Κακοποίηση Ηλικιωμένων: Πως μπορεί να προληφθεί

Μήνυμα στέλνει η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία με αφορμή τη 15η Ιουνίου Παγκόσμια Ημέρα κατά της  κακοποίησης των ηλικιωμένων. Στην χώρα μας δεν υπάρχει  επίσημη συστηματική καταγραφή τέτοιων φαινομένων, ενώ μέτρα όπως η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της κατ’ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αποφευκτικά. 

Κακοποίηση θεωρείται  μια πράξη ή παράλειψη-παραμέληση εκούσια ή ακούσια. Μπορεί να είναι μεμονωμένο περιστατικό ή να επαναλαμβάνεται, ενώ περιλαμβάνει και την έλλειψη κατάλληλης δράσης σε περίπτωση κακοποίησης. Η κακοποίηση μπορεί να συμβαίνει στο πλαίσιο μιας σχέσης εμπιστοσύνης και να προκαλεί σωματική βλάβη ή άγχος στο ηλικιωμένο άτομο. Η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, αλλά συχνότερα είναι συναισθηματική και περιλαμβάνει την εγκατάλειψη από τους φροντιστές, την απομόνωση ή και την οικονομική εκμετάλλευση των ηλικιωμένων από τους παρέχοντες φροντίδα. Σημειώνεται ότι η κακοποίηση συχνά αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τη σωματική και ψυχική υγεία των ηλικιωμένων ή ακόμα και τη ζωή τους.  Διαβάστε εδώ περισσότερα:NCEA_RB_Social_Isolation_2024_ce6c25af90

Έλλειμμα καταγραφής

Στην Ελλάδα τα δεδομένα για την κακοποίηση των ηλικιωμένων είναι ελάχιστα, καθώς δεν πραγματοποιείται συστηματική και αποτελεσματική καταγραφή των περιπτώσεων κακοποίησης ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Συχνά αυτές οι περιπτώσεις είτε δεν αναγνωρίζονται, είτε αναγνωρίζονται, αλλά για διαφορετικούς λόγους δεν κοινοποιούνται στις αρχές. Η  Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία επικαλείται  πρόσφατο δημοσίευμα,  που αναφέρει ότι το 2022 υπήρξαν 695 καταγγελίες περιπτώσεων κακοποίησης ηλικιωμένων στην τηλεφωνική «Γραμμή Ζωής» (1065).
Κάποια στοιχεία υπάρχουν από τη μελέτη ABUEL η οποία διενεργήθηκε το 2009 και συγκέντρωσε στοιχεία σε επτά χώρες μέλη της EE -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- σε δείγμα 4.467 ηλικιωμένων ατόμων που ζούσαν στην κοινότητα. Σύμφωνα με τη μελέτη, χαμηλά επίπεδα κοινωνικής υποστήριξης συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα κακοποίησης.

Από τα ευρήματα διαπιστώνεται ότι η ψυχολογική κακοποίηση ήταν η συχνότερη και ακολουθούσε η οικονομική εκμετάλλευση, ενώ η σωματική κακοποίηση ήταν λιγότερο συχνή. Η Ελλάδα ήταν:

• 6η στη συχνότητα εμφάνισης ψυχολογικής κακοποίησης, μεταξύ των επτά χωρών που μετείχαν στην έρευνα,
• 3η στη συχνότητα εμφάνισης σωματικής κακοποίησης,
• 3η στη συχνότητα εμφάνισης οικονομικής εκμετάλλευσης και
• 1η στη συχνότητα εμφάνισης σεξουαλικής κακοποίησης, η οποία όμως ήταν και η λιγότερο συχνή μορφή κακοποίησης που αναφέρθηκε.
• η συχνότητα εμφάνισης της κακοποίησης ήταν μεγαλύτερη στις γυναίκες από ό,τι στους άντρες σε όλες τις μορφές της.

Πρόληψη

Πρέπει να αποτελεί σκοπό και στόχο της πολιτικής των αρμόδιων φορέων. Χρειάζονται  νομοθετικές παρεμβάσεις, αλλά και καλύτερη οργάνωση των υπηρεσιών υγείας ώστε να εντοπίζονται και να καταγράφονται εγκαίρως περιστατικά κακοποίησης ηλικιωμένων. Η ηΕλληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία εκτιμά ότι η οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της κατ’ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Επίσης, η οργάνωση και λειτουργία υπηρεσιών υποστήριξης των ηλικιωμένων και των φροντιστών τους καθώς και η προσφορά ομάδων εθελοντών στην υποστήριξη τους, πχ. μέσω των ΚΑΠΗ θα μπορούσαν να συντελέσουν στην πρόληψη της κακοποίησης.

Στο πνεύμα αυτό η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία δραστηριοποιείται στην επιμόρφωση όλων των επαγγελματιών υγείας και πρόνοιας στην αναγνώριση και αντιμετώπιση της κακοποίησης της ιδιαίτερα ευάλωτης πληθυσμιακής ομάδας των ηλικιωμένων. Παράλληλα, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία συνεργάζεται με άτομα και φορείς για την επίτευξη αλλαγών και σε θεσμικό επίπεδο, αποβλέποτνας στην βελτίωση της προάσπισης των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων ατόμων.