IQVIA: Τα βιο-ομοειδή σε αριθμούς

Του Σπύρου Αλεξανδράτου, 

Επικεφαλής της Συμβουλευτικής Διεύθυνσης της IQVIA στην Ελλάδα

Το 2018 αναμένεται να σηματοδοτήσει ένα νέο μεγάλο κύμα εισαγωγής νέων βιο-ομοειδών προϊόντων παγκοσμίως, ενώ μέχρι και το έτος 2027, συνολικά το 77% της υφιστάμενης αγοράς των βιολογικών παραγόντων θα δέχεται ανταγωνισμό από τα αντίστοιχα βιο-ομοειδή, αναδεικνύοντας τον σταδιακά αυξανόμενο ρόλο των biosimilars στη διεθνή φαρμακευτική αγορά.

Τα βιο-ομοειδή θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη φαρμακευτική αγορά των ανεπτυγμένων χωρών, ενώ θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο και στην ελληνική αγορά τα επόμενα χρόνια.

Πιο συγκεκριμένα το 2018, 19 δισ. δολ. του παγκόσμιου τζίρου των βιολογικών παραγόντων θα εκτεθούν για πρώτη φορά σε ανταγωνισμό από τα αντίστοιχα βιο-ομοειδή στις ανεπτυγμένες αγορές. Το μέγεθος αυτό της αγοράς είναι εντυπωσιακά μεγάλο, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τα μόλις 3 δισ. δολ. της αξίας των βιολογικών, για τους οποίους λανσαρίστηκαν αντίστοιχα βιο-ομοειδή κατά το 2017, καθώς και με τα 26 δισ. που εκτίθενται μέχρι στιγμής συνολικά.

Επομένως, το 2018 θα είναι η μεγαλύτερη ετήσια αλλαγή που θα έχει συντελεστεί μέχρι στιγμής, και θα σηματοδοτήσει ένα νέο, μεγάλο κύμα εισαγωγής νέων βιο-ομοειδών προϊόντων παγκοσμίως.

Επιπλέον, την περίοδο 2019-2022, άλλα 52 δισ. του παγκόσμιου τζίρου των βιολογικών παραγόντων θα εκτεθούν σε ανταγωνισμό από τα αντίστοιχα βιο-ομοειδή τους, με την αμερικανική αγορά να πρωτοστατεί με τα 37 από τα 52 δισ. Εν τέλει, μέχρι και το έτος 2027, συνολικά το 77% της υφιστάμενης αγοράς των βιολογικών θα δέχεται ανταγωνισμό από τα αντίστοιχα βιο-ομοειδή.

Την περίοδο 2018-2022, ο ανταγωνισμός από τα βιο-ομοειδή θα μπορούσε να μειώσει τη φαρμακευτική δαπάνη από 10% έως και 30% ή αλλιώς κατά 78 δισ. Παρ’ όλα αυτά, ο βαθμός υιοθέτησης των βιο-ομοειδών σε σχέση με τους βιολογικούς θα εξαρτηθεί από παράγοντες όπως το πλήθος των ανταγωνιστών, η ταχύτητα με την οποία ο ανταγωνισμός θα εισέλθει στην αγορά, καθώς και ο βαθμός στον οποίο τα βιο-ομοειδή θα ανταγωνιστούν στην τιμή τα πρωτότυπά τους.

Οι πιο σημαντικοί βιολογικοί παράγοντες που θα έχουν εκτεθεί σε ανταγωνισμό από αντίστοιχα βιο-ομοειδή είναι: adalimumab (Humira), insulin glargine (Lantus), etanercept (Enbrel), infliximab (Remicade), rituximab (Rituxan, MabThera), bevacizumab (Avastin), insulin aspart (Novolog), insulin lispro (Humalog), pegfilgrastim (Neulasta) και trastuzumab (Herceptin).

Ο βαθμός υιοθέτησης των βιο-ομοειδών διαφέρει δραστικά από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, το μερίδιο του βιο-ομοειδούς του Infliximab σε σχέση με τον αρχικό βιολογικό παράγοντα (Remicade) ποικίλλει ως εξής στις παρακάτω ευρωπαϊκές χώρες:

œ 100% στην Πολωνία
œ 97% στη Δανία
œ 96% στη Νορβηγία
œ 92% στη Φινλανδία
œ 71% στη Μεγάλη Βρετανία
œ 51% στην Ιταλία
œ 38% στη Γερμανία
œ 37% στην Ελλάδα
œ 35% στην Ισπανία
œ 27% στη Γαλλία

Η επιτυχία στην εισαγωγή των βιο-ομοειδών εξαρτάται από το μοντέλο που ακολουθεί κάθε χώρα. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να διακρίνει κανείς 3 βασικά μοντέλα:

Το 1ο Μοντέλο είναι αυτό στο οποίο οι αποφάσεις λαμβάνονται κυρίως από γιατρούς και από οργανισμούς που αγοράζουν κεντρικά τις υπηρεσίες υγείας. Παραδείγματα τέτοιων χωρών αποτελούν η Γερμανία και η Αμερική. Στρατηγική προτεραιότητα στις αγορές αυτές αποτελεί η σύναψη κεντρικών συμβολαίων με τους οργανισμούς, καθώς και η προώθηση των βιο-ομοειδών στους γιατρούς που θα τα συνταγογραφήσουν.

Το 2ο Μοντέλο είναι αυτό που είναι οργανωμένο γύρω από τα νοσοκομεία. Παραδείγματα τέτοιων χωρών αποτελούν η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Στρατηγική προτεραιότητα στις αγορές αυτές αποτελεί η εξασφάλιση πρόσβασης σε επίπεδο περιφέρειας, καθώς και η αποτελεσματική διαχείριση των μεγάλων λογαριασμών, συνδέοντας τα πλεονεκτήματα των βιο-ομοειδών με τις ανάγκες αυτών.

Το 3ο Μοντέλο είναι αυτό που είναι προσανατολισμένο στους εθνικούς φορείς, όπως για παράδειγμα τις επιτροπές αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας και περιφερειακούς διαγωνισμούς προμήθειας. Παράδειγμα τέτοιων χωρών αποτελεί η Μεγάλη Βρετανία. Η στρατηγική προτεραιότητα στις αγορές αυτές είναι η εξασφάλιση της έγκρισης των σκευασμάτων σε εθνικό επίπεδο, καθώς και η επιλογή τους σε περιφερειακούς διαγωνισμούς προμήθειας. Αντιθέτως, η παραδοσιακή προώθηση σε γιατρούς δεν έχει τόσο σημαντικό ρόλο.

Στην Ελλάδα, το υφιστάμενο μοντέλο πλησιάζει το 1ο. Ο θεράπων γιατρός έχει τον βασικότερο λόγο στην επιλογή της θεραπείας και επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την υιοθέτηση ή μη των βιο-ομοειδών σε σχέση με τους αντίστοιχους βιολογικούς παράγοντες.

Επιπλέον, τόσο οι βιολογικοί παράγοντες όσο και τα αντίστοιχα βιο-ομοειδή αποζημιώνονται πλήρως από τον ΕΟΠΥΥ, ο οποίος καλύπτει το υψηλό τους κόστος, με τον ασθενή να μη χρειάζεται να καταβάλει συμμετοχή. Το γεγονός αυτό μετριάζει αρκετά την επίδραση της μειωμένης τιμής των βιο-ομοειδών στην προοπτική υιοθέτησής τους από τους ασθενείς και τους θεράποντες γιατρούς.

Επομένως, η στρατηγική προώθησης των βιο-ομοειδών στην Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει να ακολουθεί το 1ο μοντέλο, με την προώθηση στους γιατρούς να αποτελεί την αιχμή του δόρατος των προσπαθειών. Τη χρονική αυτή στιγμή, και ακολουθώντας την παγκόσμια τάση, πολλές φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα προγραμματίζουν την εισαγωγή βιο-ομοειδών κυρίως μέσα στο 2018, το 2019 καθώς και το 2020.

Με βάση πρόσφατες έρευνες της IQVIA στην Ελλάδα, οι γιατροί είναι καλά ενημερωμένοι για τα βιο-ομοειδή, με περίπου το 1/3 των ογκολόγων να θεωρούν πως τα γνωρίζουν εις βάθος. Οι ογκολόγοι συνδέουν τα βιο-ομοειδή με τη μειωμένη τιμή, την ισοδυναμία και την αποτελεσματικότητα, θεωρώντας ότι είναι εφάμιλλα των βιολογικών, αλλά με μικρότερο κόστος. Επίσης, οι βασικές πηγές ενημέρωσης των γιατρών είναι το ίντερνετ και δευτερευόντως οι ιατρικοί επισκέπτες. Τέλος, ο βασικός λόγος συνταγογράφησης βιο-ομοειδούς είναι το χαμηλό κόστος, ενώ ο βασικότερος προβληματισμός είναι η επιστημονική τεκμηρίωση βάσει κλινικών μελετών καθώς και η αποτελεσματικότητα των βιο-ομοειδών σε σχέση με τους βιολογικούς.

Άλλες έρευνες της IQVIA σε ρευματολόγους, δερματολόγους και γαστρεντερολόγους για τη στάση τους στην υιοθέτηση βιο-ομοειδών για τα αυτοάνοσα νοσήματα δείχνουν ότι περίπου το 20% των γιατρών θα τα υιοθετούσαν άμεσα, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό (80%) θα περίμεναν πρώτα να ενημερωθούν καλά για τα σκευάσματα ή/και θα περίμεναν να υιοθετηθούν ευρέως προτού τα συνταγογραφήσουν. Επίσης, μόνο το 30-35% των προαναφερθέντων γιατρών είναι ενημερωμένοι για επικείμενα βιο-ομοειδή σκευάσματα που θα εισαχθούν στην αγορά.

Τελικά, ένα 60-80% των γιατρών θα συνταγογραφούσαν βιο-ομοειδή, με το εκτιμώμενο μερίδιό τους μέσα στα επόμενα 2-4 χρόνια να φτάνει στο 30-40% σε σχέση με τους βιολογικούς παράγοντες. Η συνταγογραφία σε βιο-ομοειδή εκτιμάται πως θα προκύψει κατά 65% από νέα περιστατικά και κατά 35% από αλλαγές ασθενών από άλλους βιολογικούς παράγοντες.

Με βάση το υφιστάμενο μοντέλο, η εκτίμηση της IQVIA είναι ότι η εισαγωγή των βιο-ομοειδών στην ελληνική αγορά θα αυξήσει τη συνταγογραφία βιο-ομοειδών σε σχέση με άλλες μη βιολογικές θεραπείες. Παραδείγματα νόσων που εκτιμάται ότι θα ακολουθήσουν αυτήν την πορεία αποτελούν τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα.

Η εκτιμώμενη αυτή αύξηση της συνταγογραφίας, σε συνδυασμό με τις σχετικά υψηλές τιμές των βιο-ομοειδών σε σχέση με τις παραδοσιακές θεραπείες, εκτιμάται ότι θα αυξήσει το μέγεθος της αγοράς. Στα επόμενα όμως χρόνια, το ελληνικό μοντέλο μπορεί να μετακινηθεί πιο κοντά προς το 3ο. Πρόσφατες εξελίξεις προς την κατεύθυνση αυτή αποτελούν:

• Η εισαγωγή της αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας
• Η επιτροπή διαπραγμάτευσης
• Οι συζητήσεις για εισαγωγή κλειστών προϋπολογισμών σε επίπεδο υποαγοράς

Οι πιθανές αυτές εξελίξεις μπορούν να οδηγήσουν σε μεταγενέστερη μείωση της αγοράς σε αξίες.

Who is who

Ο Σπύρος Αλεξανδράτος είναι επικεφαλής της Συμβουλευτικής Διεύθυνσης της IQVIA στην Ελλάδα, η οποία διενεργεί κάθε χρόνο μια ευρεία γκάμα μελετών με επίκεντρο τον κλάδο της υγείας και τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στον χώρο. Συγκεκριμένα, στον τομέα των βιολογικών παραγόντων και των βιο-ομοειδών διενεργεί πολλές μελέτες αποτύπωσης του μεγέθους της αγοράς σε ασθενείς, σε όγκο και αξία, έρευνες αποτίμησης των προτιμήσεων των γιατρών, πρόβλεψης της εξέλιξης των αγορών στο μέλλον, σύγκρισης αγορών της Ελλάδας με άλλες χώρες του εξωτερικού, στόχευσης επαγγελματιών υγείας και σχεδιασμού της ομάδας προώθησης.

Πηγή: Ph.B