφανίσει αυτές τις σοβαρές επιπλοκές από τον COVID-19.

Από την αρχή της πανδημίας, από τα κλινικά και επιδημιολογικά στοιχεία, είχε καταγραφεί αυτό το ρίσκο για σοβαρή νόσηση από κορωνοϊό που σχετίζεται με το αυξημένο σάκχαρο στο αίμα (https://doi.org/10.3389/fendo.2020.574541). Επίσης, η πολύ σοβαρή νόσηση που συσχετιζόταν με το αυξημένο σάκχαρο φαινόταν να ισχύει ανεξάρτητα από το αν ο ασθενής εμφάνιζε πνευμονία.  Δηλαδή η αύξηση του σακχάρου στο αίμα μπορεί να αύξανε στον κίνδυνο θανάτου, ανεξάρτητα από την αναπνευστική δυσχέρεια του ασθενούς μετά την νόσηση.

Τα αμερικανικά κέντρα ελέγχου και πρόληψης ασθενειών (CDC) επίσης αναφέρουν πως άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με ορισμένες υποκείμενες ιατρικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη τύπου 2, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας από τον COVID-19. Με βάση το CDC αυτή τη στιγμή, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 ή διαβήτη κύησης ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια από τον COVID-19.

Ταυτόχρονα όμως, για παράδειγμα, από την Αγγλία, γνωρίζαμε πως οι άνθρωποι που είχαν νοσηλευτεί στο νοσοκομείο με κορωνοϊό είχαν 1,5 φορά περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με διαβήτη αφού ανάρρωσαν, σε σχέση με ανθρώπους της ίδιας ηλικίας και με το ίδιο ιατρικό ιστορικό που δεν είχαν νοσηλευτεί επειδή κόλλησαν το, ιό. Μια μελέτη παρακολούθησης πρώην ασθενών έδειξε πως από τους 47.000 ανθρώπους που είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο λόγω του κορωνοϊού πριν τον Αύγουστο του 2020 και ανάρρωσαν, το 5% των ανθρώπων ανάπτυξαν διαβήτη στους επόμενους 7 μήνες.  (Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται και στον ιστότοπο του Diabetes UK, την οργάνωση ασθενών και επαγγελματιών υγείας με έδρα τη Βρετανία. (https://www.diabetes.org.uk/about_us/news/new-worse-cases-coronavirus))

Επίσης, τα αποτελέσματα από μελέτες σε άλλες χώρες, οδηγούν τους ειδικούς στο συμπέρασμα πως όσοι νοσηλευτούν με πολύ σοβαρή ή κρίσιμη νόσο μπορεί κατά το 30- με 50% να εμφανίσουν διαβήτη στο μέλλον (https://doi.org/10.1016/j.cmet.2021.05.013, doi.org/10.1038/s42255-021-00407-6).

Σημαντικό είναι επίσης πως τα παιδιά που κόλλησαν, μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που κοινοποιήθηκε από το CDC. Η μελέτη περιλάμβανε περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια ασθενείς κάτω των 18 – και σύμφωνα με το CDC, όσοι συμμετείχαν στη μελέτη που ανέρρωσαν από τον COVID-19 είχαν 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με διαβήτη ένα μήνα ή περισσότερο μετά την λοίμωξη (http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm7102e2external icon).

Ας δούμε όμως τι ξέρουμε για τον αντίκτυπο των εμβολίων στους διαβητικούς.

Κάποιο φίλοι που έχουν διαβήτη, μου ανέφεραν ότι αυξήθηκαν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους μετά το εμβόλιο mRNA και δεν μπορούν να το αποδώσουν αυτό στην αλλαγή τρόπου ζωής ή διατροφικών συνηθειών. Καταρχάς να πω πως μια κλινική μελέτη που τρέχει, επί του παρόντος, θα απαντήσει πιο συγκεκριμένα αυτά τα ερωτήματα, και ίσως να έχουμε σύντομα την δημοσίευση αυτών (https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT04923386).

Η κλινική μελέτη COVAC-DM από την Αυστρία έδειξε πως ο εμβολιασμός με mRNA εμβόλια κατά του COVID-19 από μόνος του δεν άλλαξε την εικόνα του γλυκαιμικού ελέγχου στα άτομα με διαβήτη (doi.org/10.2337/dc21-1563). Επίσης η μελέτη έδειξε πως τις ημέρες που οι ασθενείς ένιωθαν κάποιες παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό, παρατηρήθηκε μια επιδείνωση της γλυκαιμίας σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 1. Αυτό θα πρέπει να το γνωρίζουν οι επαγγελματίες υγείας και να ενημερώνουν τους ασθενείς τους, σχετικά με τις πιθανές γλυκαιμικές αποκρίσεις μετά τον εμβολιασμό κατά του COVID-19.

Υπάρχουν κάποιες δημοσιεύσεις όμως, που αναφέρονται σε μικρό δείγμα ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, που εμφανίζουν προσωρινή αστάθεια των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα μετά τον εμβολιασμό, η οποία κανονικά υποχωρεί σε κάποιες ημέρες. Το παροδικό αυτό φαινόμενο είναι πιο έντονο στους ασθενείς που λαμβάνουν από του στόματος υπογλυκαιμικά φάρμακα συν ινσουλίνη, όταν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) είναι χαμηλότερη και στους ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας (doi: 10.1111/ijcp.14714, doi: 10.1111/dme.14774.).

Έκανα μια μικρή αναδρομή στη συμπτωματολογία και τη βιβλιογραφία για τους ασθενείς με ή χωρίς διαβήτη, αναφορικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν αν κολλήσουν τον ιό. Ο κίνδυνος αν ένας διαβητικός δεν κάνει το εμβόλιο είναι σημαντικός. Σημαντικός είναι επίσης ο κίνδυνος κάποιος να αναπτύξει χρόνια προβλήματα, όπως ο διαβήτης, εάν κολλήσει και η νόσος έχει σοβαρή εξέλιξη. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα των επιπτώσεων αυτής της νόσου.

Όμως γνωρίζουμε επίσης πως είτε έχετε διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2, προδιαβήτη ή διαβήτη κύησης, τα εμβόλια για τον COVID-19 είναι ασφαλή. Αναφορικά με τα εμβόλια mRNA μέχρι στιγμής οι μελέτες εξηγούν πως υπάρχει περίπτωση να υπάρξουν κάποιες παροδικές άλλα όχι σοβαρές επιπτώσεις στους ασθενείς με διαβήτη. Υπάρχουν όμως κλινικές μελέτες σε εξέλιξη που θα μας δώσουν περισσότερα στοιχεία και για το χρονοδιάγραμμα και τον βιολογικό μηχανισμό.

Επαναλαμβάνω, ίσως, το πιο σημαντικό σημείο εδώ: άτομα που δεν έχουν διαβήτη μπορεί να  αποκτήσουν διαβήτη επειδή κόλλησαν τον κορωνοϊό. Δηλαδή μιλάμε για υγιείς ανθρώπους που θα αποκτήσουν ένα χρόνιο πρόβλημα επειδή δεν έκαναν το εμβόλιο. Και αναρωτιέμαι: γιατί να ρισκάρει κάποιος να αποκτήσει χρόνιο πρόβλημα υγείας;