Καλά νέα από το «μέτωπο» των εμβολίων

Θετικό «σήμα» για ανασιολογική απόκριση και ασφάλεια δίνουν αποτελέσματα προέρχονται από κλινικές δοκιμές φάσης Ι και ΙΙ,  τεσσάρων υποσχόμενων υποψήφιων εμβολίων για τον SARS-CoV-2.

Με δεδομένο ότι μέχρι τώρα οι κλινικές δοκιμές εστίασαν στην ασφάλεια και τη δοσολογία, τα δεδομένα από αυτές τις δοκιμές  δεν μπορούν να εκτιμήσουν  εάν τα εμβόλια θα είναι αποτελεσματικά για την αποτροπή της  ασθένειας ή της λοίμωξης, οπότε αναμένονται κλινικές δοκιμές αποτελεσματικότητας μεγάλης κλίμακας.

Οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζουν τα δεδομένα αυτά.

Θετικά σημεία

• Τα υπάρχοντα δεδομένα φαίνονται αρκετά καλά ώστε τα υπάρχοντα υποψήφια εμβόλια να αξίζουν τον περαιτέρω έλεγχο σε δοκιμές αποτελεσματικότητας μεγάλης κλίμακα.
• Υπάρχουν περισσότερα από ένα υποψήφια εμβόλια, τα οποία μπορούν να προχωρήσουν σε περαιτέρω φάσεις ανάπτυξης, αλλά δεν θα πρέπει γίνεται υπερβολική ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι σήμερα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για άμεση σύγκριση των εμβολίων.
• Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν την ακριβή φύση των ανοσολογικών αντιδράσεων που προστατεύουν από το COVID-19, και είναι πιθανό να υπάρχουν πολλοί τρόποι για την αποτροπή της μόλυνσης από τον SARS-CoV-2.
• Και οι τέσσερις κατασκευαστές εμβολίων που έχουν ανακοινώσει αποτελέσματα μέχρι σήμερα δήλωσαν ότι τα εμβόλια τους προκάλεσαν κάποιο είδος ανοσολογικής απόκρισης, σε γενικές γραμμές παρόμοια με τις απαντήσεις που παρατηρήθηκαν σε άτομα που έχουν αναρρώσει από την COVID-19.
• Οι συμμετέχοντες στις κλινικές δοκιμές παρουσίασαν ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατηρούνται συχνά και με άλλα εμβόλια, όπως μυαλγίες, πυρετό και πονοκεφάλους, αλλά λίγοι εμφάνισαν σοβαρές αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό.

Κοντά στην λύση

Ούριος άνεμος φαίνεται ότι πνέει για δυο εμβόλια όπως προκύπτει από τις  ερευνητικές του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης του Ηνωμένου Βασιλείου, σε συνεργασία με τη φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca, και την δέυτερη ομάδα αποτελούμενη από ερευνητές της CanSino Biologics στην Tianjin της Κίνας.

Και οι δυο ομάδες αναπτύσσουν εμβόλια με «ιϊκό φορέα», οι οποίες δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό The Lancet.

Συγκεκριμένα,  οι ερευνητές της ομάδας της Οξφόρδης ανακοίνωσαν ότι το εμβόλιο προκαλεί το είδος των ανοσολογικών αντιδράσεων που πιστεύουν ότι παρέχει προστασία έναντι του κοροναϊού.

Μια ακόμη  τρίτη ομάδα, η BioNTech στο Mainz της Γερμανίας, αναπτύσσει ένα εμβόλιο με βάση το RNA με τη φαρμακευτική εταιρεία Pfizer.

Επίσης, η Moderna, μια εταιρεία βιοτεχνολογίας στο Cambridge της Μασαχουσέτης έχει αναπτύξει επίσης ένα εμβόλιο με βάση το RNA, το οποίο κωδικοποιεί  ολόκληρη την πρωτεΐνη-ακίδα, σε συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νόσων των ΗΠΑ (NIAID). Το συγκεκριμένο εμβόλιο θα μπει στην κλινική δοκιμή φάσης III στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτόν τον μήνα.

Αντισώματα

Οι κλινικές δοκιμές εξέτασαν δύο κύριους τύπους ανοσολογικής απόκρισης: την παραγωγή αντισωμάτων που μπορούν να αναγνωρίσουν και σε ορισμένες περιπτώσεις, να απενεργοποιήσουν τον ιό και την παραγωγή Τ λεμφοκυττάρων που μπορούν να σκοτώσουν τα μολυσμένα κύτταρα και να επάγουν και άλλες ανοσολογικές αποκρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής αντισωμάτων.

Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές έχουν εστιάσει στην παραγωγή «εξουδετερωτικών αντισωμάτων» που κυκλοφορούν στο αίμα, και τα οποία μπορούν να καταστήσουν τον ιό μη μολυσματικό. Όλα τα εμβόλια που έχουν δοκιμαστεί  προκαλούν κάποια αντισώματα που εξουδετερώνουν τον SARS–CoV-2, το οποίο είναι καλύτερο από το να μην τον εξουδετερώνουν, λένε οι επιστήμονες και αυτό είναι ένα αξιόλογο αποτέλεσμα.

Εκτιμάται ότι μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από μία δόσεις για να επιτευχθεί αυτήν η απόκριση, και το πιθανότερο είναι ότι θα απαιτηθούν δύο δόσεις για πολλά από αυτά τα εμβόλια, προκειμένου να επιτευχθούν επαρκή επίπεδα εξουδετερωτικών αντισωμάτων.

Τ-λεμφοκύτταρα

Παρά τις δυσκολίες μέτρησής του, τα αναδυόμενα δεδομένα υποδηλώνουν ότι τα Τ-λεμφοκύτταρα μπορεί να έχουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του κοροναϊού. Οι περισσότερες δοκιμές έδειξαν ότι υπάρχουν σε διαφορετικό βαθμό αποκρίσεις των  Τ-λεμφοκυττάρων (CD4 Τ-λεμφοκύτταρα («βοηθητικά») που αναγνωρίζουν την πρωτεΐνη-ακίδα, τα οποία υποστηρίζουν την παραγωγή αντισωμάτων και επίσης CD8 T-λεμφοκύτταρα  που αναγνωρίζουν την πρωτεΐνη-ακίδα και τα οποία σκοτώνουν τα μολυσμένα με ιό SARS-CoV-2 κύτταρα).

Εάν ένα εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει έναν συνδυασμό παραγωγής εξουδετερωτικών αντισωμάτων και αμφότερων των τύπων των Τ-λεμφοκυττάρων (CD4 & CD8), θα μπορούσε να αποτελέσει ένα θετικό στοιχείο για την προστασία από την νόσο.

Αφού δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι είναι πιο σημαντικό για την ανάπτυξη προστατευτικής ανοσίας, η φύση της ανοσολογικής απόκρισης αναμένεται να γίνει γίνει σαφέστερη όταν οι μεγάλες δοκιμές αποτελεσματικότητας αποφέρουν τα πρώτα τους αποτελέσματα.